Прэйгерман: «Гэта ахілесава пята Беларусі»

Ці выгадна Беларусі зніжэнне ўзроўню інтэграцыі ў ЕАЭС?



Краінам-удзельніцам Еўразійскага эканамічнага саюза неабходна вярнуцца да паўнацэннага інтэграцыі альбо панізіць яе ўзровень. Пра гэта заявіў першы намеснік прэм’ер-міністра Васіль Мацюшэўскі на канферэнцыі «Еўразійскі эканамічны саюз: стратэгія далейшага развіцця» ў Мінску.
Наколькі выгадна удзел у ЕАЭС для Беларусі? Пра гэта ў размове з палітолагам Яўгенам Прэйгерманам.
— Наколькі для Беларусі сам па сабе важны ўдзел у ЕАЭС?
— Важны, таму што, па-першае, пры ўсіх існых і больш узмацняючыхся праблемах гэта дае прэферэнцыйны выхад на рынкі Расіі і іншых краін-удзельніц. Зноў-такі, пры ўсім пры тым, што ўзмацняецца аргумент, што Расія не выконвае свае абавязацельствы, а мы бачым абмежаванні па пастаўках прадукцыі, гэтыя магчымасці ўсё роўна існуюць, а па-другое, ёсць пэўныя юрыдычныя механізмы, з дапамогай якіх можна ўздзейнічаць, у тым ліку, і на расійскім баку, што так ці інакш робіцца.
Зразумела, што тут ёсць і вялікая палітычная складнік. Проста так выйсці з інтэграцыйных аб’яднанняў — гэта стварыць праблему для сябе на роўным месцы, таму гэта быў бы не самы разумны ход. Іншая справа, што цяпер сапраўды кажуць, што трэба паніжаць узровень, груба кажучы, вяртацца да тых інтэграцыйных стадый, якія мы вельмі хутка пераскочылі на працягу некалькіх гадоў, а ў выніку яны паўнавартасна не працуюць. Альбо калі ўсё гэта не атрымліваецца, фармальна пра гэта заявіць.
— Чаму наогул паўстала рыторыка пра паніжэнне ўзроўню інтэграцыі ў рамках ЕАЭС?
— Пераскочыўшы некаторыя інтэграцыйныя стадыі, не выбудаваны не тое што паўнавартасны саюз, але нават няма функцыянуе мытны саюз.
Час ад часу нейкія намёкі на гэта гучалі, але не на такім высокім узроўні. Але навіны апошніх тыдняў пра непублічныя перамовы, якія вядуцца аб пастаўках нафты і нафтапрадуктаў, сведчаць аб рэальнай сур’ёзнай праблеме, якая ставіць крыж на тых дыскусіях і дамоўленасцях, якія павінны былі існаваць у рамках ЕАЭС па стварэнні адзінага рынку і свабоднага доступу да ўсіх гэтых тавараў.
Зразумела, што ўступленне Беларусі і іншых краін постсавецкай прасторы — гэта, увогуле, размен з Расіяй рэсурсамі, якая прадастаўляе ў выглядзе энерганосьбітаў па прымальным цэнах, у выглядзе доступу на рынак часам па такіх дамоўленасцяў, якія дапамагаюць не зусім канкурэнтаздольнай прадукцыі. Але і іншыя краіны-ўдзельніцы, у тым ліку і Беларусь, маюць пэўныя абавязацельствы.
Таму калі пад маркай «адновім сваю эканоміку» пры санкцыйныя ціску на Расію з боку Захаду парушаюцца дамоўленасці Расіі, зразумела, што малыя краіны таксама нядоўга будуць сядзець і маўчаць.
— Хто сёння больш за ўсё выйграе ад удзелу ў ЕАЭС?
— У той ці іншай ступені ён выгадны ўсім, інакш краіны не ўдзельнічалі б у гэтых інтэграцыйных праектах. Зразумела, ёсць радыкальны аргумент, што тут праблемы, там праблемы, таму трэба наогул ўзяць і выйсці адтуль, але гэта нават пры самым фантастычным сцэнарыі не рабочы варыянт. Яскравы прыклад — Арменія: змяняецца ўрад, мяняецца пастаноўка многіх пытанняў, але ніхто ж не выходзіць з гэтых аб’яднанняў. Ніхто не хоча, каб заўтра паляцелі ўжо наяўныя даходы, якія забяспечваюцца праз гэтую інтэграцыю.
Тут ключавое пытанне не ў тым, адкуль нам выйсці і куды ўвайсці, а ў тым, якім чынам тыя магчымасці, якія ёсць сёння, павялічваць пасродкам узмацнення канкурэнтаздольнасці эканомікі. Гэта ахілесава пята Беларусі, бо пакуль прывыклі карыстацца тымі магчымасцямі і рэсурсамі, якія ёсць тут і цяпер, а стратэгічна не думаць, а калі і думаць, то не дзейнічаць.
— Якія важкія аргументы можа прад’явіць Беларусь той жа Расіі?
— Асноўны: калі дамоўленасці не выконваюцца, значыць, ёсць праблема. Малой дзяржаве цяжка размаўляць з вялікай, але Расія не тое каб мэтанакіравана дзейнічае супраць Беларусі. Усе парушэнні, якія адбываюцца, тычацца і іншых членаў ЕАЭС, таму самая натуральная лінія паводзін — абмяркоўваць гэтыя пытанні з іншымі партнёрамі па ЕАЭС і думаць, якім чынам можна выйсці на нейкія новыя дамоўленасці.
Гэта, дарэчы, не значыць, што Беларусь і іншыя краіны не парушаюць дамоўленасцяў. Праблема прававой культуры з’яўляецца бізуном усёй постсавецкай прасторы, але калі адстойваць свае нацыянальныя інтарэсы, то гэта лепш рабіць у звязцы з іншымі дзяржавамі-партнёрамі, з якімі гэтыя інтарэсы найбольш сумяшчальныя.
— Наколькі рэальна ўздзейнічаць на Маскву?
— Рэальна. За 25 Апошнія гадоў ніколі гульня не была ў адны вароты. Памер краін мае значэнне, але ў малых дзяржаў, нягледзячы на ​​абмежаваныя рэсурсы, заўсёды існуюць розныя магчымасці адстойваць свае інтарэсы. Тут няма нейкай апакаліптычнай сітуацыі. Гэта цяжкі працоўны працэс іншая справа, што ў апошнія месяцы гэта ўсё вынікае на фоне назапашвання новых не дазвалялася праблем у адносінах з Расіяй.
Гэта датычыцца і чыста камерцыйных праблем, якія абумоўлены лабісцкія прадпрыемстваў, у першую чаргу, у Расеі, але гэта таксама звязана і з тым, што па меры ўзмацнення канфрантацыі паміж РФ і Захадам Беларусь мае аб’ектыўна адрозныя ад суседкі нацыянальныя інтарэсы, і гэта многія там можа не падабацца.
Паводле Заўтра тваёй краіны