Аксане сказалі ехаць у РАУС разам с 7-гадовым сынам

Аксану Ліхадзіеўскую з Навабеліцы затрымалі 22 кастрычніка за тое, што яна сфатаграфавала людзей з бел-чырвона-белым сцягамі ля стэлы «Гомель». У жанчыны двое дзяцей. Па яе словах, ёй пагражалі выключыць іх з сям'і. Гамяльчанка вырашыла распавесці аб затрыманні і пагрозы рэдакцыі «Моцных Навін».

Увечары 21 кастрычніка некалькі жыхароў Навабеліцкага раёна сфатаграфаваліся з бел-чырвона-белым сцягам на фоне раённай адміністрацыі. У гэты ж вечар, успамінае Аксана, падобная акцыя была і ля стэлы "Гомель". Жанчына праходзіла міма, яе папрасілі сфатаграфаваць людзей са сцягамі. Фатаграфія і стала прычынай затрымання. 22 кастрычніка да Ліхадзіеўскай прыехалі дадому міліцыянты.

— У вочка я ўбачыла мужчыну ў цывільным. Сказала, што дзверы адчыняць не буду — час неспакойны. Той штосьці некаму прамармытаў, з-за сцены выйшлі два міліцыянты, паказалі «корачкі». Я адкрыла, мне сказалі, што мяне затрымліваюць па адміністрацыйным артыкуле 23.34, і больш нічога канкрэтнага.

Аксана была на бальнічным з сынам. Калі прыйшла міліцыя, ён знаходзіўся дома. На той момант пакінуць 7-гадовае дзіця было не з кім, і праваахоўнікі сказалі Аксане ехаць у Навабеліцкі РАУС разам з ім.

— Як паводзіў сябе дзіцёнак, што вы яму тлумачылі?

— Сын у дзяцінстве хацеў быць міліцыянтам. Я не хачу, каб ён быў міліцыянтам, асабліва ў гэтай краіне з такім рэжымам. Калі ехалі ў машыне, сын пытаўся: мама, ты злачынца? Пытаюся ў іх [у супрацоўнікаў міліцыі—заўв. «МН»], вось што мне сказаць дзіцяці? Я ж вучу яго, што міліцыя злачынцаў затрымлівае... яны адказвалі, што затрымліваюць і па адміністрацыйных правапарушэннях, не толькі злачынцаў.

Па словах Аксаны, пры дзіцяці міліцыя сябе паводзіла адэкватна, спакойна і ў машыне, і ў РАУС. Пакуль за сынам не прыехаў пасля працы муж, жанчыне казалі, што выклічуць органы апекі.

— Мне анулявалі бальнічны. Палохалі апекай. Прыйшла жанчына ў цывільным, можа, яна і была з апекі. Кажу, у мяне дзеці два разы на год за мяжой адпачываюць, у нас бабуля ў Германіі замужам за немцам, мае дзеці бачаць тое, што многія не бачаць, і вы ў мяне будзеце дзяцей адбіраць?

Жанчына распавядае, што з 13 да 21 гадзіны праседзела ў пастарунку.

— Ніхто не прадстаўляецца. У нейкі момант залятае (гэта мне потым сказалі) начальнік: — вы прызнаеце сваю віну? — Якую? Што фатаграфавала — так, прызнаю. Што гэта злачынства — не, не прызнаю — успамінае размову Аксана. — Я не хавала, што фатаграфавала. І не хаваю, што я таксама гэтай пазіцыі, лічу, што за 26 гадоў рэжым сябе зжыў. Мяне прасілі назваць імёны [удзельнікаў]. Я патлумачыла, што ўсіх не ведаю—ішла з процілеглага боку. Тэлефон не мой. Мне далі сфатаграфаваць, чый, не ведаю, людзей там было шмат. "А што вы там ходзіце?"Што значыць "хадзіце"? Ішла з крышталя з прадуктамі з крамы дадому, пятніца, вечар. Кажуць: "Вы павінны былі праз лес ісці". Вы мне зрабіце тады маршрут, дзе можна хадзіць, а дзе не, і ўвядзіце каменданцкую гадзіну — абураецца жанчына.

Пазней у жанчыны забралі тэлефон, адправілі сядзець у калідоры. Гаварылі аб палітыцы, аб бел-чырвона-белых сцягах.

— Крычалі, што гэта нацысцкая сімволіка. Пытаюся, дзе гэта напісана? Ён [начальнік] адразу: афармляйце яе. Я сказала: так, гэта мая кропка гледжання. Я з Канстытуцыяй пайшла, называла ім артыкулы, што маю права на свой пункт гледжання і ніхто не можа схіляць мяне на чый-то бок, што адбіраць тэлефон — незаконнае ўмяшанне ў маё асабістае жыццё, замах на таямніцу карэспандэнцыі, — жанчына зачытвае поўную назва 28 артыкула дакумента. — А ў нас што атрымліваецца? Выхапіў сотавы, пайшоў глядзець, што куды я слала — рассылала.

Па словах Аксаны, яе прыцягнулі да адміністрацыйнай адказнасці па ч. 1. арт. 23.34. У пратаколе пазначана, што яна ўдзельнічала ў пікеце на павароце каля стэлы "Гомель".

— Ведаеце, пакуль я сядзела ў калідоры, назірала — ніхто не выйшаў у форме дадому. Усе пераапранаюцца.

Пасля РАУС Аксану даставілі ў Гомельскі ІЧУ. Там яна прабыла, пакуль не скончыліся 72 гадзіны з моманту затрымання.

— Страшна было ў першы дзень. Хоць мне і цяпер страшна, гэта, ведаеце, "адважыўся ад баязлівасці". У ІЧУ не скажу, што жэсцілі, ніхто не крыўдзіў, праўда. Але жанчыны там, вядома, лютыя. Я ж не злачынца, я законапаслухмяны грамадзянін, плачу падаткі з усёй сваёй дзейнасці. Каго злавілі? За фатаграфію чалавека? — не разумее Аксана. — Для мяне самае страшнае ў жыцці было—трапіць у турму. І вось мяне прывялі ў турму за фатаграфію. Калі за мной зачыніліся дзверы ў камеру, я заплакала, ува мне ўключылася маленькая дзяўчынка, якая трымалася ўвесь дзень. Я ж без нічога, не ведала, што мяне павязуць, нават сурвэтак вільготных з сабой не было.

Але потым мне прыйшло азарэнне: я ж за рэвалюцыю сяджу, гэта маё меркаванне і за яго мяне саджаюць! Я не злачынца, я нікога не забівала. І калі б я яшчэ раз ішла каля гэтай стэлы, я б 10 фатаграфій такіх зрабіла з розных ракурсаў. Я не бачу ў гэтым злачынствы. Гэта несанкцыянаваны пікет, яны сказалі. Так, але можна яго неяк санкцыянаваць, дазвол хтосьці дасць? — задаецца пытаннем Аксана.

З Аксанай Ліхадзіеўскай у ІЧУ везлі і актывістку Таццяну Бачурную. Жанчына распавядае, што ў той дзень затрымалі таксама мужа і цётку Бачурнай.

— [Нас] пусцілі гуляць толькі на трэці дзень. Я ў двары пачала спяваць "пераменаў" — усё ІЧУ вылезла, сталі крычаць «Жыве Беларусь», — успамінае Аксана. Яна кажа, што па голасе даведалася і сваю знаёмую Наталлю Глазкову, тая прасіла перадаць, што з ёй у камеры сядзіць цётка Бочурной. — У Глазковай 5 дзяцей, яе абвінавацілі, што яна была са сцягамі на стэле (гэта я ўжо потым даведалася ад дзяўчынкі, якая з ёй сядзела). Ці была яна там, я не ведаю, таму што сама стаяла на супрацьлеглым баку. Наташу таксама павінны былі адпусціць у нядзелю, у 2 гадзіны я яе чакала. Але не выпусцілі. Мы яе шукалі да 9 вечара з яе мамай і сынам. Потым аказалася, што яе з ІЧУ завезлі дадому (яна пакінула там сумку), потым на РАУС, а адтуль зноў на ІЧУ, уяўляеце.

У самой Аксаны наперадзе павінен быць суд, калі, яна не ведае, але распавядае, што пасля траплення ў ІЧУ на пасяджэнне суда паедзе з рэчамі.

— Я за навінамі сачу, але, вядома, гэта [затрыманне] быў шок. Закон, на жаль, у нашай краіне сёння не працуе. Дзе хаця б адна крымінальная справа за збітых на Акрэсціна? У мяне знаёмага збілі там 10 чысла: адзін [той, хто збіваў] на галаву станавіўся, іншы скакаў. Пабоі знялі, але ніхто нічога не прыняў. Гэта значыць, за фатаграфію можна трапіць у турму, а калі за цябе паб'юць, нават на вуліцы невядомы ў масцы, то яму нічога не будзе.