Камуналку — па поўнай, падаткі — удвая. Як улады Беларусі ціснуць на эмігрантаў

Улады Беларусі працягваюць прыдумляць рэпрэсіўныя ініцыятывы для ціску на беларусаў, якія пакінулі краіну. DW падрыхтавала спіс мер, якія ўжо прынятыя і яшчэ абмяркоўваюцца.

Беларускія ўлады не пакідаюць спроб уздзейнічаць на беларусаў, якія пакінулі краіну, і прыдумляюць усё новыя меры ціску. Прычым гаворка ідзе не толькі пра палітычных эмігрантаў. Новыя меры маюць, у тым ліку, эканамічны характар — рэжым вырашыў ударыць і па кішэнях эмігрантаў. Напрыклад, грамадзяне, якія пакінулі краіну, прызнаныя «дармаедамі» і цяпер павінны будуць плаціць за «камуналку» па поўных тарыфах. Улічваючы, што палітычны крызіс у Беларусі пасля прэзідэнцкіх выбараў 2020 года, а таксама вайна Расіі ва Украіне спарадзілі масавую эміграцыю з краіны, гэтая новая мера можа закрануць дзясяткі тысяч чалавек.

Якія яшчэ захады беларускіх уладаў закрануць беларусаў, якія пакінулі краіну?

Эмігрантаў-«дармаедаў» прымусяць плаціць «камуналку» па поўнай

30 сакавіка Савет міністраў Беларусі прыняў пастанову, якая ўносіць змены ў шэраг дакументаў, прынятых для рэалізацыі «дармаедскага» дэкрэта №3 «Аб садзейнічанні занятасці насельніцтва» — таго самага акта, які ў 2018 годзе выклікаў акцыі пратэсту насельніцтва ва ўсёй краіне. Першапачаткова з непрацуючых грамадзян (за некаторымі выключэннямі) спаганялі падатак на ўтрыманства, аднак пасля пратэстаў дэкрэт змянілі, і «дармаеды» павінны былі плаціць за жыллёва-камунальныя паслугі (газ, ацяпленне, гарачая вада) па поўных тарыфах, калі былі ўласнікамі жылля.
Да гэтага новаўвядзення плата за некаторыя віды паслуг не спаганялася, калі грамадзянін выехаў з Беларусі на тэрмін звыш 10 сутак запар, папярэдне праінфармаваўшы пра гэта службы ЖКГ і маючы паважлівую прычыну ад'езду. Аднак цяпер гэтая норма не будзе распаўсюджвацца на беларусаў, якія не плацяць падаткі на радзіме і выехалі за мяжу з 1 сакавіка 2022 года больш чым на 30 дзён запар. Выключэнне — выезд на аздараўленне і санаторна-курортнае лячэнне.

Гэта значыць, што беларускім эмігрантам і рэлакаваным грамадзянам, якія ў Беларусі не плацяць падаткі, давядзецца ў поўным аб'ёме аплачваць камунальныя паслугі за газ, ацяпленне і гарачую ваду ў пакінутым у іх уласнасці жытле. Інфармацыю пра тых, хто выехаў з краіны на тэрмін больш за 30 дзён, будзе збіраць Памежны камітэт і паведамляць у Міністэрства працы і сацабароны.
«Дармаедскую» базу абнаўляюць раз на квартал, праўда, дакладная колькасць грамадзян, якую змяшчае гэтая база, невядомая, як і колькасць тых, хто атрымае «жыроўкі» па поўных тарыфах. Паводле наяўных даных, у канцы 2020 года ў Мінску ўлады налічылі 67 тысяч дармаедаў.

Беларусь хоча разарваць дагаворы аб пазбяганні двайнога падаткаабкладання

Яшчэ адна эканамічная мера супраць выехаўшых беларусаў тычыцца выплаты падаткаў. 14 сакавіка Аляксандр Лукашэнка падпісаў Указ №93 «Аб дадатковых мерах па забеспячэнні стабільнага функцыянавання эканомікі». Як вынікае з тлумачэння Мінфіна, указ быў прыняты ў адказ на «беспрэцэдэнтны санкцыйны ціск» і дазволіць «абараніць нацыянальныя інтарэсы Беларусі ад недружалюбных дзеянняў замежных дзяржаў і міжнародных арганізацый».
У адным з пунктаў указа гаворыцца, што ўлады ў якасці зваротнай меры рэагавання маюць права прыпыняць выкананне міжнародных пагадненняў аб пазбяганні двайнога падаткаабкладання з «недружалюбнымі краінамі». Гэтыя дамовы дазваляюць беларусам, якія працуюць за мяжой, плаціць падаткі толькі ў краіне знаходжання, калі з ёй заключана такое пагадненне. Атрымліваецца, што адмена дзеяння такога пагаднення будзе патрабаваць ад эмігрантаў плаціць падаткі яшчэ і ў Беларусі — гэта значыць у падвойным памеры.
Такія дамовы Беларусь мае з больш чым 70 краінамі, сярод якіх большасць краін Еўрасаюза (у тым ліку Літва і Польшча, куды перасялілася шмат беларусаў), Украіна, Расія, Вялікабрытанія, ЗША і Японія. Зрэшты, на дадзены момант улады Беларусі афіцыйна не паведамлялі пра прыпыненне дзеяння гэтых дамоў або пра іх дэнансацыю.

Палітэмігрантаў будуць судзіць завочна

Ініцыятыва, якая ў першую чаргу закране палітычных эмігрантаў, — гэта прапанова Следчага камітэта ўвесці завочную вытворчасць па крымінальных справах у дачыненні да асоб, якія знаходзяцца па-за межамі краіны. Як паведамляецца, СК рыхтуе адпаведны законапраект і гэтую ідэю ўжо падтрымалі Вярхоўны суд і Генеральная пракуратура. У бліжэйшы час гэты законапраект збіраюцца накіраваць у Савет міністраў і Палату прадстаўнікоў.
Неабходнасць у завочнай вытворчасці, паводле слоў кіраўніка СК Дзмітрыя Гары, заключаецца ў тым, што шэраг краін — у прыватнасці, Польшча і Літва — адмаўляюць Беларусі ў выдачы асоб, супраць якіх у Беларусі распачатыя крымінальныя справы. «Для таго, каб рэалізаваць прынцып няўхільнасці крымінальнай адказнасці, уносіцца прапанова разглядаць у судах крымінальныя справы ў дачыненні да такіх асоб у выпадку, калі нам адмоўлена ў іх выдачы альбо калі не паступіла адказу на запыт аб выдачы, у завочным парадку — гэта значыць без удзелу асобы, у дачыненні да якой разглядаецца крымінальная справа», — сказаў Гара ў лютым гэтага года.
Ініцыятыву судзіць тых, хто з'ехаў з краіны, ухваліў і Аляксандр Лукашэнка. «Не думаю, што новаўвядзенне закране нейкую значную колькасць нашых грамадзян. Мабыць, гэта адзінкі з ліку так званых збеглых», — пракаментаваў ён.
Такая практыка, як каментавалі DW юрысты і эксперты, пазбаўляе чалавека канстытуцыйнага права на абарону ад неабгрунтаванага падазрэння і абвінавачання. Акрамя таго, такім чынам улады Беларусі спрабуюць запалохаць актывістаў, якія выехалі за мяжу, каб яны баяліся выказваць сваё меркаванне, а таксама аказаць на іх маральны ціск, афіцыйна назваўшы злачынцамі.

Беларускіх «экстрэмістаў» улады хочуць пакінуць без маёмасці

Акрамя таго, практыка завочнага суду можа дапамагчы ў рэалізацыі яшчэ адной нядаўняй ініцыятывы ўладаў — канфіскоўваць маёмасць у асоб, прызнаных уладамі «экстрэмістамі». З такой прапановай выступіла Галоўнае ўпраўленне па барацьбе з арганізаванай злачыннасцю і карупцыяй (ГУБАЗіК), якое рыхтуе адпаведны законапраект.

«Таксама лічым неабходным... прымяняць да асоб, якія ўчынілі злачынствы экстрэмісцкай накіраванасці, у якасці дадатковага пакарання агульную канфіскацыю іх маёмасці», — заявіў кіраўнік ГУБАЗіКа Андрэй Паршын. Улічваючы, што толькі ў ліпені 2021 года ўлады справаздачыліся аб узбуджэнні больш за 4,2 тысяч спраў, звязаных з экстрэмізмам, і рэпрэсіі ў Беларусі да гэтага часу працягваюцца, патэнцыйна гэтая ініцыятыва можа закрануць многіх беларусаў, у тым ліку тых, хто з'ехаў з краіны.
Зрэшты, трэба адзначыць, што хоць пра ініцыятыву пачалі гаварыць яшчэ ў лістападзе мінулага года, да гэтага ніякіх новых законаў на гэты конт прынята не было. Праўда, пра маёмасць тых, хто з'ехаў, падчас «Паслання беларускаму народу і Нацыянальнаму сходу» 28 студзеня узгадваў Аляксандр Лукашэнка.

Ці будуць палітэмігрантаў пазбаўляць грамадзянства?

Напэўна, самай сур'ёзнай мерай супраць палітычных эмігрантаў можа стаць пазбаўленне грамадзянства — з такой ініцыятывай у кастрычніку мінулага года таксама выступіў ГУБАЗіК. Са жніўня 2021 года ў краіне можна адымаць грамадзянства ў натуралізаваных беларусаў, а цяпер хочуць яшчэ і ў грамадзян па праве нараджэння.

«Людзі, якія збеглі з нашай краіны, ненавідзяць яе і сёння працуюць у інтарэсах заходніх краін, не павінны мець права называцца беларусамі», — заявіў прадстаўнік ведамства Вячаслаў Арлоўскі. Паводле яго слоў, асобы, якія страцілі беларускае грамадзянства, не змогуць вярнуцца ў Беларусь, удзельнічаць у выбарах ці рэферэндуме і ў цэлым прымаць удзел у грамадска-палітычным жыцці краіны. Таксама падобная ініцыятыва абмяркоўвалася ў беларускім парламенце.
Норма аб пазбаўленні грамадзянства, як тлумачылі DW эксперты, відавочна, будзе парушаць Канстытуцыю Беларусі, правы чалавека і насіць чыста рэпрэсіўны характар. Больш за тое, у новай рэдакцыі Канстытуцыі ў артыкуле аб тым, што «набыццё і страта грамадзянства ажыццяўляюцца ў адпаведнасці з законам», слова «страта» было заменена на «спыненне», у чым назіральнікі ўбачылі глебу для пазбаўлення грамадзянства «непажаданых». Некаторыя праўладныя тэлеграм-каналы нават пісалі, што спісы на пазбаўленне грамадзянства ўжо гатовыя, аднак на дадзены момант ніякіх заканадаўчых актаў пра гэта прынята не было.
Паводле dw.com.
Пераклад НЧ.