121 год таму 6 студзеня 1892 года нарадзіўся Адам Станкевіч

121 год таму 6 студзеня 1892 года 6 студзеня 1892 года ў вёсцы Арляняты Ашмянскага павету, цяпер Смаргонскага раёну нарадзіўся слынны заснавальнік і лідар Беларускай хрысціянскай дэмакратыі Адам Станкевіч, беларускі ксёндз, гісторык, выдавец, грамадскі і палітычны дзеяч, пакутнік, які скончыў жыццё ў савецкім ГУЛАГУ.



Ксёндз Адам Станкевіч у 1917 адным з першых у касцёле на Беларусі перайшоў да казанняў на беларускай мове пры правядзенні набажэнстваў. У гэтым жа годзе ён стаўся адным з ініцыятараў правядзення і ўдзельнік з’езду Беларускага каталіцкага святарства, што адбыўся 24 і 25 траўня ў Мінску і заснаваў Хрысціянскую дэмакратычную злучнасць, пазней ператвораную ў Беларускую хрысціянскую дэмакратыю.

Кандыдат кананічнага права ў 1918 годзе, Станкевіч з 1919 года выкладаў рэлігію ў Віленскай беларускай гімназіі. У жніўні 1919 і з верасня 1922 гадоў ён — рэдактар і выдавец хрысціянскай дэмакратычнай газеты «Крыніца». У 1922–1928 гадах быў паслом (дэпутатам) Польскага Сейму.

29 сакавіка 1921 года ў касцёле баніфратраў у Вільні ксёндз Адам Станкевіч правёў знакамітую імшу з нагоды 3-й абвяшчэння Беларускай Народнай Рэспублікі і ўпершыню ў гісторыі Вільні ХХ стагоддзя завяршыў яе казаннем на беларускай мове.

У 1924–1926 гадах айцец Адам узначальваў Таварыства беларускай школы, быў старшынёй і фактычным кіраўніком Беларускага інстытута гаспадаркі і культуры (БІГіК). У 1928–1939 гадах рэдактар і выдавец часопіса «Хрысціянская думка».

На 4-м З’езде БХД Станкевіч быў абраны Сябрам Цэнтральнага Камітэта Партыі. Вёў набажэнствы на беларускай мове ў касцёле Св. Мікалая ў Вільні.

Адам Станкевіч — аўтар шматлікіх літаратурных твораў, як уласна рэлігійных для беларусаў-каталікоў, так і грамадска-палітычных і гістарычных, літаратурных партрэтаў дзеячаў айчыннай гісторыі і культуры, кніг і брашур з распрацоўкай нацыянальнай гістарыяграфічнай канцэпцыі, па гісторыі хрысціянства на Беларусі, беларускага нацыянальнага адраджэння і асветы. Самыя буйныя і значныя яго манаграфіі — «Родная мова ў святынях» (1929), «Да гісторыі беларускага палітычнага вызвалення» (1934), «Хрысціянства і беларускі народ: (Спроба сінтэзы)» (1940).

У 1938 годзе Станкевіч быў высланы польскай адміністрацыяй на 5 гадоў у Слонім. Восенню 1939 года вярнуўся ў Вільню і стаў дырэктарам Беларускай дзяржаўнай прагімназіі.

7 снежня 1944 года Адам Станкевіч быў арыштаваны савецкімі органамі НКВД. 13 красавіка 1949 арыштаваны другі раз, 31.08.49 асуджаны на 25 гадоў пазбаўлення волі. Зняволенне адбываў у Лукішках, потым у АЗЕРЛАГУ Тайшэт Іркуцкай вобласці, дзе і памёр. Пахаваны 10.12.49 каля вёскі Шаўчэнкі Тайшэцкага раёну.

Ксёндз Адам Станкевіч — адзін з вялікіх Беларусаў, хто ахвяраваў сваё жыццё за Бога і Айчыну! Ён, як Хрыстос, паклаў сваё жыццё як ахвяру на алтар і прынёс вялікі плён для нашай зямлі: ягоныя кнігі актуальныя і сёння, а большасць яго ініцыятываў трывае да цяперашняга дня. Гэты вялікі сын беларускага народа, выбітны святар мусіць стаць светлым прыкладам і натхненнем для беларускіх святароў і ўвогуле для ўсіх беларусаў.

Нагадаем, у мінулым годзе з нагоды 120-годдзя нараджэння ксяндза Адама Станкевіча, а таксама да 70-годдзя з дня пакутніцкай смерці ў Мінску ад рук нацысцкіх карнікаў іншага выбітнага грамадскага, палітычнага і рэлігійнага дзеяча, заснавальніка БХД, перакладчыка Новага Запавету на беларускую мову і ідэолага беларускага нацыяналізму айца Вінцэнта Гадлеўскага, абвясціла адышоўшы 2012 год годам Памяці айцоў Вінцэнта Гадлеўскага і Адама Станкевіча. Быў створаны аргкамітэт ушанавання іх памяці з прыцягненнем шырокай беларускай грамадскасці і прадстаўнікоў Каталіцкага касцёлу. Цягам усяго году ў Мінску і іншых мясцінах Беларусі, а таксама ў Вільні і Варшаве праводзіліся шматлікія мемарыяльныя мерапрыемствы.

У розных гарадах Беларусі збор подпісаў па перайменаванні назваў савецкіх вуліц у гонар выбітных святароў, гістарычна-культурніцкія сустрэчы і малітвы ў касцёлах. Да таго ж былі надрукаваныя календары і плакаты ў памяць пра Вінцэнта Гадлеўскага і Адама Станкевіча, запушчаны сайт, прысвечаны ўшанаванню памяці святароў — http://data.zmk-by.org/. А выніковым мерапрыемствам года Памяці стала канферэнцыя «Айцец Вінцэнт Гадлеўскі і лідары беларускага хрысціянскага адраджэння 1-й пал. XX ст.», якая прайшла напрыканцы 2012 года ў Мінску.

У межах дзейнасці аргкамітэту па ўшанаванні памяці нашых выбітных папярэднікаў адкрыты рахунак для збору сродкаў на ўсталяванне ім памятных знакаў. Аргкамітэт БХД заклікае ўсіх неабыякавых ахвяраваць сродкі на ўсталяванне мемарыялу беларускаму нацыянальнаму лідэру: ф-л 514 ААТ «ААБ Беларусбанк», УНП 100420097, код банка 614, р/р 3819382102369. Абавязкова пазначаць у назначэнні: ахвяраванне на дабрачынны рахунак №000001.

Паводле прэсавай службы БХД