Чыноўнікаў шмат не бывае

11 жніўня Аляксандр Лукашэнка ў чарговы раз заявіў пра значнае скарачэнне дзяржапарату. На ягоную думку, колькасць чыноўнікаў можна скараціць удвая. Аднак ад скарачэння чыноўнікаў іх колькасць не змяншаецца. 



«У найбліжэйшы час мы яшчэ раз падыдзем да значнага скарачэння дзяржаўных служачых. Не таму, што яны кепскія, а таму, што нам трэба ўздымаць выканальніцкую дысцыпліну. У нас так часта бывае: кіраўнік прыняў рашэнне, а потым дзесяць яго падначаленых чыноўнікаў едуць кантраляваць выкананне і пішуць даведкі начальніку, як выконваецца. Дрэнная практыка. Трэба ўзняць выканальніцкую дысцыпліну на такі ўзровень, каб ніхто не ездзіў, і, калі і кантраляваў, то толькі патэлефанаваў і спытаў: ты гэта зрабіў ці не. Не зрабіў — бывай. Такім чынам мы можам яшчэ ўдвая скараціць дзяржапарат, узняўшы выканальніцкую дысцыпліну і забраўшы ад дзяржаўнага апарату тыя функцыі, якія яму не ўласцівыя і якія проста шкодныя», — адзначыў Лукашэнка.

Паводле Лукашэнкі, за кошт скарачэння дзяржапарату будуць павышаны зарплаты дзяржслужачых. «Трэба статус дзяржаўных служачых узняць неймаверна, каб гэта сапраўды быў дзяржаўны служачы, каб гэта быў чыноўнік, які прымае рашэнні, і ўсе становяцца ў радок, шарэнгу, выконваючы гэтыя рашэнні. Усе астатнія зэканомленыя грошы, плюс яшчэ дабавім — гэта будзе вялікая зарплата ў дзяржслужачых, і мы вырашым гэтую праблему», — падкрэсліў кіраўнік дзяржавы.

Нагадаем, што планаванае скарачэнне — не першае. Толькі ў 2013 годзе дзяржапарат скарачаўся на 25%, колькасць работнікаў дзяржаўных органаў і арганізацый паменшылася на 13,5 тысяч чалавек. Афіцыйна ў дзяржапараце зараз працуе 40,5 тысяч чалавек. І ўсё роўна — армія чыноўнікаў у нас завялікая. Калі ўжо казаць пра «армію», то для параўнання — усё беларускае войска складаецца з 59 500 чалавек, у тым ліку больш за 46 000 вайскоўцаў і каля 13 000 грамадзянскага персаналу. То бок чыноўнікаў у нас і пасля скарачэння — дзве траціны войска.

Але наконт гэтага «скарачэння ў 25%» маюцца пэўныя сумневы. У сваім пасланні да народа і парламента 22 красавіка Лукашэнка паведаміў, што ў нас «колькасць чыноўнікаў на тысячу занятых — адна з самых нізкіх у Еўропе і СНД. У нас — 35 чалавек».

Між тым, паводле дадзеных Белстата, у 2011 годзе па роду эканамічнай дзейнасці «дзяржаўнае кіраванне» ў краіне працавалі 165 900 чыноўнікаў. У эканоміцы было занята 4 654 500 чалавек. Атрымліваецца 35,64 чыноўніка на тысячу занятых у эканоміцы беларусаў. У 2012 годзе на 4 605 600 занятых у эканоміцы прыходзілася 163 200 чыноўнікаў — 35,43 чыноўніка на тысячу. У 2013-м, пасля так званага скарачэння, «кіраванцаў» засталося 157 700 на 4 569 000 эканамічна актыўных беларусаў, то бок — 34,51 чыноўніка на 1000 грамадзян. Як бачым, 35 чыноўнікаў на 1000 працоўных — лічба стабільная, і «скарачэнне» на 25% ніяк на ёй не адбілася.

Для больш эфектыўнага скарачэння дзяржапарату Аляксандру Рыгоравічу трэба было б пачытаць «Законы Паркінсона». Гэты брытанскі пісьменнік заўважыў, што «чыноўнікі ствараюць адзін аднаму працу», а «агульная колькасць занятых у бюракратыі расце на 5–7% у год безадносна да якіх-небудзь зменаў у аб’ёме патрабаванай працы (калі такая была наогул)».

І гэта сапраўды так. Напрыклад, з чаго пачалася «аптымізацыя» апарата Савета міністраў? Правільна — з павелічэння колькасці чыноўнікаў. А канкрэтна, са стварэння працоўнай групы па скарачэнні чыноўнікаў, куды ўвайшлі не толькі самі саўмінаўцы, але і, як паведамляла БелТА ў 2012 годзе, «работнікі Нацыянальнай акадэміі навук, Акадэміі кіравання пры прэзідэнце Рэспублікі Беларусь». Навошта ў гэтай групе супрацоўнікі НАН РБ — невядома, але гэта сімптом: колькасць бюракратаў ад намеру скараціць апарат Саўміну толькі збольшала.

З «дылемай Паркінсона» Аляксандр Лукашэнка сутыкаецца на падсвядомым узроўні. З аднаго боку, ён кажа, што трэба ўдвая скараціць дзяржапарат. Да таго ж, падрыхтаваны і дэкрэт аб узмацненні адказнасці кіруючых работнікаў, чым, на думку кіраўніка дзяржавы, будзе «пастаўлена кропка на практыцы перасаджвання з крэсла ў крэсла». А з іншага боку, Аляксандо Рыгоравіч патрабуе, каб скарочаныя чыноўнікі былі задзейнічаны ў эканоміцы, «у тым ліку на кіруючых пасадах».

Для сапраўднага скарачэння дзяржапарату патрэбная ягоная карэнная рэформа. Летась эксперты дыскусійна-аналітычнай супольнасці «Ліберальны клуб» прапанавалі не толькі скараціць колькасць міністэрстваў і ведамстваў утрая, але і пазбавіць іх дублюючых функцый. «Нашы органы выконваюць 1500 функцый, за імі замацавана 300 задач. Напрыклад, кантрольнымі паўнамоцтвамі ў Беларусі валодаюць 38 органаў. Практычна ў кожнай з гэтых арганізацый створаны адмысловы кантрольны аддзел. Узнікае пытанне: навошта нам тады Камітэт дзяржкантролю?» — казаў тады эксперт Мікіта Бяляеў.

Улады прыслухаліся да экспертаў, і памочнік Лукашэнкі Наталля Пяткевіч прапаноўвала яму «зарэзаць» міністэрствы гандлю і ЖКГ. Але Аляксандр Рыгоравіч адзначыў, што ён «не гатовы ў дадзеным кірунку прымаць рашэнне». Можа быць, кіраўнік дзяржавы «даспеў» да гэтага зараз — бліжэй да восені? Бо інакш ізноў атрымаецца «пшык».