Уцекачы і прытулак: Германія робіць больш жорсткай міграцыйную палітыку

Грамадзяне Германіі «хочуць бачыць рашэнне» праблемы мігрантаў. Адмена права на прытулак у Германіі і разварот мігрантаў прама на мяжы — гэтага хоча апазіцыйны Хрысціянска-дэмакратычны саюз (ХДС). Пасля поспехаў ультраправых на ўсходзе краіны гэтае патрабаванне падтрымала і Свабодная дэмакратычная партыя (СвДП) — партыя кіруючай кааліцыі, піша DW  

У аўторак, 3 верасня, пад кіраўніцтвам міністра ўнутраных спраў ФРГ сацыял-дэмакраткі Нэнсі Фезер (Nancy Faeser) і міністра юстыцыі ліберала Марка Бушмана (Marco Buschmann) прайшло першае пасяджэнне міжпартыйнай рабочай групы федэральнага і зямельных урадаў, якая будзе займацца праблемай міграцыі. Гэтую групу пасля разні ў Золінгене стварыў канцлер Олаф Шольц.

Яго ўрад на фоне рэзанансных злачынстваў, учыненых бежанцамі, а таксама поспехаў ультраправых, якія актыўна выкарыстоўваюць антымігранцкую рыторыку, хоча зрабіць больш жорсткімі міграцыйную палітыку і палітыку ў сферы бяспекі. Аднак адзінства на гэты конт у кіруючай кааліцыі, падобна, няма. Акрамя таго, свае — яшчэ больш жорсткія — меры прапануе кансерватыўная апазіцыя. 

Немцы «хочуць бачыць рашэнне» праблемы міграцыі

У выступе лідара Свабоднай дэмакратычнай партыі (СвДП) Крысціяна Лінднера (Christian Lindner) на наступны дзень пасля праведзеных 1 верасня зямельных выбараў у Саксоніі і Цюрынгіі чулася расчараванне. «Людзі сытыя па горла тым, што гэта дзяржава, магчыма, страціла кантроль над іміграцыяй і прадастаўленнем прытулку ў Германіі», — не саромеўся ў ацэнках Лінднер.

Паводле яго слоў, перакладанне віны і заявы, што па цяпер дзеючаму заканадаўству нічога нельга зрабіць, нікому не цікавыя. Грамадзяне «хочуць бачыць рашэнне» гэтай праблемы, падкрэсліў Лінднер, віцэ-канцлер і міністр фінансаў у трохпартыйным урадзе сацыял-дэмакрата Шольца.

Выбары на ўсходзе Германіі сталі катастрофай для СДПГ, «зялёных» і СвДП — усіх трох партый, якія ўваходзяць у кіруючую ў Берліне «святлафорную» кааліцыю. У Саксоніі і Цюрынгіі ультраправая «Альтэрнатыва для Германіі» (АдГ) набрала ў два разы больш галасоў, чым усе тры кіруючыя партыі разам узятыя.

У Германіі пражываюць больш за тры мільёны бежанцаў

Паслявыбарчыя сацапытанні паказваюць, што тэмы міграцыі і прадастаўлення прытулку былі асноўнымі пры прыняцці выбаршчыкамі ў Цюрынгіі і Саксоніі рашэння, за каго аддаць свой голас. Усяго ў Германіі на канец 2023 года пражывала каля 3,2 млн чалавек, якія прыбылі ў краіну ў якасці бежанцаў, у тым ліку больш за мільён украінцаў. Другая па колькасці група — сірыйцы.

У 2023 годзе было пададзена 352 000 новых хадайніцтваў аб прадастаўленні прытулку, а ў 2024-м іх чакаецца каля 270 000. Большасць прашэнняў уладамі адхіляюцца. У канцы мінулага года ў ФРГ знаходзіліся ўсяго каля 44 000 чалавек, прызнаных суіскальнікамі прытулку. Значна больш людзей атрымліваюць толькі часовую абарону. Крыху менш за 745 000 чалавек маюць статус бежанца ў адпаведнасці з Жэнеўскай канвенцыяй аб бежанцах. Яшчэ 326 000 карыстаюцца дадатковай абаронай, напрыклад, таму што ў іх роднай краіне ідзе грамадзянская вайна.

Хадайніцтвы яшчэ паўмільёна бежанцаў у цяперашні час знаходзяцца ў працэсе разгляду. Паводле звестак МУС ФРГ, у краіне на гэты момант пражываюць крыху менш за 227 000 мігрантаў, якія абавязаныя пакінуць яе — усе іх просьбы канчаткова адхіленыя. Аднак каля 80 працэнтаў з іх могуць застацца ў Германіі, паколькі існуюць перашкоды для іх дэпартацыі.

Федэральны ўрад хоча зрабіць больш жорсткай міграцыйную палітыку

Пасля разні ў Золінгене, учыненай за тыдзень да зямельных выбараў у Цюрынгіі і Саксоніі сірыйцам-ісламістам, які павінен быў быць высланы з Германіі, федэральны ўрад абвясціў аб узмацненні жорсткасці міграцыйнай палітыкі і палітыкі ў сферы бяспекі. 

У прыватнасці, суіскальнікі прытулку, за якіх, у адпаведнасці з Дублінскім пагадненнем, адказвае іншая краіна ЕС, больш не будуць атрымліваць фінансавую падтрымку ў ФРГ. Таксама плануецца павялічыць колькасць дэпартацый.

А працэдуру дэпартацыі — спрасціць, у тым ліку за кошт зніжэння крытэрыяў для крымінальных злачынстваў, якія могуць прывесці да высылкі або пазбаўлення статусу бежанца або суіскальніка прытулку. 

Уладам Германіі таксама трэба будзе завяршыць працу над міграцыйнымі пагадненнямі з трэцімі краінамі за межамі ЕС — у тым ліку з Малдовай, Кеніяй і Філіпінамі — аб прыёме бежанцаў, якія прыбылі ў Германію з гэтых дзяржаў.

ХДС / ХСС ставіць пад сумнеў права на прытулак у Германіі

Усяго гэтага недастаткова для кансерватыўных Хрысціянска-дэмакратычнага саюза (ХДС) і Хрысціянска-сацыяльнага саюза (ХСС), якія ўтвараюць найбуйнейшую апазіцыйную фракцыю ў бундэстагу. Яшчэ да выбараў блок ХДС / ХСС заклікаў скасаваць права на прытулак у Нямеччыне і разварочваць уцекачоў непасрэдна на мяжы.

Пасля зямельных выбараў на ўсходзе краіны старшыня ХДС Фрыдрых Мерц (Friedrich Merz) паабяцаў, што яго партыя «не адхіліцца ні на міліметр» ад гэтага патрабавання. «Сапраўдная праблема — гэта, як і раней, некантралюемае іміграцыйны ціск, — сказаў Мерц. — На кожныя пяць дэпартацый прыпадае 100 новых прыбыццяў. Цяперашні ўрад павінен менавіта палітыку ў сферы іміграцыі скарэктаваць карэнным чынам».

Сацыял-дэмакраты і «зялёныя» адпрэчваюць гэтае патрабаванне. Па словах сустаршыні СДПГ Заскіі Эскен (Saskia Esken), такія прапановы «несумяшчальныя з нашай Канстытуцыяй». 

«Ва ўсім, што мы робім, у палітыцы, якая забяспечвае кантроль і кіраванне, але пры гэтым захоўвае гуманнасць і нашы абавязацельствы, мы не будзем кранацца Канстытуцыі. Мы не парушым нашы міжнародныя і еўрапейскія прававыя абавязацельствы», — запэўніла Эскен.

Новая крыніца канфлікту для кіруючай кааліцыі

СвДП бачыць сітуацыю інакш. Па словах лідара лібералаў Крысціяна Лінднера, у дадзеным выпадку няма месца забаронам на ініцыятывы і прапановы. Яго партыя адкрытая для абмеркавання змяненняў у еўрапейскім заканадаўстве або нават у асноўным законе ФРГ, паведаміў Лінднер на наступны дзень пасля зямельных выбараў, адкрыта стаўшы на бок апазіцыйнага ХДС.

Калі партыі так званага «дэмакратычнага цэнтра» — ХДС, ХСС, СДПГ, «зялёныя» і СвДП — не змогуць дамагчыся выніку, «тады грамадзяне літаральна будуць шукаць альтэрнатыву», растлумачыў міністр фінансаў, відавочна маючы на ўвазе ўльтраправую «Альтэрнатыву для Германіі».

Першае пасяджэнне Рабочай групы па праблемах міграцыі

Лінднер нагадаў такім чынам пра міжпартыйную працоўную групу федэральнага і зямельных урадаў, якую канцлер Олаф Шольц склікаў пасля разні ў Золінгене. Раней лідар ХДС Фрыдрых Мерц прапанаваў Шольцу пачаць сумесную працу па гэтай тэме. Сваё першае пасяджэнне рабочая група правяла пад кіраўніцтвам міністра ўнутраных спраў Нэнсі Фезер і кіраўніка Мінюста Марка Бушмана ў аўторак, 3 верасня.

На абмеркаванне былі вынесеныя ўжо прадстаўленыя федэральным урадам планы па ўзмацненні жорсткасці міграцыйнай палітыкі і палітыкі ў сферы бяспекі. Аднак МУС заявіла, што яно адкрытае для прапаноў ад ХДС/ХСС і федэральных зямель, каб абмеркаваць таксама і іх. Кансерватыўная апазіцыя надае гэтаму вялікае значэнне.

«Калі кіроўная кааліцыя хоча гаварыць з намі пра вырашэнне гэтай праблемы, то тэмай нумар адзін на парадку дня павінна быць абмежаванне іміграцыі. А гэтага можна дамагчыся толькі шляхам адмовы ва ўездзе ў краіну на дзяржаўнай мяжы», — упэўнены лідар ХДС Мерц.

Бяспека і парадак у Германіі больш не гарантаваныя?

Дэбаты аб тым, ці можна наогул па нямецкіх законах разварочваць бежанцаў прама на мяжы, пачаліся ўжо даўно. Мерц, дыпламаваны юрыст, перакананы, што ў Германіі ёсць такая магчымасць. Пры гэтым ён спасылаецца на артыкул 72 Дамовы аб Еўрапейскім саюзе, які з'яўляецца адной з асноў заканадаўства ЕС.

Па словах старшыні ХДС, названы артыкул дазваляе гэта рабіць, калі «бяспека і парадак у нашай краіне больш не гарантаваныя». «У дадзены момант мы перажываем невыкананне дзяржавай яе найважнейшых функцый, — мяркуе Мерц. — Мы бачым гэта ў школах, у бальніцах, у кабінетах лекараў, у сітуацыі з размяшчэннем на рынку жылля. Мы не можам дапусціць, каб гэта працягвалася ў такіх маштабах».

Прыпыніць дзеянне заканадаўства ЕС? «Гэта быў бы ядзерны выбух»

Эксперт па канстытуцыйным праве з Канстанца Даніэль Цім (Daniel Thym) лічыць, што прапанова Мерца «юрыдычна апраўданая». 

У інтэрв'ю газеце Frankfurter Allgemeine Zeitung Цім выказаў меркаванне, што такі падыход не парушыць ні Асноўны закон ФРГ, ні Жэнеўскую канвенцыю аб бежанцах, але можа аказацца прадметам разгляду ў Еўрапейскім судзе. Пры гэтым эксперт мяркуе, што Нямеччына ў судзе можа атрымаць верх.

Аўстрыйскі даследчык міграцыі Геральд Кнаус, наадварот, папярэджвае аб наступствах, калі Германія будзе разварочваць мігрантаў на сваіх межах. 

«Прыпыненне дзеяння заканадаўства Еўрасаюза было б ядзерным выбухам, гэта прывяло б да таго, што шмат хто ў ЕС стаў бы капіяваць такі падыход», — перасцярог Кнаус у інтэрв'ю тэлеканалу ZDF.

Тым не менш ён згодны з тым, што з нелегальнай міграцыяй трэба нешта рабіць: «Спосаб зрабіць гэта азначае не спрабаваць перамяшчаць людзей туды-сюды паміж краінамі-чальцамі Еўрапейскага саюза, а скараціць нелегальную міграцыю ў ЕС». Напрыклад, шляхам пераносу працэдур прадастаўлення прытулку ў бяспечныя трэція краіны за межамі Еўрасаюза.