«Мама, я еду ў Беларусь!»

Гэты шчымлівы аповяд апублікавала на сваёй старонцы са згоды гераіні псіхолаг  і гештальт-тэрапеўт Ганна Матуляк. У ім бездань болю і тугі ўсіх тых, хто быў вымушаны пакінуць Беларусь. Тысяч і тысяч. Проста прачытайце.

— Мама, я еду ў Беларусь! — пачуўся раптам званок ад дачкі.

— Што? Навошта? Чаму? — спрабую прыйсці ў сябе я. у Літве амаль 10 вечара, рыхтуюся да сну. І тут раптам гэта…

— Сёння. Аўтобус праз 2 гадзіны. Я проста тэлефаную папярэдзіць, каб вы з татам ведалі.

— Што здарылася? У чым тэрміновасць? Чаму цяпер? Ты разумееш, што гэта небяспечна???

— Мне дрэнна, мама ... мне цяжка і ў мяне няма дома. Я хачу прайсціся па Пушкінскай, Спартыўнай. Я хачу ўбачыць, што ўсё гэта засталося. Я хачу бачыць сяброў. Хачу ўспомніць як я сябе адчувала ў 16, 17... да ўсяго гэтага, да вайны... хачу бабулю і дзядулю ўбачыць, пабыць у гэтай хатняй абстаноўцы. У Польшчы не дом. У Літве не дом. У мяне больш няма дома, мама…

Мая дзяўчынка. Мая маленькая дарослая дзяўчынка.

Вядома я разумею. Вельмі добра разумею. І мне цяжка прымаць сваё бяссілле. Мы ўсе марылі, што яе сталенне будзе іншым. Мы марылі, што падстроім дом у Беларусі. Што Каця будзе вучыцца і прыязджаць на вакацыі да нас. Што вучоба будзе натхняць, а ў Беларусі ў яе будзе астравок цяпла і хатняй утульнасці. Што ў гэтым доме будзе шмат пакояў і нават спецыяльны пакой для будучых унукаў.

Усё разбілася, разляцелася ўшчэнт. За 2020 і 2021 год тры рэанімацыі з астматычнымі прыступамі і загадчык аддзялення, які кожны раз канстатаваў: «гэта псіхасаматыка». Мая далікатная пяшчотная дзяўчынка. Кожны дзень у 2020-м яна прыходзіла са школы і задавала мне адно і тое ж пытанне: «Як так можна, мама?"і" яны ж нашы настаўнікі, чаму яны гэта робяць?». І прачыналася раніцай з апухлымі ад слёз вачыма, бо ў навінах зноў адно і тое ж: затрымалі, збілі, пасадзілі…

Вайна разбіла ўсе яшчэ раз. Мы спешна вывезлі дзяцей, а неўзабаве і з'ехалі самі.

— Каць, не варта нікуды ехаць, паслухай, калі ласка, мяне. Мне таксама дрэнна, я таксама хачу дадому, але таго дома ўжо няма, разумееш? Нават калі ты кінеш цяпер і прыедзеш у Беларусь назаўсёды, ты не знойдзеш там таго, што было…

— Мама, не плач, калі ласка…

— Дачушка, я разумею твае пачуцці, павер ... Мне таксама цяжка, але гэта не выйсце…

— Добра мам, давай калі будзе зараз білет, я паеду. Калі не, то не. Я на вакзал.

— Пазвані…

Я марыла аб тым, што яна знойдзе сабе сяброў і яе закруціць бесклапотнае студэнцкае жыццё. І яна закружыла, але трохі не туды. Яе сябры з Украіны і Беларусі. Такія ж дарослыя дзеці без дома. Каціным сяброўкам пашанцавала больш за ўсё-адна з Украіны прыехала з бацькамі, а другая з Беларусі. А ў хлопца бацькі ў Харкаве, брат На вайне.

— Як вы сустрэлі Новы год, Каць?

— Ох мам, сабраліся падрыхтавалі ўсё, выпілі па келіху, а потым неяк усім сумна стала. Схадзілі на ёлку і разышліся.

Хтосьці жыве з бацькамі і хоць гэта з'яўляецца падтрымкай. Яна цяпер важней імкнення да аўтаномнасці. Хтосьці без бацькоў побач, але фінансава забяспечаны, а хтосьці пазбаўлены і таго і іншага і вымушаны пераварваць увесь гэты жах у адзіноце паралельна з неабходнасцю забяспечваць сабе прытулак і харчаванне ў чужой краіне. Я не ведаю што казаць ёй калі яна мне тэлефануе. Я маўчу або кажу нешта механічна нейтральнае, часам аптымістычна-забіяцкае. А потым кладу трубку і плачу. Таму што ў 17 і 18 яны яшчэ дзеці. Дзеці вымушаныя рэзка пасталець і сутыкнуцца з тым, з чым сутыкаемся мы ўсе крыху пазней. А яшчэ я плачу ад блядского бяссілля. Таму што для Вікі я яшчэ магу быць гэтай ўсемагутнай бацькоўскай фігурай, якая ўсё павырашае і ад усяго атуліць. Не заўсёды, але ў большасці выпадкаў. А для Каці ўжо не.

Я заўсёды ганарылася тым, што яна чалавек з чулым сэрцам і душой. Мне здавалася гэта самае важнае. А цяпер мне хацелася б, каб яна была трохі шануючы, чэрствей.

— Мам, ты не будзеш хваліцца маімі ацэнкамі, разумееш? Мяне не адлічаць, не перажывай, але і выдатніцай я не буду.

— Ды пофіг на ацэнкі, а ты дзе цяпер?

— Зараз пары скончацца, заеду ў краму і паеду да хлопцаў. Ильюша з Віталікам хварэюць, хачу булён ім зварыць і лекаў купіць. Мам, яны ходзяць на працу хворыя, гэта жах.

— Дык няхай лечацца дома!

— А чым яны будуць за жыллё плаціць? Віталік ужо тры дні не еў, на новай працы яшчэ не было ЗП…

Я разумею чаму раптам у Беларусь.

Хочацца збегчы ў іншую рэальнасць, хочацца думаць, што гэта сон. Хочацца верыць, што можна купіць білет і перамясціцца ў іншую рэальнасць. А насамрэч нельга. Вось такая яна цяпер. І ўсё што можна гэта прыняць яе, адгараваць і ісці далей.

Дзве гадзіны на тэлефоне. Сябры там на месцы ў размовах з ёй. І:

— Добра, мам. Я нікуды не еду. Чакаю вас у Варшаве.

У аўтобусе, калі яна рыдала мне ў трубку, жанчына з задняга сядзення паклала ёй руку на плячо і сказала:

— Я таксама вельмі хачу ў Беларусь, але трэба пацярпець, мілая. Не трэба табе пакуль ехаць. Трэба пацярпець. А потым мы ўсе паедзем. Каця кажа яна таксама плакала.

Людзі-дзьмухаўцы. Беларусы.

Разляцеліся па свеце. Хтосьці забраў свой дом з сабой, хтосьці з стараннасцю будуе новы, а хтосьці так і не можа прыняць гэтую рэальнасць.

Гора беларусаў такое ціхае і непрыкметнае навакольным. Непрызнанае і нелегалізаванае. Бо не бамбяць...

Не бамбяць. Але кожны дзень у чыюсьці кватэру прыходзяць тыя, каго ўжо складана назваць людзьмі. Кожны дзень у абсурдных судах агучваюць новыя прысуды. Кожны дзень людзі ў турмах не атрымліваюць перадачы, лісты, лекі. Падвяргаюцца катаванням. Проста за тое, што хацелі зрабіць жыццё ў сваёй краіне лепшым. Кожны дзень чарговая сям'я пакідае свой дом. Не таму што яны так хочуць. А таму што гэта адзіны спосаб захаваць сваё жыццё і свабоду. І кожны дзень тысячы беларусаў гаруюць аб немагчымасці вярнуцца на радзіму. Абняць блізкіх і проста быць на сваёй роднай зямлі.

Я разумею цябе, дачушка. І мне вельмі шкада, што твае 18 гадоў вось такія.

Не перажывай за ацэнкі. Самыя галоўныя экзамены ў сваім жыцці ты ўжо здала. Экзамены на чалавечнасць. Люблю цябе і хутка абдыму. І Ільюшу з Віталікам.

Усё ў вас будзе, дзеці. Абавязкова будзе.