Крэмль можа кампенсаваць няўдачу «спецаперацыі» далучэннем Беларусі

Экс-дыпламат і старшы даследчык «Цэнтра новых ідэй» лічыць, што перамены ў Беларусі могуць быць зусім не такімі, на якія разлічвае дэмакратычная частка беларускага грамадства. У любым выпадку, лічыць ён, Расія з яе праблемамі нікуды не падзенецца.

— Для Беларусі на раздарожжы, якая не ведае да чаго імкнуцца, доўгачаканыя перамены могуць не прынесці доўгачаканага суцяшэння, – піша Мацукевіч на сайце Банка ідэй. — Тлумачэнне гэтаму даўным-даўно далі мудрыя — для карабля, які не ведае, куды плыць, ніякі вецер не будзе спадарожным.

Нават самая эфектыўная знешняя палітыка будзе па-ранейшаму «сізіфавай працай», калі не адбудуцца грунтоўныя змены ва ўнутранай

Пакуль перспектывы зусім не абнадзейваюць наяўнасцю добрых опцый. Іх па вялікім рахунку дзве, калі, вядома, з Лукашэнкам не здарыцца нічога медыцынскага.

Першая — ён застаецца кіраваць далей, і «трыумфальна пераможа» на выбарах 2025 года.

Другая — ён вырашаецца на фармальную перадачу ўлады даверанай асобе, што ў якасці кампрамісу з Захадам размарозіць кантакты.

У адсутнасці прыстойных варыянтаў на парадку дня нават такая касметычная змена як кантраляваны транзіт будзе прагрэсам.

Вайна Расіі супраць Украіны павялічыла нявызначанасць для Беларусі, стварыўшы рызыкі стаць паўнавартасным удзельнікам вайны і тэатрам ваенных дзеянняў. Калі пашанцуе, і такі сцэнар пройдзе міма Беларусі, то на гэтым праблемы не сканчаюцца. Ёсць яшчэ і іншыя, звязаныя з апетытамі завадатара-Крамля.

Такі сцэнар дае развілку, на якой Лукашэнка альбо падпарадкоўваецца інкарпарацыі, альбо наадварот аказвае супраціў Крамлю. Праўда, для гэтага яму патрэбная рука і падтрымка Захаду, а не ціск і плот як цяпер. Як раз на гэтай глебе і магчымы, хоць і зусім не абавязковы транзітны кампраміс, згаданы вышэй.

Не абавязковы, таму што няма на Захадзе веры ў тое, што Лукашэнкам можна скарыстацца, і жаданне з ім чарговым разам звязвацца там таксама пакуль не выяўляецца. Праблема даверу і рэпутацыі не выпарыцца з сыходам Лукашэнкі. Недавер да яго, як і негатыўны імідж, і ціск на яго праецыруюцца на ўсю краіну

Адна з ключавых задач, якія прыйдзецца вырашаць яго пераемнікам — транзітным або дэмакратычным, будзе стварэнне новага вобраза Беларусі.

Можна не вынаходзіць ровар, а адразу адысці ад спадчыны на Лукашэнку на максімальную адлегласць — прасоўваць вобраз адкрытай краіны як супрацьлегласць закрытай пры яго рэжыме.

Вядома, у цудоўным выпадку прыходу да ўлады дэмакратычных сіл увасобіць новы імідж «адкрытай Беларусі» будзе значна лягчэй, чым у выпадку пераемніка, але ўсё роўна не проста.

Другая задача па парадку, але магістральная па важнасці — забяспечыць баланс у адносінах з краінамі Захаду і Усходу.

І тое, і другое — крайнасці, на якія зусім не трэба ісці, таму што яны нясуць канфрантацыю з аднаго з бакоў, якую Беларусь не можа сабе дазволіць. Што ж застаецца рабіць? Балансаваць. Гэта не спосаб асядлаць усе крэслы, хоць было б нядрэнна.

Гэта спосаб эфектыўнага выжывання і ўмацавання незалежнасці ў тых спецыфічных геапалітычных умовах, у якіх была і будзе Беларусь

Беларусі трэба здабыць раўнавагу ў адносінах з Расіяй і Захадам, пазбегнуўшы канфрантацыі з імі, яшчэ і таму, што міжнародная цікавасць да нашай краіне выяўляецца менавіта як да вузла функцыянуюць бесперашкодна транспартных шляхоў паміж Еўропай і Расіяй, Еўропай і Азіяй, і наадварот. У гэтым сэнсе наўрад ці нешта прынцыпова зменіцца ў будучыні.

На гэтым месцы вырастае іншая задача, таму што баланс прадугледжвае зніжэнне расійскага ўплыву ў Беларусі, якое ўжо дасягнула крытычных вышынь.

Гэта далікатная тэма і секчы з пляча тут зусім не метад. Ніводная страхавая не пакрые тыя рызыкі і праблемы, якія здольная стварыць для Беларусі Масква.

Пакуль Расія выступае дамінуючым рынкам, інвестарам і спонсарам беларускай эканомікі, уплыў расійскага фактару на ўнутраную і знешнюю палітыку Беларусі будзе пераважным. Трэба дамагацца таго, каб расійскі ўплыў перастала быць эксклюзіўным і паўстала канкурэнцыя з заходнім і азіяцкім. Вобраз «адкрытай Беларусі» тычыцца ўсіх рэгіёнаў — не толькі Еўропы.

Відавочна, што пры дэмакратызацыі гэта цалкам выканальна, а вось пры транзіце ўлады нават адмена санкцый — ужо звышмісія.

Адносіны з Расіяй маюць патрэбу ў аптымізацыі, але важна пры гэтым не перайсці чырвоныя лініі. Яны датычацца, напрыклад, статусу рускай мовы, размяшчэння на тэрыторыі Беларусі ваенных аб'ектаў трэціх краін і ваенных блокаў. Наўрад ці лёгка ўдасца пазбавіцца і ад расійскіх, але калі задацца мэтай, то і гэта таксама вырашальна.

Аднаўленне стасункаў з Захадам павінна ісці паралельным трэкам.

У ідэале — неабходна дамагацца зняцця ўсіх абмежаванняў і рэжыму найбольшага спрыяння ў гандлі і інвестыцыях, свабоды перамяшчэння.

Ключавое пытанне ў гэтым блоку — пастаўкі энергарэсурсаў з Расіі. Гэта патрабуе доступу да альтэрнатыўных Расіі транспартных калідорах, якія могуць прадставіць чатыры з пяці суседзяў Беларусі. Калі, вядома, мець з імі добрасуседскія адносіны.

У рашэнні лёсу беларускай атамнай электрастанцыі пажадана таксама кіравацца прагматычнымі інтарэсамі, а не ліць ваду на чужы млын. Станцыя павінна бяспечна працаваць і апраўдваць свае інвестыцыі, раз ужо пабудавана.

Гэта далёка не ўсе абнаўленні і не ўсе ўмовы, у якіх мае патрэбу знешняя палітыка, але асноўныя, без якіх прасоўванне інтарэсаў Беларусі і беларусаў будзе заставацца хранічна праблематычным.

Пераклад НЧ