Еўрапейскія рэкруты Джыхаду

Еўрапейскі Саюз стаў базай для вярбоўкі наёмнікаў для вайны на баку «Ісламскай дзяржавы» ў Сірыі і Іраку. Хлопцы і дзяўчаты з ЕС тысячамі едуць на джыхадзісцкі фронт — і пэўная іх частка плануе тэракты па вяртанні.



За ваенныя поспехі будаўнікі халіфату ў значнай ступені павінны дзякаваць іншаземцам. Пасля абвешчання Ісламскай дзяржавы ў чэрвені мінулага года колькасць замежных баевікоў значна падвысілася і склала каля 20 тысяч чалавек — лічба, параўнальная з колькасцю сірыйскіх і іракскіх апалчэнцаў. Паводле кіраўніка еўрапейскага праваахоўнага ведамства Europol Роба Уэйнрайта (Rob Wainwright), каля 5 тысяч з іх паходзяць з Еўрасаюза.

Каб зразумець, шмат гэта ці не, прывядзем інфармацыю амерыканскіх спецслужбаў. Паводле дадзеных, прадстаўленых на слуханнях у Камітэце нацыянальнай бяспекі Палаты прадстаўнікоў, за ўвесь перыяд сірыйскага канфлікту далучыцца да ісламскіх радыкалаў спрабавалі каля 150 грамадзян і рэзідэнтаў ЗША. Нехта з іх быў арыштаваны па дарозе ў зону баявых дзеянняў, нехта загінуў у баях — але ж ваяваць працягваюць адзінкі.

Сярод еўрапейскіх краін больш за ўсё джыхадзістаў — з Францыі (каля 900), следам ідуць Вялікабрытанія (каля 500) і Германія (ад 300 да 550). Але па колькасці наёмнікаў, што ваююць у Сірыі, на душу насельніцтва абсалютны лідар — Бельгія. Іронія лёсу: сэрца Еўропы, краіна, якая апошнія дзесяцігоддзі прасоўвала ідэалы цярпімасці, пастаўляе ў цяплічныя ўмовы Блізкага Усходу расаду міжнароднага тэрарызму.

Замуж за пакутніка

У лістападзе мінулага года спецназ штурмаваў венскую кватэру Эбу Тэджмы. Жытло 33-гадоваму мужчыне, ягонай цяжарнай жонцы і пяці дзецям было прадастаўлена гарадской радай. У кватэры сем’яніна, якому аўстрыйскі ўрад плаціў дапамогу па беспрацоўі, знайшлі безліч грошай, ювелірных вырабаў і ашчадных кніжак. Потым следства высветліць, што незадэклараванае багацце Тэджма атрымаў ад мусульман, якіх ён і сябры ягонай тэрарыстычнай групоўкі ў розных краінах Еўропы падштурхнулі да ўдзелу ў «свяшчэннай» сірыйскай вайне.

Сапраўднае імя Тэджмы — Місрад Амеравіч. Народжаны ў Сербіі басніец, ён стаў ісламскім радыкалам каля дзесяці гадоў таму ў вахабіцкай мячэці, якія інтэнсіўна будуюць і спансуюць у Босніі саудаўскія імамы. Пасля Місрад пераехаў у Вену, дзе баснійскія вахабіты дзейнічаюць амаль адкрыта. У тамтэйшай чачэнскай школе баявых майстэрстваў ён навучыўся абыхо­дзіцца са зброяй.

Сярэднестатыстычны рэкруцёра баевікоў для «Ісламскай дзяржавы» ў Еўропе — эмігрант у першым пакаленні, які паходзіць з Балкан альбо шэрагу краін Паўночнай Афрыкі. Аднак гэты партрэт — не тыповы ў дачыненні да тых, хто едзе ваяваць у Сірыю. Сацыёлагі кажуць аб праблеме «трэцяга пакалення» — дзецях ці ўнуках імігрантаў-мусульман, якія не атрымалі годнай адукацыі, не змаглі інтэгравацца ў кола сваіх равеснікаў і якія ў першую чаргу стаяць за сухімі паказчыкамі еўрапейскага моладзевага беспрацоўя.

Аднак часта рэкруты «джыхаду» яшчэ занадта маладыя, каб працаваць. У студзені дзве аўстрыйскія дзяўчынкі — 17 і 16 гадоў — спрабавалі ўцячы ў Сірыю, каб стаць жонкамі джыхадзістаў. Яны паспелі даехаць да Румыніі, дзе былі арыштаваныя мясцовай паліцыяй пры звычайнай праверцы дакументаў і дэпартаваныя на радзіму. Пра адну з іх вядома, што дзяўчо паходзіць з чачэнскай сям’і; паходжанне іншай не раскрываецца.

Двума месяцамі раней яшчэ дзве аўстрыйскія дзяўчынкі — 16-гадовая Самра Кесінавіч і 14-гадовая Сабіна Сялімавіч — да Сірыі ўсё ж такі дабраліся і з тэрарыстамі шлюбам пабраліся. «Ісламская дзяржава» нават скарыстала небаракаў у прапагандысцкіх мэтах, тыражуючы здымкі, дзе еўрапейкі пазіруюць у нікабах з калашнікавымі ў руках. Праўда, жыццё ў лагеры баевікоў шукальніцам прыгод хутка надакучыла. Пасля паведамленняў аб тым, што яны шукаюць шляхі вярнуцца ў Аўстрыю, прыйшла навіна аб заўчаснай смерці адной з іх і знікненні другой.

У студзені стала вядома аб затрыманні аўстрыйскай паліцыяй яшчэ аднаго падазраванага ў тэрарызме 14-гадовага юнака, які намагаўся з’ехаць у Сірыю. А самаму юнаму бельгійскаму «ваяру», якога паліцыі ўдалося вылічыць, увогуле 13 гадоў.

Шанец для няўдачнікаў

Ваяваць за светлую шарыяцкую будучыню адпраўляюцца не толькі мігранты і не толькі мусульмане. Ацаніць рэальны ўнёсак у джыхад «карэнных» грамадзян заходніх краін не падаецца магчымым; аднак рэальныя гісторыі такіх вандровак, якія раз-пораз прасочваюцца ў прэсу, кажуць аб тым, што такі трэнд існуе.

У асноўным «карэнныя» едуць не з ЕС, а з ЗША. Так, нядаўна амерыканскай паліцыі ўдалося перахапіць трох падлеткаў з Чыкага і трох — з Дэнвера, якіх у шэрагі баевікоў завабілі па інтэрнэце. У жніўні мінулага года ў баях у Сірыі загінуў 33-гадовы жыхар Каліфорніі з зусім не імігранцкім імем Дуглас МакАртур Маккейн.

Прыхільнікі нямецкага рэпера Дэса Дога былі здзіўленыя, калі ўбачылі яго імя ў спісе глабальных тэрарыстаў, які складае амерыканскі Дзярждэпартамент. Аказалася, 39-гадовы Дзяніс Кусперт (гэта сапраўднае прозвішча музыкі) мінулай восенню прысягнуў на вернасць кіраўніку «Ісламскае дзяржавы» Абу Бакру аль-Багдадзі. У апошніх відэа на інтэрнэт-рэсурсах экстрэмістаў яго можна, прынамсі, убачыць з адрэзанай галавой «нявернага».

Цікава, што далёка не ўсе заходнія «ваяры» «Ісламскай дзяржавы» — мусульмане па паходжанні. Матывацыя наймітаў часта палягае не толькі ў адстойванні рэлігійных ідэалаў, але — у шмат якіх выпадках — у спробе вырвацца з наваколля, у якім магчымасці сацыяльнага росту для такіх, як яны, значна абмежаваныя, і самасцвердзіцца ў новым асяроддзі. Частка з іх не ўяўляе ўсёй жорсткасці ўмоваў і абставін, у якія імкнецца патрапіць, і шкадуе аб сваім учынку потым. Частку не пужае ані жорсткасць, ані бесчалавечнасць «джыхадзістаў».

Іслам, які некаторыя з дабравольцаў прымаюць ужо на Блізкім Усходзе, служыць для самаапраўдання сваіх уцёкаў са свету камфорту і свайго мінулага жыцця.

«Я быў грэшнікам. Я жыў у граху да таго, як прыняў іслам. Акружаны музыкай, наркотыкамі, алкаголем і жанчынамі», — кажа экс-рэпер Дэса Дог, а зараз — Абу Талха аль-Альмані, у сваім відэазвароце да мусульман свету, дапамагаючы ісламістам набіраць новае гарматнае мяса «джыхаду».

Крывадушнасць «ваяроў ісламу», якія забіваюць жанчыну камянямі за тое, што яна была згвалтаваная, але практыку­юць сексуальнае нявольніцтва на захопленых тэрыторыях, ці адмаўляюць сусветнаму сеціву ў існаванні, але актыўна скарыстоўваюць сацыяльныя сеткі для вербавання прыхільнікаў, экс-рэпера Абу Талху, як і тысячы ягоных паплечнікаў, чамусьці не бянтэжыць.

Ветлівыя людзі

Пасля крывавых атак на часопіс «Charlie Hebdo» ў Парыжы напачатку студзеня адразу некалькі кіраўнікоў заходніх спецслужбаў заявілі, што іх ведамствы працуюць на мяжы магчымасцяў — і неўзабаве проста не змогуць спраўляцца з усёй нагрузкай: настолькі ўзрос узровень тэрарыстычнай небяспекі ў Еўропе.

Лічба ў пяць тысяч еўрапейскіх ваяроў «Ісламскай дзяржавы» можа быць значна заніжаная, бо еўрапейскім спецслужбам часта цяжка прасачыць, хто збіраецца, едзе на шарыяцкі фронт і вяртаецца назад. Па-першае, далёка не ўсе пачынаючыя баевікі арганізаваныя: даволі значная іх колькасць збіраецца ў Сірыю і Ірак самастойна. Па-другое, рэкруты карыстаюцца парадамі добразычліўцаў у сацыяльных сетках: ляцяць да буйных транспартных вузлоў накшталт Стамбула, а потым раствараюцца на тэрыторыі Турцыі; едуць да месца прызначэння кружным шляхам — праз Грэцыю ці Румынію; бяруць турыстычныя білеты ў абодва бакі, хоць і не збіраюцца вяртацца дадому адразу пасля тыднёвага «адпачынку». У самой Сірыі адсачыць шлях баевікоў немагчыма: большасць амбасадаў заходніх краін, у тым ліку амбасада ЗША, зачыненыя; і нават ЦВУ, паводле выведкавага карэспандэнта «Associated Press», не мае пастаяннай прысутнасці ў краіне.

У сваіх гідах тэрарысты раяць сваім падарожным прыхільнікам ні ў якім разе не паводзіць сябе як тэлевізійны ісламскі радыкал: не адрошчваць бараду, не крычаць на ўвесь аэрапорт пра свяшчэнную вайну і гэтак далей — але наадварот, ветліва ўсміхацца мытнікам і памежнікам, як годны еўрапейскі турыст.

Аднак не толькі тысячы дзеючых байцоў, якія могуць вярнуцца ў краіны ЕС, ёсць патэнцыяльнай пагрозай бяспецы саюза. Маўклівае спачуванне ідэалам «Ісламскай дзяржавы» сярод грамадзян і жыхароў адзінай Еўропы значна большае.

Прынамсі, выканаўцы нападу на «Charlie Hebdo» ніколі не былі ў Сірыі ці Іраку, хоць мінімум адзін з іх у 2011 годзе праходзіў джыхадзісцкую падрыхтоўку ў вахабісцкім лагеры ў Йемене. Колькі ж у еўрапейскіх імігранцкіх гета простых беспрацоўных хлопцаў, якія не бачаць для сябе выхаду з цяжкіх жыццёвых абставін, але могуць лёгка адшукаць у інтэрнэце інструкцыю па зборцы бомбы, ніводнай еўрапейскай спецслужбе не можа быць дакладна вядома.