Смерць перад выбарамі

16 кандыдатаў ад розных нямецкіх партый памерлі перад выбарамі ў Паўночным Рэйне-Вестфаліі. Замова? Выпадковасць? Заканамернасць?

Гісторыя падобная да сюжэта крутога дэтэктыва: у Паўночным Рэйне-Вестфаліі назіраецца сапраўдны мор палітыкаў. Цягам нейкіх двух тыдняў памерлі 16 чалавек. І не было б у гэтым нічога дзіўнага, калі б не адно «але» — усе яны былі кандыдатамі ў дэпутаты і пайшлі з жыцця напярэдадні выбараў. Выбары, дарэчы, павінны адбыцца 14 верасня.

Нядзіўна, што канспіралагічныя тэорыі адразу запоўнілі нямецкія сацсеткі. Асноўных версій тры: замова з удзелам урада, дзеянні замежных спецслужбаў і, нарэшце, спроба нейкіх партый выставіць сябе ахвярамі ўлады перад галасаваннем.

Нямецкія СМІ спрабуюць супакоіць эмоцыі. Іх асноўнай рэакцыяй быў катэгарычны скептыцызм наконт канспіралагічных тэорый. Акцэнт у публікацыях робіцца на натуральных прычынах згаданых выпадкаў, што пацвярджаюць афіцыйныя заключэнні паліцыі. У дакументах медычных экспертаў паведамляецца, што ўсе смерці палітыкаў адбыліся ў выніку хваробаў, самагубства. Прыкмет гвалту або злога намеру ва ўсіх выпадках не выяўлена.

Газета Bild працытавала заяву кіраўніка выбаркама зямлі Паўночны Рэйн-Вестфаліі, якая адзначыла, што статыстыка смяротнасці сярод кандыдатаў не перавышае сярэднія паказчыкі для іх узроставых груп. 

Тут сапраўды не паспрачаешся. Напрыклад, сем кандыдатаў ад партыі «Альтэрнатыва для Германіі» (AfD) памерлі ва ўзросце ад 42 да 80 гадоў. Адзін з іх быў 80-гадовым, астатнія шасцёра — старэйшыя за 55 гадоў, а адзін памёр ва ўзросце 42 гадоў. Сярэдні ўзрост усіх кандыдатаў-нябожчыкаў быў дастаткова высокім, старэйшыя за 55 гадоў. 

Забарона «Альтэрнатывы». Спроба нумар два?

Важна адзначыць, што ў выбарах у Паўночным Рэйне-Вестфаліі ўдзельнічаюць каля 20 тысяч кандыдатаў, і смерці некалькіх з іх, хоць і трагічныя, могуць быць статыстычна зразумелыя.

Што да рэакцыі палітычнага істэблішменту і афіцыйных асоб, то яны таксама імкнуцца захаваць спакой і падкрэсліць адсутнасць крыміналу, каб не нагнятаць паніку і не легітымізаваць канспіралогію.

Публічная рэакцыя партый кіруючай кааліцыі (эсдэкі і кансерватары) была стрыманай. Як правіла, яны не надаюць інцыдэнту асаблівай палітычнай значнасці. Найбольш эмацыйнай была рэакцыя з боку права-папулісцкай партыі «Альтэрнатывы для Германіі» (AfD). Большасць памерлых кандыдатаў у зямлі Паўночны Рэйн-Вестфаліі прадстаўлялі якраз гэтую палітычную сілу.

Сустаршыня партыі Аліса Вайдэль зрабіла ў сваім фэйсбуку пост, у якім сцвярджаецца аб «статыстычнай немагчымасці» такой колькасці смерцяў палітыкаў, даўшы зялёнае святло тэорыям змовы. Многія «альтэрнатыўшчыкі» тут жа падтрымалі версію аб замоўленых забойствах. Пры гэтым яны часта цытавалі прадстаўнікоў эліты, якая даўно называла AfD «пагрозай бяспекі» для нямецкай дэмакратычнай мадэлі.

Аднак на месцах лідары «Альтэрнатывы для Германіі» былі не такія катэгарычныя. Напрыклад, намеснік старшыні AfD у Паўночным Рэйне-Вестфаліі заявіў, што «няма падстаў бачыць у гэтым (смерці кандыдатаў-аднапартыйцаў — рэд.) штосьці, акрамя супадзення».

Гэты дысананс паказвае розніцу паміж федэральным кіраўніцтвам, якое выкарыстоўвае сітуацыю для мабілізацыі свайго электарату, і рэгіянальнымі лідарамі, якія вымушаны працаваць на месцах і выглядаць адэкватнымі ў вачах іншых партый — патэнцыйных партнёраў па фармаванню сумесных урадавых кааліцый.

У гэтым плане можна казаць, што чарада смерцяў напярэдадні выбараў у Паўночным Рэйне-Вестфаліі не стала выклікам для нямецкай дэмакратыі. Па выніку карыстальнікі сацыяльных сетак хутчэй выкарыстоўваюць факт смерцяў кандыдатаў не для крытыкі ўлады, а як нагоду для іроніі. Напрыклад, некаторыя юзеры заклікаюць зняць дэтэктыў на аснове апісаных падзей.