Мая Абромчык: Спецназавец, які збіў мяне, заплаціць за злачынства

Грамадства

У снежні 2010-га фотаздымак беларускай студэнткі Маі Абромчык на бальнічнай койцы з раздробленай нагой абляцеў многія СМІ.



maya.jpg

Гісторыя дзяўчыны, якая стала ахвярай нападу сілавікоў пасля разгону Плошчы, не пакінула беларусаў абыякавымі. Яе збівалі дубінкамі і нагамі, а яна ляжала на зямлі і клікала на дапамогу… Праз тры гады «Салідарнасць» звязалася з Маяй і распытала, як яе жыццё і ці пакараны спецназавец, які збіў яе 19 снежня — у тую нядзелю, якую беларусы называюць крывавай.
— Мая, як здароўе? Спачатку дактары не давалі прагнозаў, ці адновіцца функцыя зламанай нагі. Праз паўгода пасля траўмы ты перанесла дзве аперацыі і кульгала. Як адчуваеш сябе цяпер?

— Ужо не кульгаю. Усяго было тры аперацыі. Першая была самай складанай. Пасля трэцяй (яе зрабілі ў 2012-м) давялося другі раз распрацоўваць нагу — я хадзіла на мыліцах. Левая нага да гэтага часу слабейшая за правую: суставы пашкоджаныя. Мне нельга бегаць, займацца спортам. Хоць я раней любіла бегаць.


— Праз аперацыі ты надоўга выпала з рэальнага жыцця?
 — На некалькі месяцаў. Нягледзячы на тое, што не магла хадзіць, я працягвала навучанне. Экзамены здавала на мыліцах. Потым перавялася на завочнае і скончыла ВНУ.
— У 2010-м былі першыя прэзідэнцкія выбары, у якіх ты ўдзельнічала як выбаршчык?
 — Так.
— Можаш расказаць, за каго ты галасавала?
 — За Някляева.
— Што цябе прывяло на Плошчу?

— Я адчувала, што не магу застацца ўбаку і сядзець дома. Кожны мае права выказаць сваё стаўленне з нагоды таго, што адбываецца ў краіне. Гэта грамадзянскае права любога чалавека. Але ў нас, на жаль, гэтыя правы не выконваюцца.
Мы пайшлі туды з сябрамі. Калі за намі пагналіся, двое паспелі ўцячы. Са мной побач быў хлопец, з якім я тады сустракалася. Спачатку спецназаўцы пачалі біць яго. А калі я за яго заступілася, напалі на мяне. Гэта была неабгрунтаваная агрэсія. Усё адбылося ўжо пасля разгону Плошчы. Мы не супраціўляліся, у нас не было зброі. Яны проста не мелі права нас біць.


— Пасля таго, як ты напісала скаргу ў пракуратуру, была заведзеная крымінальная справа па артыкуле 155 КК РБ (нанясенне цяжкіх цялесных пашкоджанняў па неасцярожнасці). Вінаватага да гэтага часу не знайшлі. На якой стадыі цяпер крымінальная справа?
 — Яна была прыпыненая яшчэ летам 2012-га, таму што нікога не знайшлі. Спачатку ёй займалася пракуратура, потым Следчы камітэт. У Беларусі я прайшла ўсе этапы і падала скаргу ў Камітэт па правах чалавека ААН. Цягам паўгода праваахоўныя органы Беларусі павінныя былі даць адказ, але пакуль яго няма.
— Праз некалькі месяцаў пасля 19 снежня ў інтэрв'ю «Салідарнасці» ты казала, што хочаш знайсці сведак, якіх супрацоўнікі міліцыі везлі разам з табой з Плошчы. Ці атрымалася кагосьці знайсці?
 — Я знайшла жанчыну, якая сядзела са мной у аўтазаку. Сустрэла яе на судзе па справе аб масавых беспарадках. Яна пагадзілася быць сведкай. Мой адвакат яе апытвала, але, наколькі я памятаю, яе не запрашалі следчыя.
Знайшліся і іншыя сведкі — хлопец і дзяўчына, якіх таксама збілі. Яны былі побач са мной у той вечар і ўсё бачылі. Хлопцы давалі паказанні ў пракуратуры. Праўда, падрабязнасцяў не памятаю. Гэта было даўно, і я стараюся пра гэта менш успамінаць.
— Мая, а што табе казаў следчы, які вёў справу?
 — Іх было трое. Пастаянна гэтую справу перакідвалі. Ніхто не казаў, што нерэальна знайсці злачынцаў. Заяўлялі: «Будзем шукаць».
Праз паўгода пасля завядзення справы праводзілі апазнанне спецназаўцаў, якія падпісвалі пратакол аб затрыманні чалавека, што са мной быў. Гэта былі зусім іншыя людзі. Тады ж мяне запрасілі скласці фотаробат меркаванага злачынца. Было складана ўспомніць твар чалавека праз паўгода.
На гэтым, у прынцыпе, уся працэдура скончылася. Больш ніякіх дзеянняў не было.
— А цяпер ты пазнала б таго, хто цябе збіваў?
 — Наўрад ці. Занадта шмат часу прайшло. Калі толькі ён сам прызнаецца. Думаю, што ў органах ведаюць, хто гэта быў. Хоць я магу толькі меркаваць.
— Часцей за ўсё, калі чалавек трапляе ў стрэсавую сітуацыю, ён імкнецца як мага хутчэй забыцца пра тое, што здарылася. Чаму ты вырашыла ісці да канца?

— У мяне таксама было жаданне забыцца пра гэта. Але гэта складана. Мне хочацца мінімальнай справядлівасці. Хоць я ведаю, што ў беларускіх рэаліях гэта малаверагодна.


— Як ты лічыш, якога пакарання заслугоўваюць спецназаўцы, якія цябе збілі?

— Крымінальнага. Пазбаўленне волі і забарона на працу ў праваахоўных органах. Я веру, што чалавек, які пазбег пакарання за злачынства, усё роўна будзе пакараны. Ён заплаціць за зло, а можа быць, ужо плаціць.


— Праз тры гады ці пераследуюць цябе страхі пасля перажытага ў той вечар?
 — Я баюся замкнёнай прасторы. Калі мяне везлі ў аўтазаку з паламанай нагой, было вельмі цесна…
— А масавых мерапрыемстваў не пазбягаеш?

— Не. Я выходзіла на «вечары апладысментаў» у серады. Старалася не баяцца.


— Людзям, якія за цябе перажывалі, будзе цікава даведацца, чым ты цяпер займаешся.
 — Я працягваю навучанне ў магістратуры ўніверсітэта ў Любліне па праграме Каліноўскага. Мая спецыяльнасць — «паліталогія». Што будзе далей — не ведаю. Напішу дыплом, пагляджу на свае адзнакі і вырашу.
— Як будучы палітолаг ты напэўна сочыш за падзеямі ва Украіне. Па-твойму, у беларусаў, якія выйшлі на Плошчу ў 2010-м, і ўкраінцаў на Майдане ёсць нешта агульнае?

— Мне здаецца, украінцы вераць у тое, што могуць нешта змяніць. А беларусы ў 2010-м мала верылі ў сябе, не гатовыя былі адстойваць да канца свае інтарэсы, супрацьстаяць АМАПу. Але ва ўкраінцаў ёсць пазітыўны вопыт барацьбы, у адрозненне ад беларусаў. Напэўна, таму нашыя людзі ў сябе менш вераць.


— У 2015-м пойдзеш на Плошчу?
 — Усё залежыць ад абставінаў. Як гэта ўсё будзе арганізавана, якія мэты, стратэгія. Не ведаю, дзе я буду ў той момант.
— Як змяніла цябе гісторыя 19 снежня?

— Я зразумела, што дзяцінства скончылася і свет не заўсёды бывае справядлівы. Былі і расчараванні ў людзях. Ад блізкіх чакаеш падтрымкі. Але некаторым з іх спачуванне было чужое. Значыць, яны былі не зусім блізкія.


А з іншага боку, мне дапамагалі многія незнаёмыя людзі. Усім ім я хачу сказаць дзякуй.
gazetaby.com