Лукашэнкаўскія ўлады хочуць спыніць адток людзей з рэгіёнаў. Чаму ў іх нічога не атрымаецца?
Рэжым мае намер у наступную пяцігодку «спыніць адток эканамічна актыўнага насельніцтва» з рэгіёнаў. Аднак крокі, якія ўлады хочуць прымаць для гэтага, выглядаюць вельмі спрэчнымі.
Пра тое, наколькі яны эфектыўныя і што дапамагло б вырашыць праблему дэпапуляцыі рэгіёнаў, «Люстэрка» пагаварыла з кіраўніком праекта «Кошт урада», эканамістам Уладзімірам Кавалкіным.
Што прапануюць улады для вырашэння праблем рэгіёнаў?
Кожны год з сярэдняга раёна на восем-дзесяць тысяч занятых у эканоміцы з'язджаюць 300-400 чалавек штогод. Пра гэта заявіў кіраўнік адміністрацыі Лукашэнкі Дзмітрый Круты на пасяджэнні прэзідыума Усебеларускага народнага сходу 19 лістапада. Атрымліваецца, што кожны год такі раён губляе да 4-5% работнікаў. Больш за тое, нярэдка людзі з'язджаюць сем'ямі, значыць, адток насельніцтва будзе яшчэ вышэй.
Урад лічыць, што справіцца з гэтай праблемай (і ўтрымаць работнікаў у рэгіёнах) дапамогуць метады, якія выкарыстоўваліся ў СССР і захаваліся ў незалежнай Беларусі.
— Першае — гэта тэрміновае аднаўленне працы райаграсэрвісаў, будаўнічых перасоўных мехкалонаў, сельгасхіміі, арганізацый, якія адказваюць за абслугоўванне даільных установак, бурэнне свідравін вады, забеспячэнне палівам. Другое — неабходнасць пераўтварэнняў у АПК (аграпрамысловыя комплексы). Кропкавае, эканамічна абгрунтаванае і фінансава выверанае аб'яднанне гаспадарак у прывязцы да лідараў, маякоў раёна, Аднаўленне або пашырэнне практыкі выкарыстання мехатрадаў, перамяшчэнне жывёлы на новыя малочнатаварныя комплексы, паскораная меліярацыя, праца са старымі дамамі, уцягванне зямель у сельгасабарот, — заявіў Круты.
Нагадаем, у чэрвені гэтага года Лукашэнка збянтэжыўся рамонтам сельскагаспадарчай тэхнікі і прайшоўся па працы «Белаграсэрвіса» — кампаніі, якая аказвае такія паслугі, але мае патрэбу ў рэгулярнай падтрымцы дзяржавы. Тады сярод іншага падымаўся пытанні працы аграсэрвісаў. Як паведамлялася, такіх арганізацый у краіне налічваецца 134. Яны аказваюць аграсэрвісныя, транспартныя, рамонтныя і іншыя паслугі.
Глядзіце таксама
Чаму людзі пакідаюць невялікія гарады і вёскі?
Эканаміст Уладзімір Кавалкін бачыць дзве асноўныя прычыны, якія вымушаюць людзей пакідаць іх родныя малыя гарады і вёскі і пераязджаць у буйныя населеныя пункты ці нават за мяжу. Гэта невысокія заробкі ў параўнанні з абласнымі цэнтрамі і тым больш Мінскам, а таксама нізкая якасць паслуг і жыцця ў маленькіх рэгіёнах, адзначае эканаміст.
— Умоўна кажучы, калі чалавек захварэў чымсьці, то ён хутчэй знойдзе прыдатнага лекара для абследавання і лячэння ў абласным цэнтры ці ў Мінску, чым у маленькім горадзе, — прыводзіць прыклад эксперт. — І ў прынцыпе пытанне ў даступнасці рознага роду паслуг — як дзяржаўных, звязаных з адукацыяй і медыцынай, так і прыватных, напрыклад, звязаных з магчымасцю схадзіць у кафэ, кінатэатр, заняцца спортам, неяк яшчэ правесці вольны час.
Такім чынам, пераадоленне ці хаця б запаволенне дэпапуляцыі глыбінкі залежыць ад вырашэння гэтых двух праблем.
Глядзіце таксама
Што яшчэ маглі б зрабіць чыноўнікі, каб зменшыць адток людзей з рэгіёнаў?
— Ці змогуць у нейкім савецкім рэжыме развязаць гэтыя праблемы? Вядома, не, — лічыць эканаміст. — Тыя практыкі і метады, якія ўжываліся ў гады калектывізацыі або ў пасляваенныя гады, цяпер не спрацуюць. Тады камуністам дасталася аграрная краіна, дзе большасць насельніцтва былі сяляне, якіх потым загналі ў калгасы. Значыць, і праблемы ў іх былі зусім іншыя, перад імі не стаяла праблема дэпапуляцыі. У цяперашнія часы развіццём маторна-тэхнічных станцый гэтую праблему не вырашыць.
Аналітык лічыць, што больш значны эфект дало б, напрыклад, развіццё прыватнага фермерства. То бок, калі б улады стварылі ўмовы, у якіх фермеры маглі нармальна працаваць і зарабляць, то, хутчэй за ўсё, удалося б калі не павялічыць насельніцтва рэгіёнаў, то, прынамсі, прыпыніць дэпапуляцыю і выезд людзей у буйныя гарады або за мяжу.
— Людзі самі сваёй працай маглі б зарабляць грошы, якія лічаць нармальнымі. А калі вы працуеце ў калгасе, на дзяржпрадпрыемстве, калі заробак залежыць не ад таго, як добра вы працуеце, а ад таго, якія дзяржава ўстанавіла закупачныя цэны, то заробкі будуць заўсёды нізкімі і беднасць будзе сябе ўзнаўляць, — кажа Уладзімір Кавалкін.
Тым больш немагчыма развязаць настолькі глабальную праблему за пяць гадоў, прадаўжае эканаміст:
— Гэта значна больш доўгія цыклы. Каб папуляцыя расла, людзі павінны альбо туды пераязджаць з горада (што цяпер выглядае як анекдот), альбо яны павінны нараджаць больш дзяцей (але моладзь у асноўным адтуль ужо з'ехала). За пяць гадоў калі нешта і можна зрабіць, то варта паспрабаваць спыніць працэс.
Аднак адным з нямногіх дзейсных спосабаў дасягнення мэты ўрада эканаміст лічыць прадастаўленне людзям свабоды і магчымасці займацца прадпрымальніцкай дзейнасцю, а таксама стабільных правоў уласнасці.
— Таму што калі мы гаворым пра сельскую гаспадарку, то праца на зямлі — гэта тое, што выбудоўваецца дзесяцігоддзямі і перадаецца з пакалення ў пакаленне. Гэта не кавярня, якую сёння адкрыў, праз год ліквідаваў, а потым заснаваў новую, — кажа Уладзімір Кавалкін. — У зямлю трэба ўкладваць шмат працы, поту, грошай, каб яна пачала цябе карміць. Таму без прынцыповых змен ўсёй эканамічнай палітыкі якімі-небудзь уліваннямі пытанне не вырашыш. Яны [улады] могуць убухнуць грошай у аснашчэнне калгасаў — тыя, хто там працуе, можа быць, ледзь-ледзь гэтаму пацешацца, але новыя дакладна туды не прыедуць. Могуць пачаць размяркоўваць студэнтаў — у самым лепшым выпадку тыя адпрацуюць два гады і зноў збягуць.