Ці справіцца Турчын з цяжкай спадчынай Галоўчанкі?
Прызначаны на мінулым тыдні новы прэм'ер-міністр Беларусі Аляксандр Турчын, верагодна, думаў, што ён сеў у гэтае крэсла — і ўсё. Можна атрымліваць заробак, і ні пра што не хвалявацца. Але аказалася, што ўсё, пра што казаў былы ўжо прэм'ер Раман Галоўчанка, рапартуючы аб поспехах, трошкі не так, як насамрэч.
Спачатку Турчын, разважаючы пра рызыкі ў эканоміцы, казаў, што «галоўная задача — устойлівае функцыянаванне эканамічнага механізму», і рызыкі, якія ён бачыць для эканомікі, цалкам звыклыя. Гэта «санкцыйны ціск, праблемы ў знешнім гандлі. Але самае галоўнае, што мы цяпер жывем у эпоху "чорных лебедзяў". Які "чорны лебедзь" з'явіцца заўтра, вельмі складана спрагназаваць», — казаў чыноўнік.
То-бок, калі прыляціць — тады і будзем думаць. А пакуль не прыляцела, рабіць ён збіраўся прыкладна тое, што рабіў да яго папярэднік. Адна з першых заяў новага прэм'ера тычылася таго, каб знайсці «разумны баланс». Баланс чаго? Ды той самай любімай намі і ўрадам «новай формулы цэнаўтварэння» ва ўмовах, калі «кошты павышаць за-бара-ня-ецца». Шукалі-шукалі гэты баланс чатыры гады, дый да Турчына так ніяк і не знайшлі. І цяпер Турчын меркаваў працягнуць пошук гэтага «святога Граааля», які таксама шукаюць тысячагоддзямі, але ніяк не знойдуць.
Турчын нават хутка вывеў алгарытм пошуку: неабходна «максімальна акуратна падправіць» «пэўныя дысбалансы» і зрабіць гэта такім чынам, каб сітуацыя не адбілася негатыўным чынам ні на вытворцах, ні на спажыўцах, ні на гандлі.
«Пастаўлена задача знайсці разумны баланс, каб ён стрымліваў інфляцыю, але не прыводзіў да пагаршэння эканамічнай сітуацыі ў нашых суб'ектаў гаспадарання. Задача нязменная — да канца сакавіка мы павінны гэтае рашэнне прыняць і далажыць кіраўніку дзяржавы», — сказаў прэм'ер-міністр, мяркуючы па ўсім, што галоўнае — гэта далажыць.
Але тут раптам паляцелі тыя самыя «чорныя лебедзі», пра якія разважаў сам Турчын. І прыляцелі яны не са знешніх межаў (хоць і адтуль таксама). Аказалася, што Галоўчанка чагосьці недагаворваў.
Напрыклад, таго, што кошт беларускага калію пры пастаўках у Кітай з пачатку года ўпаў на 2%. І разлічваць на павышэнне аб'ёмаў пастаўляецца ў Кітай калію або на павелічэнне яго кошту не прыходзіцца. Таму што кітайскі імпарт калійных угнаенняў у цэлым у вартасным выражэнні скараціўся на 22,7%, а ў натуральным выражэнні — стаў на 12,4% менш, чым за аналагічны перыяд мінулага года.
Але не толькі з каліем у нас праблемы. Аказваецца, і вытворчасць прасядае. За два месяцы аб'ём прамысловай вытворчасці ў Беларусі ў бягучых цэнах скараціўся да 2% да студзеня-лютага 2024-га.
І самае непрыемнае — хтосьці распавёў пра гэта Лукашэнку. І Лукашэнка выклікаў Турчына з дакладам-усяго праз тыдзень пасля прызначэння. І тут аказалася, што непрыемнасці яшчэ большыя.
« У нас і прамысловасць трошкі, і сельская гаспадарка пакуль ідуць з невялікім мінусам. Хай невялікі, але мінус. У Расію ў нас таварны экспарт ніжэйшы за мінулы год. Гэта насцярожвае вельмі сур'ёзна. Ну і інфляцыя. Сам скажаш, у чым тут праблема, што ў нас першыя месяцы там, па-мойму, 2%», — заявіў Лукашэнка Турчыну.
Тут прэм'ер мог перавесці дух, таму што насамрэч нават афіцыйная інфляцыя ў Беларусі за два месяцы гэтага года — у два з паловай разы вышэйшая за агучаную Лукашэнкам. За студзень-люты гэтага года яна склала 4,7% пры планаваным гадавым паказчыку ў 5% (а гадавы паказчык закладаўся яшчэ пры Галоўчанку).
А вось рэальныя наяўныя грашовыя даходы насельніцтва Беларусі (даходы за вылікам падаткаў, збораў і ўзносаў, скарэктаваныя на індэкс спажывецкіх цэн на тавары і паслугі) у студзені 2025 года склалі 113,8% да ўзроўню студзеня 2024 года — гэта значыць выраслі на 13,8%.
Увага, пытанне: калі ў нас усё падае, адкуль бяруцца грошы?
Адтуль жа, адкуль і заўсёды — з кішэняў грамадзян. Напрыклад, з 1 красавіка ў Беларусі будзе павышаны памер базавай арэнднай велічыні. А ўжо цяпер МУС плануе браць грошы з грамадзян, якія прыбылі на спатканне са сваякамі — за пражыванне ў пакоях працяглых спатканняў. Пакуль — толькі ў лячэбна-працоўных прафілакторыях (ЛПП). Хоць дзіўны сам факт таго, што нібыта «лячэбная» ўстанова знаходзіцца не ў падпарадкаванні Міністэрства аховы здароўя, а сілавой структуры.
Увогуле, размова Турчына з Лукашэнкам на фоне несуцяшальнай статыстыкі сведчыць толькі пра адно: дзяржава і далей будзе запускаць рукі ў кішэні грамадзян. Проста таму, што, падобна, грошы ў Беларусі засталіся толькі ў іх, у грамадзян. Больш іх узяць няма адкуль.