«Жаданне паказаць Захаду, што вайна блізка». Эксперты — пра раптоўны візіт Пуціна ў Мінск

Увечары 23 траўня Уладзімір Пуцін прыляціць у Мінск на перамовы з Аляксандрам Лукашэнкам. Загадзя паездку не анансавалі: прэс-служба Лукашэнкі паведаміла пра яе ў дзень візіту. Прэс-сакратар расійскага прэзідэнта Дзмітрый Пяскоў адзначыў, што тэматыка сустрэчы, якая працягнецца два дні, «шырокая». Пра што могуць казаць Лукашэнка і Пуцін і што трэба расійскаму палітыку? Чаму пра сустрэчу абвясцілі раптоўна і што гэта значыць? «Люстэрка» спытала пра гэта экспертаў.

«Нагнятаюць сітуацыю, павышаюць градус напружанасці»

Палітычны аглядальнік Аляксандр Фрыдман мяркуе, што хоць навіна пра візіт Пуціна і стала нечаканай для шырокай публікі, але планаваўся ён даўно. Паводле яго слоў, на гэта ўскосна паказвае адсутнасць абодвух палітыкаў на пахаванні іранскага прэзідэнта Ібрахіма Раісі 22 траўня.

— Ім трэба было рыхтавацца, — мяркуе суразмоўца. — Значыць, тое, што запланавана на гэтую сустрэчу, важней, чым пахаванне. Хутчэй за ўсё, размова пойдзе на ядзерную тэму. Другі момант: сёння мы ўжо бачылі падарунак да гэтага візіту. Я маю на ўвазе прызначэнне кіраўніком Генштаба Паўла Муравейкі. Столькі дзён месца пуставала (ранейшага кіраўніка Віктара Гулевіча Лукашэнка вызваліў ад пасады 10 траўня). А цяпер проста перад прыездам Пуціна прызначаюць чалавека, які збіраўся «прасекчы жыццёва важны для нас калідор сілай зброі» праз Літву да расійскага Калінінграда. Для чаго такая змена? Патрэбен чалавек, які гатовы выканаць любы загад, калі прыйдзецца.

Той факт, што прыезд расійскага палітыка не анансаваўся загадзя, Фрыдман звязвае з асцярогамі Пуціна распавядаць пра свае перамяшчэнні. Тым больш так блізка да мяжы ЕС.

— Яны баяцца. І таму нагнятаюць сітуацыю, павышаюць градус напружанасці, — разважае эксперт. — Я б нават чакаў нейкіх неадназначных заяў, што вось яны разам праінспектавалі ядзерную зброю ў рамках праверкі. Казаць пра тое, ці будуць рэальныя дзеянні, складана: калі ёсць стрэльба, яна калі-небудзь стрэліць. Пакуль я зыходжу з таго, што яны палохаюць, але вектар вельмі дрэнны. Думаю, далей магчымыя розныя правакацыі. Вялікіх чаканняў ад публічных заяў у мяне няма: гэта ж не тыя людзі, якія кажуць, што будуць рабіць. Хутчэй за ўсё, Лукашэнка будзе красавацца, які ён «ядзернік», а Пуцін галоўным чынам будзе працаваць на заходнюю аўдыторыю, і будзе вельмі шмат такіх двухсэнсоўных выказванняў. Магчыма, яны нават вырашаць прагуляцца да межаў.

Паводле слоў Фрыдмана, трывогу выклікае не толькі прызначэнне Муравейкі, якое аглядальнік называе «вельмі дрэнным рашэннем», але і праект перагляду межаў у Балтыйскім моры, пра які 22 траўня заявіла Расія.

— Яно выклікала буру на Захадзе, гэта агрэсіўны крок, — мяркуе суразмоўца. — І ўсё ўсе разам — гэта жаданне паказаць Захаду, што вайна ўжо зусім блізка. Маўляў, «будзеце сябе паводзіць няправільна, будзеце нас правакаваць і дапамагаць Украіне — будуць наступствы». А факт двухдзённай паездкі — гэта яшчэ і дэманстрацыя Мінску, што Пуцін сябе там настолькі добра адчувае, што можа прыехаць на такі тэрмін.

«Мінск хоча максімум прэферэнцый у якасці адзінага саюзніка ваюючай імперыі»

«Расія паглынае беларускі суверэнітэт паступова. І яе гэта задавальняе»

Палітычны аналітык інфармацыйнага агенцтва «Позірк» Аляксандр Класкоўскі лічыць, што нечаканасць візіту Пуціна для грамадскасці можа стаць падставай для канспіралагічных тэорый. Але, на думку самога эксперта, пакуль што перажываць праз яго не варта.

— Аматары тэорый змовы ўвесь час чакаюць, што Пуцін выкруціць рукі Лукашэнкі і прымусіць яго ўдзельнічаць сваімі войскамі ў вайне. Або часам з'яўляюцца гіпотэзы, што Пуцін не можа дамагчыся поспеху ва Украіне, таму ў якасці кампенсацыі ён далучыць Беларусь, — пералічвае суразмоўца. — Аднак я думаю, што нейкай сенсацыі ад гэтага візіту чакаць не варта, таму што саўдзел рэжыму Лукашэнкі ў агрэсіі і так відавочны. Акрамя таго, мне здаецца, сёння ў Крамля няма вострай неабходнасці ў жменьцы беларускіх жаўнераў. Да таго ж Лукашэнка параўнальна нядаўна быў на святкаванні Дня Перамогі ў Маскве і сам выхваляўся, што стратэгічныя пытанні яны абмяркоўвалі да трох гадзін ночы.

Пры гэтым, адзначае аналітык, усё ж ёсць нюансы. Па-першае, Пуцін змяніў кіраўніцтва Мінабароны. Паводле слоў Класкоўскага, новы міністр будзе больш цесна інтэграваць вайскова-прамысловы комплекс Беларусі з Расіяй.

— Хоць абмяркоўваць гэтае пытанне ў Мінску — не царская справа, — мяркуе аналітык. — Ну і другая пікантная дэталь: прызначэнне Паўла Муравейкі. Вядома, я б не стаў думаць, што засталося пяць хвілін да вайны і штурму Сувалкскага калідора. Або што хутка будзе інтэграцыя, бо Лукашэнка трымаецца за ўладу і проста так не пагодзіцца абвясціць заўтра аб рэферэндуме і аб'яднанні. Вядома, за кулісамі будзе тэма вайны ва Украіне, але наўрад ці Пуцін будзе патрабаваць удзелу Беларусі, бо ў Лукашэнкі мала баяздольных войскаў. Ён увесь час пераконвае Пуціна, што абараняе ад патэнцыйнай агрэсіі НАТО, і пакуль гэтая логіка працуе. Хутчэй, яны будуць абмяркоўваць мірную канферэнцыю па Украіне ў Швейцарыі, якая хутка пройдзе. І тое, як тут можна арганізаваць контргульню. Але я б не спяшаўся панікаваць, бо Расія паглынае беларускі суверэнітэт паступова. І яе гэта задавальняе.

Візіт расійскага прэзідэнта, мяркуе суразмоўца, можа тлумачыцца традыцыяй наведваць хаўруснікаў пасля «пралангацыі тэрміну знаходжання ва ўладзе».

— Тут варта адзначыць, што Пуцін спачатку прыляцеў у Пекін і тым самым паказаў, што Кітай для яго — найважнейшы партнёр на міжнароднай арэне, — кажа эксперт. — А цяпер ён ляціць у Мінск і паказвае, што ў так званым блізкім замежжы самы галоўны і, мабыць, адзіны хаўруснік — Лукашэнка. Таму такая паслядоўнасць выглядае лагічнай, тым больш што Кітай мацнейшы эканамічна, і ў плане санкцый, вядома, яго падтрымка вельмі важная. Таксама, я думаю, магчымыя таемныя пастаўкі ваеннай прадукцыі з Кітая. Верагодна, Лукашэнка, скарыстаўшыся момантам, паскардзіцца Пуціну, што беларускіх вытворцаў выцясняюць з пэўных ніш у Расіі. Але мне здаецца, Пуцін і расійскае кіраўніцтва ў цэлым вельмі прагматычна ставяцца да імпарту. І калі ім больш выгадна купляць кітайскае, яны будуць гэта рабіць, нягледзячы на заклікі да братэрства, славянству і гэтак далей.

«Дзіма, не я вінаваты!». Як Лукашэнка прыніжаўся ў Казані на дзіўным мерапрыемстве Пуціна

«Расія хоча прадэманстраваць, што яна гатовая зноў падняць стаўкі»

Палітолаг Валерый Карбалевіч, разважаючы пра візіт Пуціна, хутчэй згодны з Аляксандрам Фрыдманам. Гэтую паездку ён перш за ўсё называе дэманстрацыяй для Захаду.

— У пачатку траўня Беларусь і Расія вырашылі правесці вучэнні ў выкарыстанні тактычнай ядзернай зброі, — нагадвае ён. — А тое, што цяпер адбываецца, — гэта пагроза Захаду і Украіне, курс на эскалацыю. Расія хоча прадэманстраваць, што яна гатовая зноў падняць стаўкі і што Захад павінен спыніцца, не павялічваць дапамогу Украіне і не супраціўляцца. Сюды ж можна дадаць перагляд межаў у Балтыйскім моры. Таму візіт дакладна не шэраговы, гэта сігнал, што Пуцін гатовы падняць стаўкі. Ці адбудзецца гэта насамрэч? Ніхто не ведае. Але Лукашэнка тут адведзеная другарадная роля.

Нават у выпадку адсутнасці якіх-небудзь дзеянняў, сам візіт Пуціна і яго дэманстрацыя сілы будуць мець наступствы для нашай краіны, мяркуе Карбалевіч.

— Перш за ўсё гэта будзе азначаць узмацненне вайсковай і палітычнай залежнасці Беларусі ад Расіі. Лукашэнка фактычна ўпісваецца ва ўсе вайскова-стратэгічныя і геапалітычныя хады Расіі, — тлумачыць эксперт. — Гэта яшчэ і дэманстрацыя таго, што Беларусь — паслядоўны хаўруснік Расіі, яна павінна рабіць практычна ўсё, што і суседняя краіна, і дапамагаць у вайне. Больш за тое, дэманстрацыя прызначаная не толькі для Захаду, але і для беларускага грамадства.

Што ж тычыцца раптоўнасці візіту, Валерый Карбалевіч падкрэслівае: такім ён здаецца толькі для грамадства, самі палітыкі, хутчэй за ўсё, даўно рыхтаваліся. Сустрэча не была анансаваная загадзя, ён не бачыць у гэтым нічога незвычайнага:

— Апошнім часам многае не паведамляецца загадзя, гэта новае правіла. Нават план працы Лукашэнкі — гэта сакрэт, і пра некаторыя нарады мы даведаемся, толькі калі яны адбываюцца. Цяпер да гэтага не прывыкаць.