Карбалевіч: Лукашэнка вызначыў для сябе пасаду
Палітычны аглядальнік Валерый Карбалевіч для «Свабодных навін» разважае пра тое, колькі ж у Лукашэнкі рэзідэнцый, навошта яму столькі і што азначае з'яўленне яшчэ адной.
Палац Незалежнасці, адна са шматлікіх рэзідэнцый Лукашэнкі. Ілюстрацыйнае фота «НЧ»
18 верасня апублікаваны фільм-расследаванне пра рэканструкцыю чатырохпавярховага дома ў цэнтры Мінска. Ён ператвораны ў раскошны палац. Яго кошт ацэньваецца амаль у 14,4 мільёна долараў. Ёршык для ўнітаза там каштуе 600 рублёў.
Калі вы сумняваецеся ў нашай магутнасці, паглядзіце на нашы грандыёзныя збудаванні.
Надпіс на дзвярах палаца Тамерлана
Такое раскошнае збудаванне ў сённяшняй Беларусі можа быць прызначана толькі для аднаго чалавека. Таму эксперты прыйшлі да высновы, што гэта новая рэзідэнцыя Аляксандра Лукашэнкі.
Цяпер няма адзінага меркавання пра тое, колькі на дадзены момант рэзідэнцый у беларускага ўладара. У незалежных СМІ прыводзяцца розныя лічбы. Адны называюць 12, іншыя — 17 рэзідэнцый.
Здавалася б, няўжо чалавеку мала? Навошта патрэбна яшчэ адна?
Інфармацыя атрымала шырокі рэзананс. 21 верасня сам Лукашэнка вымушаны быў на яе рэагаваць, аспрэчваць: «На нас пачаўся ўжо ідэалагічны і інфармацыйны ціск. Нядаўна з'явілася інфармацыя: "Лукашэнка пабудаваў сабе новую рэзідэнцыю, там, напэўна, будзе УНС"».
Сэнс яго абвяржэння быў такі, што новая рэзідэнцыя яму не патрэбная: «Мне хапае месцаў, дзе працаваць. Тут я працую (у Палацы Незалежнасці. — Заўв. БелТА) і за горадам — адзін да аднаго. Больш нічога не трэба».
А што ж тады пабудавана ў выглядзе раскошнага палаца? Лукашэнка запэўнівае, што на першым паверсе гэтага будынка зрабілі аддзяленне рэабілітацыі бальніцы. «На верхнім паверсе даручыў усе дабрачынныя фонды, якія мы закрылі (сабачак лячылі, катоў і гэтак далей), сабраць пад адным дахам».
Тлумачэнне відавочна недарэчнае. Аддзяленне рэабілітацыі не мае патрэбы ў такой раскошы. Што тычыцца дабрачынных фондаў, то, як дакладна заўважыў Лукашэнка, іх «закрылі», ліквідавалі юрыдычна і, фактычна, многіх людзей, якія працавалі там, рэпрэсавалі, вымусілі эміграваць. А цяпер, аказваецца, гэтым ліквідаваным фондам адвялі цэлы паверх раскошнага палаца? Нават дзіўна, што нічога больш зразумелага ён прыдумаць не змог.
Таму версія інфармацыйных рэсурсаў з'яўляецца самай праўдападобнай. Паводле іх інфармацыі, гэты будынак павінен стаць рэзідэнцыяй старшыні Усебеларускага народнага сходу (УНС).
Аднак зноў узнікае пытанне: навошта старшыні УНС такі палац? Напрыклад, падобнай раскошнай рэзідэнцыі няма ў кіраўніка ўрада, у старшыняў верхняй і ніжняй палат парламента. Няма гаворкі пра будаўніцтва падобнага палаца для старшыняў Канстытуцыйнага суда або Вярхоўнага суда. А вось старшыні УНС такое збудаванне спатрэбілася.
Гэтую загадку вельмі лёгка адгадаць. Гэтую пасаду Лукашэнка вызначыў для сябе. І вось тады ўвесь пазл складваецца.
Пасля 2020 года Лукашэнка збіраўся пакінуць пасаду прэзідэнта. Пра гэта сведчаць шматлікія факты. Нават падчас знакамітага візіту на прадпрыемства МЗКЦ у бурныя жнівеньскія дні 2020 года, калі рабочыя скандавалі яму «Сыходзь!», ён адказаў, што можа сысці, але не цяпер, не пад ціскам вуліцы, а крыху пазней, маўляў, мы прымем новую Канстытуцыю, пасля чаго правядзём датэрміновыя прэзідэнцкія і парламенцкія выбары. Дарэчы, пра магчымасць і верагоднасць датэрміновых выбараў Лукашэнка гаварыў некалькі разоў на працягу 2020-2021 гадоў.
Глядзіце таксама
Пытанне аб сыходзе Лукашэнкі тады было жорстка пастаўленае Расіяй. 17 верасня 2020 года пасля перамоваў Аляксандра Лукашэнкі і Уладзіміра Пуціна ў Сочы міністр замежных спраў Расіі Сяргей Лаўроў даў характэрнае інтэрв'ю тэлеканалу «RTVI», у якім заявіў:
«Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь Аляксандр Лукашэнка сам сказаў, што, магчыма, ён "заседзеўся"... Як сказаў беларускі лідар, пасля канстытуцыйнай рэформы ён будзе гатовы абвясціць датэрмінова парламенцкія і прэзідэнцкія выбары. Гэтая прапанова паказвае рамкі, у якіх цалкам магчымы нацыянальны дыялог».
Такім чынам, Лаўроў апублікаваў пазіцыю Крамля, якую Пуцін праціскаў у Сочы. А менавіта: Лукашэнка павінен сысці датэрмінова, не адбыўшы да канца сваю новую пяцігадовую прэзідэнцкую кадэнцыю.
Выступаючы на УНС у лютым 2021 года, Лукашэнка запэўніваў, што балатавацца на новы тэрмін не плануе. «Гэта буду не я! Будзе іншы кіраўнік дзяржавы», — заявіў ён. Тады ж прагучала яшчэ адна шматзначная фраза: «У якой ролі будзе цяперашні прэзідэнт пасля сыходу з улады, час пакажа».
І вельмі хутка стала ясна, што Лукашэнка зусім аддаваць уладу не збіраецца. Таму ён прыдумаў сабе новую пасаду. Спецыяльна для гэтага Усебеларускі народны сход быў ператвораны ледзь не ў галоўны дзяржаўны інстытут, якому перададзена значная частка паўнамоцтваў ад прэзідэнта і парламента. Адпаведныя змены былі замацаваны ў новай Канстытуцыі. Лукашэнка прадугледжваў для сябе пасаду старшыні УНС.
Глядзіце таксама
І менавіта для гэтай сітуацыі, калі Лукашэнка пакіне пасаду прэзідэнта і стане старшынёй УНС, было вырашана пабудаваць раскошны палац. Таму што дзе ён будзе жыць? Ледзь не адзіная асабістая ўласнасць, якую Лукашэнка задэклараваў напярэдадні чарговых прэзідэнцкіх выбараў (дэклараванне даходаў і маёмасці кандыдатаў у прэзідэнты прадугледжана законам), — гэта дом у Шклове, дзе ён жыў з жонкай Галінай да абрання прэзідэнтам. Не вяртацца ж яму ў Шклоў! І вось пачалося будаўніцтва гэтага палаца.
Але з таго часу, як было прынята рашэнне аб канстытуцыйнай рэформе, шмат што змянілася ў краіне і свеце. Лукашэнка перадумаў сыходзіць з пасады прэзідэнта. Па-першае, пратэсты ў Беларусі падаўленыя, цяпер ніхто не патрабуе яго адстаўкі.
Па-другое, Расія гэтага не патрабуе. Падчас жорсткай вайны Расіі з Украінай і Захадам Пуціну патрэбны надзейны хаўруснік. Лукашэнка выконвае гэтую ролю, і ў такі крытычны час правядзенне нейкіх эксперыментаў па замене кіраўніка Беларусі ўяўляе сабой велізарную рызыку для Масквы.
Па-трэцяе, Лукашэнка лічыць сваю адстаўку з пасады прэзідэнта проста небяспечнай. Таму што гэта можа прывесці да краху створанай ім сістэмы, з усімі непрыемнымі для яго наступствамі, перш за ўсё, адносна ўласнай бяспекі. Ён проста баіцца адказнасці за тое, што нарабіў за апошнія тры гады.
Глядзіце таксама
Па-чацвёртае, перад вачыма паўстае няўдалы вопыт транзіту ўлады, які спрабаваў ажыццявіць былы кіраўнік Казахстана Нурсултан Назарбаеў.
Таму ўсе размовы пра датэрміновыя выбары адкінутыя. Мала хто сумняваецца, што Лукашэнка будзе зноў балатавацца на прэзідэнцкіх выбарах 2025 года і пры гэтым будзе «абраны» старшынёй УНС.
І вось цяпер аказваецца, што палац для старшыні УНС пабудавалі, але што з ім цяпер рабіць — незразумела. Бо наўрад ці Лукашэнка захоча пераехаць туды са сваёй цяперашняй рэзідэнцыі ў Астрашыцкім гарадку пад Мінскам. Там у вольны час ён косіць траву і коле дровы, а ў цэнтры сталіцы гэта рабіць цяжка. Таму застаецца даваць такія невыразныя тлумачэнні адносна прызначэння новага палаца.
Рызыкну зрабіць прагноз, што новая рэзідэнцыя застанецца пустой, без гаспадара. Лукашэнка туды не пераедзе. А пасля яго сыходу (калі-небудзь гэта павінна адбыцца) неўзабаве знікне і пасада старшыні УНС. Паколькі канструкцыя палітычнай сістэмы з Усебеларускім народным сходам відавочна штучная, яна разбалансуе ўвесь механізм дзяржаўнага кіравання. Акрамя таго, гэты сход з'яўляецца невыбарным органам, і пры пераходзе да дэмакратыі ён стане анахранізмам.