У траўні запусцяць Вялікі адронны каллайдэр пасля двухгадовага перапынку
Еўрапейская арганізацыя па ядзерных даследаваннях (CERN) рыхтуецца да запуску Вялікага адроннага каллайдэра (ВАК) — найбуйнейшага ў свеце паскаральніка зараджаных часціц/
Падрыхтоўчыя працы вяліся на працягу двух гадоў. Сотні навукоўцаў, інжынераў і тэхнічных работнікаў былі задзейнічаны ў абнаўленні абсталявання складанай машыны, умацаванні паскаральніка часціц.
Адна з мэтаў складалася ў тым, каб павысіць амаль у два разы энергію сутыкненняў пучкоў пратонаў. У выніку ВАК павялічыў сваю магутнасць з 8 да 13 ТЭВ, што, на думку навукоўцаў, можа прывесці да новых буйных адкрыццяў.
Па словах дырэктара CERN Рольфа-Дытэра Хойера, энергіі аднаго пучка дастаткова, каб расплавіць 500 кг медзі, а двух пучкоў разам — тону медзі.
Працягласць Вялікага адроннага коллайдера, які знаходзіцца на глыбіні каля 150 м, складае 27 км. Абноўлены ВАК будзе працаваць тры гады да новай тэхнічнай паўзы для праверкі абсталявання.
Вялікі адронны каллайдэр створаны навукоўцамі з многіх краін на пляцоўцы Еўрапейскай арганізацыі ядзерных даследаванняў у прыгарадзе Жэневы. Кошт яго пабудовы перавысіў 6 млрд еўра. На сённяшні дзень каллайдэр з'яўляецца самым вялікім у гісторыі паскаральнікам элементарных часціц, здольным разганяць пучкі пратонаў да хуткасці святла. Адронны каллайдэр прызначаны для атрымання прынцыпова новых дадзеных аб прыродзе матэрыі і фундаментальных фізічных законах.
Вялікім дасягненнем стала выяўленне базона Хігса — апошняга звяна фізічнай тэорыі "Стандартнага тыпу", якое адсутнічала на працягу дзесяцігоддзяў. Гэта адкрыццё прынесла бельгійскаму навукоўцу Франсуа Энглеру і брытанскаму прафесару Піцеру Хігсу ў 2013 годзе Нобелеўскую прэмію па фізіцы "за тэарэтычнае адкрыццё механізму, які дазваляе лепш зразумець ўзнікненне масы субатамных часціц і які быў пацверджаны нядаўнім адкрыццём прадказанай фундаментальнай часціцы ў ходзе эксперыментаў у Вялікім адронным каллайдэры.