У 2030-м беларусы будуць абіраць паміж Лукашэнкам і Пуціным?
Для чаго ў прынцыпе праводзяцца выбары? Каб нешта змянілася ў краіне. У ідэале — у лепшы бок. Але выбары ў Беларусі, напэўна, праводзяцца, каб нічога не мянялася. Сэнс таго, што Лукашэнка называе «выбарчай кампаніяй», незразумелы.
Менш за тыдзень прайшло з моманту «выбараў», а пра іх ужо ніхто нічога не памятае. Праверце сябе: якой была яўка на гэтых выбарах? Ясна, што «за 80%», але якая дакладна? Мы не можам гэтага сказаць, таму што, па-першае, гэтая лічба вельмі падобная на тую, што намалявалі «за Лукашэнку», а па-другое, і яўка, і «за Лукашэнку» намаляваныя аднолькава. І атрымліваецца, што ў абедзвюх гэтых лічбах сэнсу няма, таму наш мозг іх вельмі хутка забывае.
Зразумела, што выбараў няма ўжо даўно, але гэтыя выбары па «непамятлівасці» пераплюнулі ўсе кампаніі — нават «траваедную» кампанію 2025-га года, якая па складзе кандыдатаў была падобная на цяперашнюю. Праўда, тады хаця б былі сапраўды альтэрнатыўныя кандыдаты. Хоць без надзеі на перамогу, але былі. Цяпер жа не было і такіх…
Не дзіўна, што эксперты, у тым ліку эксперты ААН, заява якіх апублікавана на сайце Савета па правах чалавека, не думаюць, што ў Беларусі нешта зменіцца. Прынамсі, зменіцца да лепшага. Па-ранейшаму будзе палітычны пераслед, па-ранейшаму будуць ушчамляцца ўжо практычна знішчаныя правы чалавека, па-ранейшаму будуць адвольныя арышты і затрыманні, пазбаўленне права на справядлівае судовае разбіральніцтва — прычым, не толькі нязгодных. Логіка рэпрэсіўнай машыны такая, што ў адсутнасць гэтых самых нязгодных «пад нож» ідуць і цалкам лаяльныя грамадзяне, якія не праявілі асаблівага імпэту ў пошуках «унутраных ворагаў».
Гэтым людзям не пазайздросціш больш за ўсё. Таму што калі шукаць і знаходзіць «унутраных ворагаў», то працаваць на прадпрыемстве будзе няма каму. А калі іх не шукаць, ёсць ненулявы шанец «прысесці» самому. Чаму? Ды таму, што трэба было 2020-м да страйку далучацца. Не было б такой дылемы цяпер.
А гэтая дылема ёсць, і «будзе ёсць», таму што, як пішуць эксперты ААН, «зафіксаваныя на сённяшні дзень парушэнні правоў чалавека відавочна з'яўляюцца часткай урадавай стратэгіі, накіраванай на падаўленне іншадумства, уключаючы любыя формы свабоды слова і аб'яднанняў. Маштабныя рэпрэсіі аказаліся эфектыўнымі. Паколькі сотні тысяч беларусаў за апошнія гады з'ехалі за мяжу, а больш за 1200 палітвязняў застаюцца ў зняволенні, кандыдатаў на стварэнне сапраўднай апазіцыі цяперашняму кіраўніку не засталося».
Паколькі Лукашэнка мае намер застацца ва ўладзе яшчэ на пяць гадоў, у адмыслоўцаў ёсць «цалкам абгрунтаваныя асцярогі, што рэпрэсіі і парушэнні правоў чалавека працягнуцца».
Праўда, гэтая перамога цалкам магчыма, з'яўляецца «піравай». Як і была такой «перамога» ў 2020-м. Бо раней «пераможцу» хоць бы паважалі, а цяпер — зусім не. Нават «найбліжэйшы саюзнік», хоць і павіншаваў з паспяховым завяршэннем электаральнай кампаніі, але верне нос ад у чарговы раз «абранага».
Ёсць сусветная тэндэнцыя, што першы візіт абранага прэзідэнта ажыццяўляецца ў найбольш дружалюбную краіну. І Лукашэнка збіраўся ў Расію, але, як аказалася, яго там не чакаюць ад слова «зусім». Гэты візіт «нават не запланаваны», паведаміў прэс-сакратар Крамля Дзмітрый Пяскоў. А словы Пуціна пра тое, што ён чакае Лукашэнку «ў хуткім часе ў Маскве», напісаныя ў віншаванні, гэта так ... Там жа не сказана, які час «хуткі», праўда?
Парламенцкая асамблея Рады Еўропы аднагалосна не прызнала выбары ў Беларусі і легітымнасць Лукашэнкі, — гэта было прадказальна. Гэтак жа прадказальна, як і тое, што ў трэцюю гадавіну вайны супраць Украіны Захад увядзе новыя санкцыі. Цяпер паведамляюць, што па гэтых санкцыях плануецца забараніць не толькі пастаўкі ў Беларусь тавараў і тэхналогій, якія могуць садзейнічаць тэхналагічнаму развіццю абароннага сектара, але і нават транзіт такіх тавараў. Гэта значыць, яны не змогуць заехаць да нас транзітам у Казахстан, і шчасна да гэтага Казахстана «не даехаць», растварыўшыся ў расійскіх стэпах…
Змяніць сітуацыю ў Беларусі, падобна, можа толькі «чорны лебедзь» — гэта значыць, маштабная і непрадказальная падзея. Праўда, ніхто не ведае, якім ён можа быць. Можа быць такі, што яму не ўзрадуецца ніхто. У тым ліку і мы з вамі.
Самая трывожная навіна тыдня ў тым, што Лукашэнка, падобна, ведае рэальныя вынікі галасавання. І яны такія ж, як у старым анекдоце пра дзве навіны палітыку, добрую і дрэнную: «Добрая — вы пераабраны на новы тэрмін, дрэнная — за вас ніхто не прагаласаваў». Лукашэнка ведае, што за яго ніхто не прагаласаваў, і, верагодна, гатовы замяніць няўдзячны «народзец» на іншы.
Ён ухваліў праект пратакола аб унясенні змяненняў у дагавор паміж Расіяй і Беларуссю аб роўных правах грамадзян ад 1998 года. І ён хоча даць расійцам у Беларусі роўныя з грамадзянінам Сінявокай электаральныя правы.
Праект пратакола прадугледжвае, што грамадзяне Беларусі і Расіі, якія пастаянна пражываюць на тэрыторыі іншай дзяржавы, могуць удзельнічаць у мясцовых выбарах — абіраць і быць абраным у органы мясцовага самакіравання.
«Гэты дакумент з'яўляецца вынікам мэтанакіраванай працы, якая праводзіцца ў Беларусі, па забеспячэнні роўных правоў беларускіх і расійскіх грамадзян, у тым ліку электаральных, паколькі да цяперашняга часу грамадзяне Беларусі, якія пастаянна пражываюць у Расіі, не маглі браць удзел у мясцовых выбарах», — паведамляе прэс-служба Лукашэнкі.
Электаральныя правы — гэта якраз правы грамадзян суверэннай вызначаць палітыку дзяржавы на сваёй тэрыторыі. А што будзе, калі палітыку дзяржавы на яе тэрыторыі будуць вызначаць грамадзяне ІНШАЙ дзяржавы? Звычайна ў свеце гэта называецца «анэксіяй», калі не «акупацыяй».
А як назваць таго, хто гэтай анэксіі садзейнічае?
І не трэба цешыць сябе тым, што гэта тычыцца «мясцовых выбараў», якія нібыта «нічога не вырашаюць». Лукашэнка свае дыктатарскія паўнамоцтвы таксама «адкусваў» па кропельцы. І калі так далей справа пойдзе, то ў 2030-м годзе за яго будзе галасаваць зусім іншы народ.
Праўда, пытанне будзе ўжо іншае: прагаласуе той «іншы» народ за Лукашэнку, альбо, можа быць, за Пуціна?