Што адбываецца ў Крыме: версіі і прагнозы

ФСБ Расіі ў сераду заявіла аб прадухіленні ў анэксаваным два гады таму Крыме тэракту і абвінаваціла ў яго падрыхтоўцы ўкраінскую выведку. Украінскія ўлады абвінавачванні адкінулі. Эксперты і назіральнікі сыходзяцца ў адным: атрымаць незалежнае пацвярджэнне заяў ФСБ на дадзены момант не ўяўляецца магчымым.

Руская служба Бі-бі-сі сабрала ўсе вядомыя на сённяшні дзень версіі таго, што здарылася.

Версія ФСБ

Як сцвярджае ФСБ, у ноч з 6 на 7 жніўня расійскія спецслужбы затрымалі ў раёне горада Армянска ў Крыму «групу дыверсантаў» і канфіскавалі самаробныя выбуховыя прылады «сумарнай магутнасцю больш за 40 кілаграмаў у трацілавым эквіваленце», а таксама боепрыпасы і гранаты.
У выніку перастрэлкі, як сцвярджае ФСБ, загінуў супрацоўнік расійскага ведамства.
ФСБ заявіла аб яшчэ адной «спробе прарыву» на тэрыторыю Крыма ў ноч на 8 жніўня, якая суправаджалася абстрэлам з боку Украіны. У выніку перастрэлкі адзін расейскі ваенны загінуў.
Па выніках аперацыі былі затрыманыя грамадзяне Украіны і Расіі, якіх ФСБ абвінавачвае ў тым, што ў супрацоўніцтве з украінскімі спецслужбамі яны дапамагалі падрыхтаваць напад.
ФСБ называе імя аднаго затрыманага — Яўген Паноў. Па дадзеных расійскіх спецслужбаў, ён жыве ў Запарожскай вобласці Украіны і працуе на ўкраінскую выведку.
Напад павінен быў быць накіраваны на «крытычна важныя элементы інфраструктуры і жыццезабеспячэння паўвострава».
Газета «Коммерсант» паведаміла ў чацвер са спасылкай на неназваныя крыніцы, што затрыманыя ў Крыме далі паказанні і прызналіся ў тым, што яны супрацоўнічалі з галоўным кіраваннем разведкі мінабароны Украіны, дзе прайшлі дыверсійную падрыхтоўку.
Як сцвярджае «Коммерсант», «меркавалася арганізаваць у розных кропках курорта серыю невялікіх па магутнасці выбухаў» і «у канчатковым рахунку» забіць турызм» паўвострава.

Абвінавачанні Украіны ў адказ

У Генштабе Узброеных Сіл Украіны адкінулі абвінавачванні з боку расейскіх уладаў. Спікер украінскага генштаба Уладзіслаў Селязнёў назваў заявы расейскага боку правакацыяй.
Дарадца кіраўніка Службы бяспекі Украіны Юрый Тандзіт сказаў, што спецслужбы краіны не спрабуюць сілай вярнуць анэксаваны Крым. «Украіна не захоплівае і не вяртае сілай сваю тэрыторыю, і не будзе гэтага рабіць», — цытуе Тандзіта агенцтва Інтэрфакс-Украіна.
Украінскія ўлады выказалі здагадку, што сваімі дзеяннямі Расія спрабуе сарваць Мінскія дамоўленасці і абвастрыць канфлікт на ўсходзе Украіны.
Мінабароны Украіны назвала абвінавачванні з боку ФСБ спробамі апраўдаць агрэсію на паўвостраве і размяшчэнне там расійскіх вайсковых частак.
«Такім чынам прадстаўнікі расійскіх спецслужбаў спрабуюць адцягнуць увагу мясцовага насельніцтва і сусветнай супольнасці ад злачынных дзеянняў па пераўтварэнні паўвострава ў ізаляваную ваенную базу», — гаворыцца ў заяве ўкраінскага ваеннага ведамства.
Расія анексавала Крым у сакавіку 2014 года пасля рэферэндуму, легітымнасьць якога Украіна і большасць краін-членаў ААН не прызнаюць. Канфлікт вакол паўвострава стаў адной з прычынаў увядзення супраць Расеі санкцый з боку краін Захаду.
Украінская прэса яшчэ да заявы ФСБ пісала, што КПП на паўвостраў перакрытыя з расейскага боку.

Версія аб дэзерцірах

Украінскія ўлады не выключаюць, што так званыя ўкраінскія дыверсанты на справе могуць быць расійскімі дэзертырамі.
Украінская версія развіцця падзей у Крыме выглядае так: як выказаў здагадку ў эфіры «112 Украіна» дэпутат Антон Герашчанка, з расійскай вайсковай часткі дэзертыравалі некалькі салдат з зброяй. У ходзе ўцёкаў адбылася страляніна.
Як выказаўся Герашчанка, дэзерціры маглі апынуцца крыніцай важнай інфармацыі для ўкраінскіх уладаў «аб сітуацыі ў Крыме і пра маральны духу расійскіх войскаў», і таму расейскія ўлады вырашылі іх перахапіць. Гэтым дэпутат і патлумачыў закрыццё КПП у Крыме.

Аб «расійскай актыўнасці» у Крыме

У апошнія некалькі дзён ва ўкраінскай прэсе і блогасферы з'явіліся паведамленні аб узрослай ваеннай актыўнасці ў Крыме.
Паведамлялася аб засяроджванні расейскіх войскаў каля мяжы паўвострава з мацерыковай часткай і вакол важных аб'ектаў інфраструктуры, а таксама аб актыўным перамяшчэнні ваеннай тэхнікі.
Паводле адной з версій, якія былі вылучаны ва ўкраінскай прэсе, гэтая актыўнасць магла быць падрыхтоўкай да вучэнняў расійскай арміі ў Крыме альбо самімі вучэннямі.
У прыватнасці, гаварылася аб з'яўленні па меншай меры адной ваеннай аўтакалоны ў раёне Керчы. На кадрах, якія з'явіліся ў інтэрнэце, былі бачныя ваенныя аўтамабілі.
9 жніўня памочнік кіраўніка Дзяржпагранслужбы Украіны Алег Слабадзян паведаміў каналу «112 Украіна» пра высокую актыўнасць расійскіх узброеных сіл на мяжы з Крымам.
«У шасці выпадках мы назіралі палёты верталётаў ўзброеных сіл РФ, у адным выпадку — беспілотны лятальны апарат», — заявіў Слабадзян. Паводле яго слоў, расійскія вайскоўцы ўначы спрабавалі асвятліць ўкраінскія пазіцыі з дапамогай пражэктара.

Што вядома пра затрыманых

ФСБ назвала імя затрыманага грамадзяніна Украіны — Яўген Паноў. Як паведамляюць украінскія СМІ, Паноў — ураджэнец Энэргадара Запарожскай вобласці — працаваў кіроўцам транспартнага цэха на Запарожскай атамнай электрастанцыі, год ваяваў добраахвотнікам на ўсходзе Украіны, зараз з'яўляецца сябрам партыі «Кроп» і кіруе мясцовым рухам «Самаабарона».
«Украінская праўда» прыводзіць словы брата Панова Ігара Кацелянца, які напісаў у сваім «Фэйсбуку», што ўпэўнены, што Панова выкралі ў Запарожскай вобласці і вывезлі ў Крым.
«Я да гэтага часу не магу паверыць у рэальнасць таго, што адбываецца Майго брата выкралі Не існуе ніводнага іншага варыянту, як ён мог апынуцца ў Крыме»., — напісаў ён.
Пазней Кацелянец распавёў журналістам, што Паноў спачатку планаваў паехаць у запарожскі гарадскі шпіталь, але ў апошні момант паездка сарвалася і Паноў «запланаваў сустрэцца з кім-небудзь з сяброў з вобласці [...] — ці то з нейкага суседняга сяла, ці то з суседняга горада».
«На відэа яго затрымання, якое паказваюць расейскія тэлеканалы, як яго вядуць па ўчастку міліцыі, ён ідзе ў звычайнай футболцы, звычайных штанах-трэніках. Я пазнаю гэты футболку, у ёй ён мог паехаць недзе ў гараж рамантаваць машыну ці на дачу на шашлыкі Таму я думаю, што ён проста хацеў сустрэцца з кім-небудзь з сяброў, на нейкія шашлыкі — справа выхаднога дня, не больш», — прыводзіць словы Кацелянца «Украінская праўда».
Сябар Панова, дэпутат мясцовага савета Энэргадара Арцём Дубкоў сказаў у эфіры ўкраінскага канала «112 Украіна», што таксама схіляецца да версіі выкрадання Панова.
«Ён наогул не збіраўся ў Крым, ён збіраўся на рыбалку», — сказаў Дубкоў.
Ўкраінская паліцыя па заяве сваякоў адкрыла крымінальную справа аб выкраданні Панова.

ЗША сумняюцца ў расійскай версіі

ЗША пакуль не бачылі ніякіх пацверджанняў расійскім абвінавачванням ва «ўварванні ў Крым», заявіў амерыканскі амбасадар ва Украіне Джэфры Пайетт.
«Гэта не першае ілжывае абвінавачванне Расіі ў адрас Украіны, закліканае адцягнуць увагу ад сваіх уласных супрацьпраўных дзеянняў», — напісаў Пайетт ў «Твітэры».
«... Наша пазіцыя адносна статусу Крыма добра вядомая Крым ёсць і заўсёды будзе заставацца часткай Украіны. Cанкцыі, звязаныя з акупацыяй Крыма, будуць заставацца ў сіле, пакуль Расія не верне паўвостраў Украіне», — дадаў Пайетт.

Аксёнаў: «За імі маячыць Дзярждэп ЗША»

Улады анэксаванага Расеяй Крыму паўтарылі пункт гледжання, выказаны расійскім прэзідэнтам Уладзімірам Пуціным, які заявіў, што «тыя людзі, якія захапілі [ўладу] у Кіеве і працягваюць яе ўтрымліваць, замест пошуку кампрамісаў [...], замест таго, каб шукаць спосаб мірнага ўрэгулявання, перайшлі да практыкі тэрору».
Кіраўнік Крыму Сяргей Аксёнаў пайшоў далей і ўбачыў у тым, што адбылося руку ЗША.
«Вы бачыце, на які шлях яны [улады Украіны] ўсталі — шлях тэрору Гэта значыць, той шлях, які яны апрабавалі супраць уласных грамадзян, зараз вырашылі вынесці за мяжу. Але пры гэтым я ўпэўнены, што гэта не іх уласныя дзеянні і пасылы ... — за імі маячыць Дзярждэп ЗША, таму што ў службовых асоб Украіны духу б не хапіла на правядзенне падобных мерапрыемстваў», — выказаў меркаванне Аксёнаў.

Новыя пагрозы

Расійскі прэзідэнт Уладзімір Пуцін паабяцаў, што не пакіне без увагі забойства двух расейскіх вайскоўцаў у Крыме, абвінаваціў ўкраінскія ўлады ў тэроры і заявіў, што праводзіць сустрэчу ў «нармандскім фармаце» ў верасні лічыць «бессэнсоўным».
Прэзідэнт Украіны Пётр Парашэнка адказаў сустрэчнымі абвінавачваннямі ў тэроры і заклікаў Расію вярнуцца за стол перамоваў.
Кіраўнік Крыму Сяргей Аксёнаў сцвярджае, што крымчане выказваюць гатоўнасць патруляваць вуліцы і абараняцца. У мяне ў «Фэйсбуку», у сацсетках аншлаг з прапаноў крымчан ... патруляваць вуліцы з мэтай выяўлення дыверсійных груп праціўнікаў», — сказаў ён у інтэрв'ю на расейскім тэлебачанні.
Прадстаўнік генеральнага штаба ўзброеных сіл Украіны Уладзіслаў Селязнёў сказаў у гутарцы з агенцтвам Рэйтэр, што ўкраінскія ваенныя пастаянна сочаць за сітуацыяй вакол анэксаванага Расеяй Крыму і ў Украіны досыць ваенных сіл, каб сябе абараніць.
Прэзідэнт Украіны Пётр Парашэнка даручыў прывесці ў павышаную баявую гатоўнасць падраздзялення ўкраінскай арміі на мяжы з Крымам і ў Данбасе.
Украіна ў чацвер пачала планавыя ваенныя вучэнні.
Як гаворыцца ў дакладзе амерыканскай аналітычнай кампаніі Stratfor, інцыдэнт у Крыме можа справакаваць эскалацыю канфлікту, па-за залежнасцю ад таго, ці праўдзівыя сцверджанні кожнага з бакоў.
Паводле bbc.com