«У мяне не было часу спытаць сябе: «А мае песні — гэта літаратура?» Нобелеўская прамова Боба Дылана

Учора ў Стакгольме ўручылі Нобелеўскую прэмію па літаратуры за 2016 год — яна дасталася Бобу Дзілану, аднаму з найважнейшых людзей у гісторыі рок-музыкі. Сам Дылан на цырымонію ўручэння прэміі прыехаць не змог (яго песню «A Hard Rainʼs A-Gonna Fall» праспявала Паці Сміт), але даслаў ліст са сваёй Нобелеўскай прамовай. Друкуем яе поўны пераклад.

Усім добры вечар. Я горача вітаю ўсіх членаў Шведскай Акадэміі і ўсіх астатніх паважаных гасцей сённяшняй цырымоніі.
Я шкадую, што не магу быць сёння разам з вамі, але, калі ласка, ведайце, што душой я з вамі, і што для мяне атрымаць такую ​​прэстыжную ўзнагароду — велізарны гонар. Я ніколі не мог уявіць або выказаць здагадку, што мне ўручаць Нобелеўскую прэмію па літаратуры. З самага дзяцінства я чытаў і ўбіраў сачыненні тых, хто быў раней прызнаны годным гэтай рэгаліі: [Рэд'ярда] Кіплінга, [Бернарда] Шоу, Томаса Манна, Пэрл Бак, Альбера Камю, [Эрнэста] Хэмінгуэя. Гэтыя гіганты літаратуры, чые кнігі цяпер вывучаюць у школах, захоўваюць у бібліятэках па ўсім свеце і абмяркоўваюць з глыбокай павагай, заўсёды моцна ўражвалі мяне. Тое, што зараз маё імя будзе з імі ў адным спісе, па-сапраўднаму неапісальна.
Я не ведаю, ці думалі гэтыя мужчыны і жанчыны аб Нобелеўскай прэміі. Але я думаю, што любы, хто дзесьці на планеце піша кнігу, верш або п'есу, можа ў глыбіні душы таемна марыць пра яе. Магчыма, гэтая мара пахавана так глыбока ўнутры, што яны і самі не ведаюць пра яе.
Калі б хто-то калі-небудзь сказаў мне, што ў мяне ёсць хоць найменшы шанец выйграць Нобелеўскую прэмію, я б вырашыў, што верагоднасць таго, прыкладна такая ж, як апынуцца на Поўні. Праўду сказаць: У год, калі я нарадзіўся, і яшчэ некалькі гадоў пасля гэтага не было чалавека ў свеце, якога б палічылі вартым Нобелеўскай прэміі (з 1940 г. Па 1943 года Нобелеўская прэмія не ўручалася, Дылан нарадзіўся ў 1941-м — заўв. рэд.). Увогуле, я разумею, што я ў выключнай кампаніі — мякка кажучы.
Калі я атрымаў гэтую дзіўную навіну, я быў у дарозе, і мне спатрэбілася больш, чым некалькі хвілін, каб належным чынам асэнсаваць яе. Я стаў думаць пра вялікага пісьменніка Уільяма Шэкспіра. Мяркую, ён лічыў сябе драматургам. Думка пра тое, што ён займаецца літаратурай, ці ледзь прыходзіла яму ў галаву. Яго словы пісаліся для сцэны. Іх трэба было прамаўляць услых, а не чытаць. Калі ён складаў «Гамлета», я ўпэўнены, што ён думаў пра многае: «Якія акцёры падыходзяць для гэтых роляў?» «Як гэта ставіць?» «Дзеянне дакладна павінна адбывацца ў Даніі?» Яго творчае бачанне і амбіцыі, безумоўна, больш за ўсё іншае займалі яго, але існавалі і будзённыя праблемы, з якімі трэба было разабрацца. «Ці хапае ў нас грошай?» «У нас дастаткова добрыя месцы для спонсараў?» «Дзе ўзяць чэрап?» Гатовы паспрачацца, што апошняе, пра што задумваўся Шэкспір, было пытанне: «А гэта літаратура?».
Калі я падлеткам пачаў пісаць песні, і нават калі мае здольнасці сталі атрымліваць пэўнае прызнанне, я не марыў аб нейкай асаблівай лёсе для гэтых песень. Я думаў, што яны могуць гучаць у кавярнях або барах, калі-небудзь, магчыма, у залах накшталт Карнегі-хола [у Нью-Ёрку] і «Лондан Палладиум». У самых смелых марах я ўяўляў, што запісваю альбом і чую свае песні па радыё. Такі паварот падзей уяўляўся мне па-сапраўднаму вялікай узнагародай. Запісваць альбомы і чуць сябе па радыё азначае, што цябе слухаюць шмат людзей і што ў цябе можа з'явіцца магчымасць працягваць рабіць тое, што пачаў.
Што ж, я раблю тое, што пачаў, ужо вельмі доўга. Я запісаў дзясяткі альбомаў і сыграў тысячы канцэртаў па ўсім свеце. Але жыццёвы цэнтр усяго, што я раблю, — гэта мае песні. Падобна на тое, яны знайшлі сваё месца ў жыцці мноства людзей у многіх розных культурах. Я ўдзячны ім за гэта.
Але ёсць адна рэч, якую я павінен сказаць. Яраў жыўцом для 50 тысяч чалавек і для 50 чалавек, і я магу сказаць вам, што для 50 чалавек граць цяжэй. 50 тысяч чалавек ператвараюцца ў адзіны арганізм, а пяцьдзесят — не. У кожнага слухача свая асобу, свой уласны свет. Яны могуць ўспрымаць рэчы больш ясна. Твая шчырасць і тое, як яна суадносіцца з тваім талентам, сапраўды праходзяць выпрабаванне. Я аддаю сабе справаздачу ў тым, колькі чалавек уваходзяць у Нобелеўскі камітэт.
Але, як гэта было і ў Шэкспіра, мая галава занадта часта занятая маімі творчымі амбіцыямі і спробамі разабрацца з самымі рознымі жыццёвымі справамі. «Хто з музыкаў лепш сыграе гэтыя песні?» «Ці запісваю я іх у правільнай студыі?» «Ці правільна абраная танальнасць для песні?» Некаторыя рэчы не мяняюцца нават за чатырыста гадоў.
І ніколі ў жыцці ў мяне не было часу спытаць сябе: «А мае песні - гэта літаратура?»
Так што я кажу вялікі дзякуй Шведскай Акадэміі — і за тое, што яна выдаткавала час на тое, каб адказаць на гэтае пытанне, і за тое, што гэты адказ аказаўся такім выдатным.
Жадаю вам усяго найлепшага, Боб Дылан.
Паводле meduza.io