«У маім узросце баішся страціць толькі сумленне». 79-гадовая пенсіянерка распавяла пра сваё затрыманне

Ларысе Сямёнаўне Соўсь праз тры месяцы споўніцца 80 гадоў. У гэтую нядзелю яе затрымалі і павезлі ў РУУС, адкуль пасля складання пратаколу адпусцілі дадому. Яна здзіўляецца вялікай увазе да сваёй персоны: «Усе тэлефануюць мне і тэлефануюць, нібы я нейкі герой, а я ж нічога асаблівага не зрабіла», распавядае TUT.BY.

Да пенсіі Ларыса Сямёнаўна выкладала эканоміку ў тэхнікуме. Жыве з мужам, выхавала дваіх дзяцей, ёсць у яе ўнук і ўнучка. На пенсію выйшла яшчэ ў 1997-м, у жанчыны-другая група інваліднасці, думае, што траўмавала пазваночнік, калі даглядала за бацькам, удзельнікам Вялікай Айчыннай вайны.

Яна і цяпер не можа забыць тыя дні.

— Да вайны мне было тры месяцы, браціку чатыры гадкі. Вядома, я не памятаю ваенных падзей, але памятаю маму, тату і іх апавяданні. Калі Мінск бамбілі, мама пешшу са мной на руках і з брацікам прыйшла ў вёску да татавай сястры. Мама мая была габрэйкай, усе ў вёсцы ведалі гэта. Яна была вельмі добрым, прыстойным чалавекам, яе прынялі, і ніхто не распавёў фашыстам, што яна тут. Калі з'явіўся загад аб тым, што ўсе габрэі павінны прыйсці ў гета, мама пайшла з намі ў горад, яна баялася падставіць сястру і яе сям'ю. Тая дагнала яе, сказала, што дзяцей захавае, і забрала нас назад. І зноў — усё ў вёсцы ведалі, хто мы, але ніхто не выдаў. Наадварот, прыносілі ежу і дапамагалі, чым маглі.

Калі скончылася вайна, мы з сям'ёй пасяліліся на вуліцы Ленінградскай, і побач з нашым домам палонныя немцы працавалі на будоўлі. Тата, удзельнік бітвы пад Сталінградам, насіў ім ежу. Ён заставаўся чалавекам, выяўляў спачуванне да тых, хто яшчэ ўчора быў яго ворагам. Я заўсёды думала, што чалавечнасць — у беларусаў у крыві.

Адкуль жа ўзяліся гэтыя людзі са зброяй, якія так паступаюць са сваім народам? Як яны змаглі вырасці сярод беларусаў, якія бачылі ўсе жахі вайны? — задаецца пытаннямі жанчына.

Звычайна Ларыса Сямёнаўна ходзіць на маршы пенсіянераў па панядзелках, кажа, што на іншыя акцыі выходзіць ёй фізічна складана, а вось прайсціся разам з аднагодкамі ў знак пратэсту супраць гвалту яна лічыць сваім абавязкам.

— Гэта мая прынцыповая пазіцыя: не магу скласці рукі і моўчкі глядзець на тое, што адбываецца ў краіне, — тлумачыць сваю матывацыю жанчына. — У гэтую нядзелю я нікуды не збіралася. Вядома, я ведала, што людзі будуць выходзіць на марш, але ў мяне была свая «праграма». Праз праблемы з хрыбетнікам мне трэба кожны дзень каля двух гадзін хадзіць. Жыву я на вуліцы Ляўкова і прыдумала сабе маршрут: хаджу па Варанянскага, Жукоўскага і гэтак далей. Раблю некалькі кругоў і вяртаюся дадому. Наогул, актыўнасць у нашым узросце — гэта абавязкова. Я ўвесь час стараюся яе неяк падтрымліваць, і на дачы шмат хаджу, і па горадзе.

Жанчына выйшла на сваю традыцыйную прагулку каля поўдня, недалёка ад новай станцыі метро «Кавальская Слабада» яна ўбачыла вляікую колькасць людзей.

— Я спынілася адпачыць і паглядзець, што ж там адбываецца. Людзі стаялі мірна, выказвалі пратэст, як раптам пад'ехалі мікрааўтобусы і з іх выскачылі сілавікі. Вы ўяўляеце, што такое пажылому чалавеку бачыць узброеных людзей у сваім горадзе, амаль на сваёй вуліцы? Гэта шок! — уздыхае Ларыса Сямёнаўна. — Усе сталі разбягацца, пачалася пагоня за пратэстоўцамі. А потым іх пачалі выводзіць з двароў. Аднаго хлопца вялі з рукамі, складзенымі за спіной. Я думала, што яго кайданкамі скавалі, а потым аказалася, што гэта пластыкавы шпагат. Ён прасіў яго развязаць, але яму адказалі, што гэта не развязваецца, яго можна толькі «раскусіць». Калі я ўбачыла, што яшчэ аднаго хлопца вядуць у бус, то не вытрымала і стала крычаць: «Вазьміце мяне замест яго! Мне 80 гадоў!». Я была згодная памяняць яго свабоду на сваю, але ў выніку і яго, і мяне забралі.

У мікрааўтобусе, па ўспамінах Ларысы Сямёнаўны, было чацвёра затрыманых, а не апазнаных ёю людзей у чорным — прыкладна столькі ж. Звярталіся з імі карэктна, У аўтобусе не білі, хоць яна адзначае, што ў мужчыны з завязанымі рукамі вельмі хутка аплыў вачэй і ўтварыўся сіняк.

— Нас доўга вазілі па горадзе, потым перасадзілі ў аўтобус пабольш і адвезлі ў Кастрычніцкае РУУС. Там затрыманых пасадзілі ў актавай зале, я заўважыла, што было шмат пабітых. Я села недалёка ад хлопца, якога забіралі на маіх вачах. У яго была рана на сцягне (Ларыса мяркуе, што ад гумавай кулі, — заўв. рэдакцыя). Я дзесьці чатыры гадзіны прасядзела ў РУУС, і ўвесь гэты час з яго ногі капала і капала кроў. Я гладзіла яго па галаве і старалася падтрымаць, як калі б гэта быў мой сын ці ўнук. У рэшце рэшт яму выклікалі хуткую. Яшчэ аднаму мужчыну было дрэнна, ён увесь час казаў, што не можа адказваць на пытанні следчага і губляў прытомнасць падчас допыту.

Ларысу Сямёнаўну павялі на допыт з актавай залы на пяты паверх. Чаму, яна не ведае. Дапыталі, склалі пратакол.

— Следчы пытаўся, чаму я ў свае гады так раблю. А што я магу яму адказаць? Хай бы мяне пасадзілі на «суткі», я гатовая. Што напісалі ў пратаколе — не ведаю, у мяне не было ачкоў з сабой, і прачытаць я не змагла. Напэўна, цяпер мне трэба чакаць SMS з выклікам у суд, а можа быць, проста ліст.

Страшна мне не было, ніякіх наркаманаў у РУУС не сустрэла. Наадварот, людзі з вышэйшай адукацыяй, аспіранты, лекары — атмасфера была вельмі інтэлігентная. Ці баялася я міліцыі? Я пражыла жыццё, выхавала дзяцей, бачыла ўсё, што магла бачыць. У маім узросце баішся страціць толькі сумленне, а я яе дакладна страчу, калі не буду падтрымліваць моладзь.