Улады кажуць пра рост інвестыцый. Эканаміст тлумачыць, чаму гэта не так
У Савецкім Саюзе любілі параўноўваць свае эканамічныя дасягненні з 1913 годам, дык у Беларусі ўжо трэба параўноўваць бягучую сітуацыю з 2019 годам. Пра рэалістычнасць эканамічных пражэктаў улад «Новы Час» пагаварыў з эканамістам Львом Марголіным.
МТЗ. Попыт на прадукцыю завода чамусьці не расце. Ілюстрацыйная выява
Лукашэнка абмеркаваў з кіраўніцтвам Савета міністраў эканамічныя поспехі Беларусі за пяць месяцаў года і агучыў лічбы:
- ВУП за пяць месяцаў склаў 100,9%,
- інвестыцыі ў асноўны капітал выраслі на 2,5% да мінулага года,
- урад плануе іх рост да 20% па выніках года.
Ён сам прызнае, што «гэта слабы задзел для выканання пастаўленых задач нават за паўгоддзе».
— Па-першае, у нас вельмі своеасаблівае стаўленне да інвестыцый, а па-другое — на інвестыцыях адбіўся эфект нізкай базы папярэдняга года, — тлумачыць Леў Марголін. — Летась у Беларусі адбылося вельмі сур’ёзнае падзенне інвестыцый, таму ў параўнанні з мінулым годам любы, нават самы нязначны рост — гэта рост.
У нас цяпер ёсць звычайныя крыніцы інвестыцый: дзяржаўнае фінансаванне (прамое ці крэдытаванне), а сёлета да іх дадалося і расійскае фінансаванне — у рамках праграмы імпартазамяшчэння і ў межах выканання расійскіх ваенных заказаў. Як ні дзіўна, гэта досыць станоўчае рашэнне: калі Расія трэці год траціць уласныя грошы на рамонт танкаў, выпуск ваеннай тэхнікі і гэтак далей, то мы трацім расійскія грошы. А Беларусі ўсё роўна, што экспартаваць — гэтыя грошы могуць быць выкарыстаны на карысць краіны. Хаця ніхто дакладна вам не скажа, на што яны насамрэч пойдуць.
Усё гэта адлюстроўваецца і ў росце інвестыцый, і ў скарачэнні тэндэнцыі да падзення інвестыцый. Як кажуць, каму вайна, а каму маці родная.
— Урад запланаваў рост інвестыцый на 20% па выніках года. Гэта сур’ёзны арыенцір. Ці дасягальны ён нават пры ўдзеле расійскай эканомікі?
— Рост на 20% запланаваны ў параўнанні з мінулым годам. Без інвестыцый эканоміка жыць не можа, яны былі заўсёды: замежныя — у меншай ступені, унутраныя — у большай. Падазраю, што ў мінулым годзе інвестыцыі калі і не ўпалі, то істотна скараціліся. Напрыклад, калі з 4-5 мільярдаў долараў інвестыцыі летась скараціліся да 2 мільярдаў, то на гэтым фоне 20% росту інвестыцый не нешта звышнатуральнае.
Але справа ў тым, што беларуская статыстыка яшчэ больш закрытая, чым нават расійская. Памятаеце, як у Савецкім Саюзе любілі параўноўваць свае дасягненні з 1913 годам, дык у Беларусі ўжо трэба параўноўваць бягучую сітуацыю з 2019 годам. Бо пазней — то пандэмія, то санкцыі — рэальную карціну вельмі цяжка атрымаць.
— Лукашэнка казаў пра неблагія поспехі ў прамысловасці, паралельна адзначыўшы, што складскія запасы складаюць больш за 76%. Пра што гаворыць гэты паказчык?
— Складскія запасы складаюць больш за 76% ад агульнага аб’ёму вытворчасці? Гэтыя лічбы могуць сказаць як многа, так і зусім ні пра што не сказаць. Сёння дзяржава патрабуе росту вытворчасці — прамысловасць дае рост аб’ёмаў, пры гэтым павялічваюцца складскія запасы. Затым дзяржава патрабуе знізіць складскія запасы, што адначасова вядзе да скарачэння вытворчасці.
Лукашэнка кажа, што праблема складскіх запасаў асабліва актуальная для Мінскага трактарнага завода, завода «Атлант» і «Белшыны» — усё гэта прамысловыя гіганты, якім даводзіцца заданне па выпуску прадукцыі. А попыт на іхнюю прадукцыю чамусьці не расце. Хочам не хочам, але санкцыі ўплываюць і на падзенне аб’ёмаў вытворчасці, і на рост складскіх запасаў.
— Лукашэнка аб’явіў пра стратэгію — ствараць новыя магутнасці, вытворчасці паўсюль, дзе толькі можна, прычым не толькі ў Расіі. Ці чакаюць у Расіі беларускія прамысловыя прадпрыемствы?
— Гледзячы якія. Ёсць прадпрыемствы, якія там чакаюць — яны звязаны з ваенна-прамысловым комплексам. Напрыклад, Барысаўскі 140-ы танкарамонтны завод зараз сябе вельмі няблага пачувае. А ёсць прадпрыемствы, якія сутыкаюцца з вельмі сур’ёзнай канкурэнцыяй. У якасці прыкладу прывяду беларускае аўтамабілебудаванне. Сур’ёзную канкурэнцыю беларускім аўтамабілям складае кітайская прадукцыя: кітайцы робяць аўтамабілі адразу з усімі вузламі, з усёй электронікай, дый аб’ёмы вытворчасці непараўнальныя з беларускімі.