Чаму ўлады адмаўляюцца ад памяці пра БССР?

Варта сёння ўвесці ў пошукавік інтэрнэту нешта накшталт «100-годдзе ВЛКСМ» — і вы знойдзеце мноства інфармацыі аб тым, што ўсіх нас чакае ўжо бліжэйшым часам.

Гэта праграмы святкаванняў на сайтах аблвыканкамаў, школаў, музеяў, аддзяленняў БРСМ. Чыноўнікі пастаянна пра гэта гавораць, пішуць, абмяркоўваюць на нарадах. То бок напрыканцы кастрычніка мы ўбачым нешта грандыёзнае: канцэрты, прысвечаныя камсамолу, марафоны памяці, флэшмобы, экскурсійныя аўтобусы…

Дык навошта нам той камсамол, які, здавалася б, сканаў разам з Савецкім Саюзам, і нават БРСМ не можа быць яго пераемнікам, бо паўстаў адно ў 1997 годзе як працяг БПСМ? Канешне, дзяржава ў нас перманентна трымаецца неакамуністычнай ідэалогіі, паўсюдна захавалася камуністычная тапаніміка, трактоўка гісторыі ў падручніках, Леніны на плошчах і г.д. Канешне, кіраўнік дзяржавы неаднойчы шкадаваў пра скон СССР і не хавае сімпатыяў да ўсяго савецкага. Канешне, нават кіраўнік Міністэрства адукацыі Карпенка ў нас — непрыхаваны камуніст. Аднак і тут ёсць свае «але».

Зусім хутка мы маем яшчэ адзін юбілей, а менавіта 100-годдзе БССР. Нагадаем, тая наша дзяржава паўстала 1 студзеня 1919 года. Чулі? Не?.. Сапраўды, пра гэта нідзе не кажуць, не пішуць, чыноўнікам, відаць, не да таго — камсамолам займаюцца. То-бок мала таго, што дзяржава праігнаравала 100-годдзе БНР, дык зараз мы назіраем такі ж ігнор датычна БССР. З БНР у прынцыпе ўсё можна патлумачыць лагічна. І 25 сакавіка як дата, і Пагоня, і БНР гадамі выкарыстоўваўся апазіцыяй, а бел-чырвона-белы сцяг дагэтуль страшыць насельнікаў высокіх кабінетаў.

Але што не так з БССР? Я асабіста не магу зразумець. Як можна пакласці мора рэсурсаў, высілкаў і часу на святкаванне юбілею нейкага камсамолу і не ўзгадаць пра 100-годдзе хай і камуністычнай, але беларускай дзяржавы? Гэта як святкаваць народзіны суседа, але забыцца на дзень нараджэння бацькі ці маці. Сорамна ж, праўда?

Калі БНР — гэта смелы праект нашай нацыянальнай дзяржавы, то БССР пры ўсіх «але» — менавіта правобраз і фундамент сённяшняй Беларусі. Урэшце, ад чаго Рэспубліка Беларусь мае весці свой радавод, як не ад БССР? Часткова межы, адміністратыўная сістэма, нават сімволіка — усё адтуль. Ды і паклаўшы руку на сэрца нельга сказаць, што ў БССР усё было толькі са знакам «мінус»: урэшце наш народ перажыў, ператрываў крывавае ХХ стагоддзе менавіта ў складзе і ў межах гэтага фармавання, не скаціўся да ўзроўню этнаграфічнай масы, што немінуча здарылася б у складзе Польшчы ці Расіі. А значыць, БССР для ўсіх нас мела свой сэнс, значыць — гэта таксама наша.

Дзіўна, што ігнаруюцца пасылы нават дзяржаўных ідэолагаў, якія выйшлі з нацыянальнага асяродку. Размова пра цэлую кагорту герояў беларускага ТБ, накшталт таго ж Марзалюка, якія паслядоўна гадамі казалі пра БССР замест БНР, Прытыцкага замест Луцкевіча, стужку арнаменту замест бел-чырвона-белага сцягу і г.д. Такая хада думкі выглядала прынамсі лагічнай і вытлумачальнай — нешта накшталт нацыянал-камунізму замест нацыянал-дэмакратыі. Атрымліваецца, што прыстаўка «нацыянал» у прынцыпе дзяржаве не патрэбная?..

Як бы там не было, БССР — гэта пра незалежнасць. А камсамол — пра што? Правільна, пра «слаўнае савецкае мінулае са смачным марозівам, блакітным небам і зялёнай травой» — усяго толькі. А калі сур’ёзна, то камсамол — гэта яшчэ і пра «агульную савецкую радзіму», на ролю пераемніцы якой сёння прэтэндуе Расія… Дык можа варта задумацца, што мы святкуем, навошта і каму з таго будзе карысць?