Аляксандр Класкоўскі: Хоць і трубяць аб пагалоўнай падтрымцы, але баяцца свайго народа

Палітычны аглядальнік і былы кіраўнік аналітычнага аддзела БелаПАН разважае, ці здолее Пуцін пасунуць Лукашэнку з пасады кіраўніка Беларусі (і ці трэба гэта кіраўніку Расіі), а таксама пра тое, што можа змяніць канфігурацыю ўлады ўнутры Беларусі. І ці здолеюць гэтым скарыстацца дэмакратычныя сілы.

Перад самым Новым годам, 31 снежня, Лукашэнка заслухаў даклады генералаў, загадаў «узмацніць пільнасць, каб грамадзяне Беларусі маглі спакойна адзначаць навагоднія святы», канстатуе Класкоўскі на «Позірку».

Можна падумаць, падступныя натаўцы збіраліся паквапіцца на права беларусаў піць ля елкі шампанскае і закусваць дранікамі.

У навагоднім віншаванні кіраўнік падкрэсліў, што «ў мінулым годзе нас спрабавалі паставіць на калені, задушыць эканамічна» (сціпла змаўчаўшы, за што рэжым выхваціў санкцыі). І асабліва падзякаваў за мір людзям у пагонах (хоць на самай справе многія з іх жорстка ваююць супраць суайчыннікаў з іншымі поглядамі).

Кіруючыя вярхі метадычна нагнятаюць атмасферу абложанай крэпасці. Маўляў, калі і ёсць у нас цяжкасці, то гэта праз варожыя інтрыгі. Калі і ёсць строгасці, то гэта таму, што трэба быць напагатове, спыняць гэтыя інтрыгі на корані. Ну а мір на нашым астраўку стабільнасці пасярод звар'яцелай планеты захоўваецца дзякуючы мудрасці самі ведаеце каго.

Выбары: толькі хардкор

У такой вось суровай атмасферы пройдзе і ўся кампанія выбараў у мясцовыя Саветы і Палату прадстаўнікоў: кабіны для галасавання без шторак, пільныя погляды міліцыянтаў, бюлетэнь з аднымі праўладнымі кандыдатамі, без апазіцыі хоць бы для блізіру.

Сілавікі ўжо паўтараюць, што гатовы спыняць усялякія правакацыі, варожыя вылазкі ў адзіны дзень галасавання 25 лютага. Хоць Святлана Ціханоўская заклікала гэтыя «бязвыбары» праігнараваць. І ўжо тым больш не стануць урывацца орды НАТА, каб сапсаваць гэтае «свята народаўладдзя».

Заўважце: гэта першая электаральная кампанія пасля 2020 года. Улады былі так напалоханы пратэстамі, што адсунулі тэрміны выбараў у мясцовыя Саветы і парламент.

Пасля гэтага рытуалу з загадзя вядомымі вынікамі дзесьці ў канцы красавіка склічуць першы Усебеларускі народны сход (УНС) у новым статусе, з тэрмаядзернымі паўнамоцтвамі. Адчуваецца, што гэтая навацыя некалькі напружвае правадыра рэжыму. Але для сябе ён, трэба думаць, ужо ўсё вырашыў.

Па новым Асноўным законе «асоба, якая займае пасаду прэзідэнта на дату ўступлення ў сілу змяненняў і дапаўненняў Канстытуцыі» (чытай: Лукашэнка) можа адначасова з'яўляцца прэзідэнтам і старшынёй УНС. Менавіта гэты трук і будзе ажыццёўлены.

Пра ролю в/ч 3214 у маючай адбыцца электаральнай кампаніі

Крэмль нагледзеў Румаса? Карпянкоў чакае свайго часу?

У апошнія тыдні ў розных тэлеграм-і ютуб-каналах разганяецца тэма, што Масква будзе мяняць Лукашэнку. У гэтым кантэксце мусіруецца, у прыватнасці, прозвішча былога прэм'ера Сяргея Румаса — маўляў, менавіта яго, дзеяча нетаксічнага і нават з нейкім ліберальным флёрам, Крэмль нагледзеў на месца цяперашняга кіраўніка.

Таксама згадваецца намеснік міністра ўнутраных спраў — камандуючы ўнутранымі войскамі Мікалай Карпянкоў. Іншыя аглядальнікі мяркуюць, што гэты змрочны персанаж рускамірскага складу, пад чыім кіраўніцтвам вялікі сілавы кулак, які ўключае былых «вагнераўцаў», мае вялікія палітычныя амбіцыі і толькі чакае зручнага моманту.

Але нават калі каментатары маюць рацыю наконт амбіцый, пакуль сітуацыя такая, што «з'есці ён з'есць, ды хто ж яму дасць».

Але правадыр змог жорстка здушыць пратэсты, стварыць атмасферу тэрору, калі ні дыхнуць ні выдахнуць. Гэта па-першае. А па-другое, Уладзімір Пуцін пачаў шырокамаштабную вайну супраць Кіева, яму патрэбен саюзнік. Коней на пераправе не мяняюць. Цяперашні кіраўнік Беларусі паслужліва робіць усё, што трэба ваюючай імперыі. У Пуціна і ва Украіне поўна праблем, не хапала яшчэ ладзіць спецаперацыю са зменай Лукашэнкі. Якога яшчэ ідзі скавырні.

Апазіцыянер Павел Латушка летась сцвярджаў, што «Крэмль актыўна рыхтуе транзітны сцэнар». І ў прыватнасці — падчас беларускіх выбараў-2024 «ставіць сваёй мэтай цалкам заняць парламент і мясцовыя саветы прарасійскімі сіламі ў асобе кандыдатаў ад партый-клонаў, у першую чаргу «Белай Русі». А там, маўляў, і да імпічменту праз УНС недалёка.

Але гэты сцэнар утапічны. Колькі ні называй кіраўніка Беларусі марыянеткай, але ўжо фарміраванне органаў улады ён жалезна трымае ў сваіх руках. Так, у многіх наменклатуршчыкаў, сілавікоў мазгі прарасійскія, аднак пакуль правадыр моцны, плесці змовы гэтыя персанажы засцерагуцца. Ужо занадта добра ведаюць, наколькі ён бязлітасны да «здраднікаў».

У каляіне контррэвалюцыі. Прагноз для беларускай мадэлі на 2024 год

Як павядуць сябе пасінелыя пальцы?

Размовы, што Лукашэнка сабраўся на пенсію, падагрэла тое, што ў снежні былі апублікаваны папраўкі да закона аб прэзідэнце Беларусі, прынятыя ніжняй палатай парламента. Прадугледжаны гарантыі недатыкальнасці і багатыя прывілеі для кіраўніка дзяржавы, які пакінуў пасаду.

Да таго ж летась былі прыкметныя падставы пабалакаць пра здароўе кіраўніка. На парадзе 9 траўня ў Маскве Лукашэнка відавочна адчуваў сябе кепска, на руцэ быў прыкметны бінт, да Магілы невядомага жаўнера госця з Беларусі падвезлі на электракары. Затым правадыр даволі доўга не з'яўляўся на публіцы. Не раз было відаць, што ён прыкульгвае, з цяжкасцю спускаецца па трапе, выходзячы з самалёта. У Пецярбургу падчас снежаньскага саміту СНД адмовіўся ад экскурсіі, на якую запрасіў высокіх гасцей Пуцін. На нядаўніх нарадах хрыпеў ды і навагодняе віншаванне вымавіў асіплым голасам.

Але папраўкі ў закон аб прэзідэнце прадыктаваны перш за ўсё тым, што гэты нарматыўны акт варта прывесці ў адпаведнасць з новай канстытуцыяй. Прывілеі ж прапісаны па прынцыпе «і гэта не перашкодзіць».

Аднак Лукашэнка з яго недаверлівасцю, падазронасцю (ды яшчэ з улікам таго, як паслізнуўся на транзіце нават хітры Нурсултан Назарбаеў) выдатна ўсведамляе, што прапісаныя ў законе гарантыі могуць імгненна рассыпацца ў прах у любы момант пасля таго, як стырно ўлады пяройдзе ў іншыя рукі.

Пра хваробы правадыра мы толкам не ведаем, але, магчыма, яны не такія ўжо страшныя. І прыдворная медыцына, напэўна, стараецца з усіх сіл. Ва ўсякім выпадку, летась Лукашэнка заявіў: «Паміраць я не збіраюся, вы яшчэ мучыцца са мной будзеце вельмі доўга».

Псіхатып жа Лукашэнкі такі, што ён насуперак уласным запэўненням пастараецца трымаць уладу да апошняй магчымасці нават пасінелымі пальцамі.

А калі ўжо і перадаваць, то па прыкладзе Аліевых у Азербайджане або Кімаў у КНДР — роднаму чалавеку. Напэўна, запаветная мара — дажыць да тае пары, калі можна будзе ўручыць стырно праўлення любімчыку — малодшаму сыну Мікалаю. Але калі абставіны прыціснуць, то ў руля можа стаць і старэйшы — Віктар.

Пакуль жа можна прагназаваць, што правадыр у новым годзе будзе напружана рыхтавацца да больш важнай для сябе электаральнай кампаніі — прэзідэнцкіх выбараў 2025-га. Іх ён таксама мае намер правесці па гранічна жорсткім сцэнары.

Таму наўрад ці варта чакаць паслаблення рэпрэсій, масавага вызвалення палітычных зняволеных. Магчымыя асобныя рашэнні, напрыклад — выпусціць Анджэя Пачобута, каб хоць трохі паправіць адносіны з Польшчай. Але і гэта недакладна.

У адносінах з Захадам Лукашэнка наламаў занадта шмат дроў, каб спадзявацца на дыялог, новую гульню. Акрамя таго, Масква, залежнасць ад якой катастрафічна ўзмацнілася, гуляць у такія гульні асабліва не дала б.

«Пагрозу ён адчувае, але не бачыць. І ад гэтага становіцца толькі страшней»

Трубяць пра перамогу над «пятай калонай», але баяцца

Я апісваю базавы сцэнар на 2024 год. Але магчымы варыянты. Шмат што залежыць ад ходу вайны ва Украіне. А раптам Захад зможа даць тую цудоўную зброю, пра якую марыць галоўнакамандуючы УСУ Валерый Залужны?

Зразумела, што ў выпадку адчувальнага паражэння Расіі становішча яе сатэліта — беларускага рэжыму — можа хутка пахіснуцца. Аднак пакуль пагаршаецца становішча Украіны.

Пуцін і Лукашэнка, вядома, рана радуюцца. Увязаўшыся ў авантурнае супрацьстаянне з больш развітым дэмакратычным светам, гэтыя два рэжымы ў гістарычнай перспектыве з вялікай верагоднасцю пацерпяць паражэнне. Але ўрачыстасць цемрашальства ў Расіі і Беларусі можа зацягнуцца.

«Я не ведаю, што нас чакае ў новым годзе. І я не буду казаць вам, што ўсё будзе добра», — адкрыта сказала Ціханоўская ў навагоднім звароце.

Аднак паказальна, што ўлады на час заблакіравалі ў краіне Ютуб, каб перашкодзіць беларусам пачуць дэмакратычнага лідара, чалавека, які, мяркуючы па ўскосных звестках, перамог забранзавелага правадыра на выбарах-2020.

Баяцца. Хоць і трубяць аб практычна пагалоўнай падтрымцы, поўным разгроме «пятай калоны», але баяцца свайго народа.