14 месяцаў у Антарктыдзе паменшылі мозг палярнікаў

Нямецкія навукоўцы вымералі аб'ём мозгу ва ўдзельнікаў экспедыцыі ў Антарктыду і высветлілі, што за 14 месяцаў ён істотна зменьшыўся.

Пацярпела, у прыватнасці, зубчастая звіліна гіпакампа. У той жа час у крыві палярнікаў стала менш нейратрафічнага фактару ​​мозгу — бялку, які адказвае за дзяленне клетак у мозгу, і яго канцэнтрацыі не вярнуліся да ранейшых значэнняў нават пасля вяртання з экспедыцыі дадому. Праца апублікаваная ў часопісе The New England Journal of Medicine.
Нягледзячы на ​​тое, што клеткі дарослай нервовай тканіны практычна няздольныя да дзялення, у мозгу сысуноў ёсць зоны, дзе размнажэнне папярэднікаў нейронаў яшчэ магчыма. Гэта, у прыватнасці, гіпакампа — вобласць у скроневых частках паўшар'яў галаўнога мозгу. Вядома, што па меншай меры ў грызуноў такія стрэсавыя фактары як сацыяльная ізаляцыя і манатоннае навакольнае асяроддзе душаць ўтварэнне новых нейронаў у гіпакампе. Але наколькі гэта справядліва для чалавека, да гэтага часу не зразумела.
Група даследнікаў пад кіраўніцтвам Сымоны Кюн (Simone Kühn) з Інстытута развіцця чалавека Макса Планка ў Берліне ў якасці аб'екта вывучэння выбралі людзей, якія натуральным шляхам перажываюць доўгую ізаляцыю — удзельнікаў экспедыцыі ў Антарктыду.
Гэта былі дзевяць чалавек (пяцёра мужчын і чацвёра жанчын), якія 14 месяцаў пражылі на нямецкай станцыі Ноймаер-3. Васьмярым з іх правялі МРТ галаўнога мозгу да і пасля экспедыцыі. Акрамя таго, на працягу паездкі ўсе ўдзельнікі здавалі кроў і праходзілі тэсты на кагнітыўныя здольнасці. У якасці кантролю служылі дзевяць чалавек таго ж полу і ўзросту і з падобным першапачатковым аб'ёмам гіпакампа.
Навукоўцы выявілі, што за 14 месяцаў аб'ём гіпакампа ва ўсіх удзельнікаў даследавання змяніўся. Але калі ў кантрольнай групы ён у сярэднім злёгку вырас, то ў палярнікаў, наадварот, знізіўся. Мацней за ўсё гэтыя змены закранулі зубчастую звіліну — яна сціснулася на 7,2 працэнта. Скарачэнне яе аб'ёму карэлявала са зніжэннем балаў за тэсты, звязаныя з увагай і арыентацыяй ў прасторы, але не паўплывала на іншыя кагнітыўныя здольнасці. Астатнія часткі гіпакампа таксама сталі менш, але гэтыя адрозненні аўтары працы не палічылі істотнымі.

Stahn et al. / NEJM, 2019
У крыві палярнікаў аўтары працы шукалі нейратрафічны фактар ​​мозгу (BDNF) — рэчыва, якое вылучаюць розныя органы, каб прымусіць дзяліцца папярэднікі нейронаў. Праз тры месяцы экспедыцыі яго канцэнтрацыя ў крыві удзельнікаў ўпала амаль у два разы і заставалася нязменнай і яшчэ па меншай меры паўтара месяца пасля вяртання.

Stahn et al. / NEJM, 2019 У аўтараў працы было недастаткова дадзеных, каб зрабіць выснову пра тое, ці ўплывае неяк сацыяльная ізаляцыя і скарачэнне аб'ёму шэрага рэчыва на здароўе і паводзіны удзельнікаў экспедыцыі. Акрамя таго, яны асобна звяртаюць увагу на сціплы памер выбаркі. Тым не менш, гэта даследаванне адкрывае поле для наступных работ, якім трэба будзе высветліць, якія яшчэ фактары ўплываюць на памер гіпакампа і ці можна як-то ім супрацьстаяць.
Раней навукоўцы ўжо высветлілі, што сацыяльная ізаляцыя звязана з рызыкай узнікнення інсультаў і інфарктаў. У той жа час, аказалася, што павольнае пагладжванне пэндзлікам здольна змякчыць пакуты адзінокіх людзей. Акрамя таго, у 2018 годзе для іх распрацавалі спецыяльнага таварыскага робата.
Паводле nplus1.ru