Як вылечыць нашу медыцыну?

Беларуская медыцына хворая. Ахове здароўя неабходныя рэформы. Што канкрэтна трэба рэфармаваць, разважаюць вядучы спецыяліст РНПЦ, практыкуючы лекар, экс-міністр аховы здароўя, рэаніматолаг-неанатолаг і звычайная пацыентка.



Лекар рэаніматолаг-неанатолаг Андрэй Вітушка:
 

— На мой погляд, самае першае, што трэба зрабіць — гэта правесці падрабязны, паглыблены і, самае галоўнае, сумленны, аб'ектыўны аналіз, аўдыт таго, на чым можна зэканоміць сродкі ў гэтай сферы. Трэба падрыхтаваць два планы: што можна зрабіць хутка, і што можна зэканоміць у больш аддаленай перспектыве (5–10 гадоў).
 

Як зэканоміць хутка? Неабходна перагледзець стандарты лячэння, перастаць браць лішнія аналізы, змяніць стандарты дыспансерызацыі, радзей запрашаць людзей у паліклініку.
 

Што тычыцца больш далёкай перспектывы, прывяду толькі адзін прыклад. У рэанімацыйным аддзяленні на адну медсястру, умоўна кажучы, па нормах прыходзіцца чатыры пацыента, але спрэс хапае выпадкаў калі там сямёра цяжка хворых і яна ўжо не паспявае за імі даглядаць, гэта можа абярнуцца распаўсюджваннем так званай ўнутрыбальнічных інфекцыі. Замест таго, каб набраць больш персаналу і навучыць яго, бальніца вымушана марнаваць сродкі на дарагія антыбіётыкі, на абсталяванне і павелічэнне тэрміну знаходжання ў стацыянары.
 

Яшчэ адзін спосаб эканоміі сродкаў у сістэме — гэта скарачэнне бальнічнага звяна. Гэта значыць пераарыентацыя акцэнту дапамогі на амбулаторнае звяно. Гэта пастаянна дэкларуецца, але ажыццяўляецца вельмі і вельмі слаба.
 

Таксама трэба даць больш свабоды прыватнай медыцыне, каб яна разгрузіла медыцыну дзяржаўную. Каб людзі не хадзілі, захварэўшы, двойчы: адзін раз — палячыцца, а другі — выпісаць сабе бальнічны. Неабходна даць больш правоў прыватным медцэнтрам ў плане выпісвання бальнічных, а таксама зняць бар'еры пры ўваходжанні на гэты рынак. Атрымаць медыцынскую ліцэнзію вельмі цяжка. Важна стварыць умовы, каб медыкам-прафесіяналам было прасцей займацца гэтым бізнэсам.
 

І нарэшце трэцяе — сабрацца і прэзентаваць канцэпцыю рэфармавання сістэмы аховы здароўя. Стварыць яе і ўсім расказаць, як гэта будзе выглядаць праз год, два, пяць, куды мы рухаемся ...
 

Сістэма, на жаль, пабудавана такім чынам, што чакаць ініцыятывы знізу не прыходзіцца. Настолькі ўсе калі не запалоханыя, то вельмі асцярожныя, скажам так. У сваім коле гэта абмяркоўваецца, але вынесці на больш шырокае абмеркаванне, выступіць з прапановамі проста асцерагаюцца. Калі зверху пачнецца хоць нейкае паслабленне, адразу ж знізу паўстане ініцыятыва. Калі людзі пераканаюцца: за канструктыўную крытыку на адрас адміністрацыі іх не будуць штодня дзяўбці і знішчаць — яны будуць выказвацца, прапаноўваць. Паверце, у сістэме аховы здароўя вельмі шмат людзей, па-першае, адукаваных, па-другое, вельмі разумных. Людзей, якія кожны дзень прымаюць вельмі адказныя рашэнні, якія здольныя крытычна думаць. Адпаведна, іх трэба проста слухаць. Трэба наладзіць камунікацыі — вертыкальныя, гарызантальныя. Ствараецца стойкае ўражанне, што кіраўніцтва сістэмай выконвае нейкія свае задачы, а працаўнікі «змагаюцца» з пацыентамі і напружваюцца, укалваюць на паўтары стаўкі для таго, каб зарабіць капейку і выжыць.
Патрэбна перазагрузка — гэта неабходна прызнаць.
 

Экс-міністр аховы здароўя Ігар Зелянкевіч:
 

Становішча спраў у галіне нават пры павярхоўным аналізе выклікае засмучэнне. Калі гаворка заходзіць пра рэфармаванне, усе пачынаюць казаць аб павышэнні зарплаты медыкам. Вядома, падымаць яе трэба. Але, думаю, адно простае падвышэньне без рэарганізацыі першаснага звяна, без дбайнай рэвізіі таго, што мы сёння маем перш за ўсё ў кіраўнічым звяне, нічога не дасць. Напрыклад, ці трэба ў клінічнай бальніцы мець столькі намеснікаў? Дзе той рычаг, які дазволіць і павысіць зарплату, і палепшыць якасць аказання дапамогі?
 

Трэба шукаць рэзервы ў першасным звяне. Шырэй укараняць інстытут памочнікаў лекара. Можа быць, час пайсці на нейкае ўзбуйненне участкаў, але каб у лекара было дзве медсястры. Бо часам лекар выконвае не ўласцівую яму функцыю. Мяне, да прыкладу, заўсёды адна лічба забівае: каля 13 наведванняў паліклінікі кожным жыхаром Беларусі ў год! Ёсць пэўны адсотак людзей, якія папросту любяць хадзіць туды, мяркуючы, у прыватнасці, што яны пазбавяцца ад гіпертанічнай хваробы. Ды не пазбавяцца! Людзі прыходзяць па даведкі. Ім не патрэбны лекар — патрэбна медсястра або памочнік урача. Трэба ўкараняць паўсюдна ўрача агульнай практыкі і ў педыятрыі, і для дарослых. Яго трэба навучыць. У яго павінен быць адзін з самых высокіх статусаў ў сістэме аховы здароўя. Не заўсёды пацыенту варта ісці да вузкага спецыяліста — трэба каб лекар агульнай практыкі ўсё вырашаў. Да ўсяго павінны быць медыцынскія паказанні. А многія пацыенты патрабуюць: я хачу МРТ! Хочаш задаволіць сваю цікаўнасць? Што ж — заплаці, ідзі ў «Нардзін» ...
 

А простае павышэнне зарплаты, як паказвае практыка, нічога не дае.
 

Сотні лекараў штогод сыходзяць з сістэмы аховы здароўя. Чаму? Бо выбіралі прафесію па загадзе сэрца, скажам так. Расчараванне, не задавальняе тая ж аплата працы ...
 

Усе мы павінны, і ўлады ў тым ліку, падымаць аўтарытэт медыка. А нас робяць у шэрагу выпадкаў проста крайнімі. Хоць лекар таксама мае права на памылку (вядома, калі гэта не злачынная халатнасць). Але ў нас той, хто лечыць, лекар нават не застрахаваны, няма такога інстытута страхоўкі — пра гэта таксама трэба падумаць. Як у прафесійным плане, так і ў мэтах захавання здароўя. Бо ў лекараў таксама ёсць прафесійныя захворванні, у тым ліку і сіндром прафесійнага выгарання.
 

Праблема носіць, як кажуць, мульттыфактарыяльны характар — шмат фактараў уплывае на тое, чаму людзі сыходзяць. Гатовых рэцэптаў няма, як вырашаць гэтую праблему.
 

Адкуль узяць грошы? Я гэта прапаноўваў даўно. Ёсць вельмі добрыя крыніцы — напрыклад, продаж алкаголю, тытуню ... Кожны, хто купляе бутэльку або пачак цыгарэт павінен ведаць, што пэўная сума пойдзе на падтрымку аховы здароўя. І такая практыка існуе ў іншых краінах.
 

Можна пайсці і па іншым шляху: павялічыць адлічэнні. Каб кожны грамадзянін краіны, разумеючы, наколькі важная гэта галіна, згаджаўся, каб у яго забіралі больш падаткаў — з канкрэтнай мэтай падтрымкі аховы здароўя. Але гэтыя грошы трэба рацыянальна выдаткаваць.
 

АленаГрыгорчава, пацыентка:
 

Наша медыцына задыхаецца ад праблем. Чэргі, прэтэнзіі пацыентаў, дэфіцыт лекараў. Увогуле, нешта трэба мяняць. Пасля распаду Савецкага Саюза прайшло больш за 20 гадоў, а ў дзяржаўнай ахове здароўя нічога не памянялася! Яна аказалася самай кансерватыўнай сферай.
 

Але па тэлевізары нам кажуць пра поспехі айчыннай медыцыны, пра высокатэхналагічных аперацыях, аб унікальных распрацоўках айчынных навукоўцаў ... Дэ-юрэ мы маем права выбіраць сабе любога доктара, лячыцца ў таго, у каго захочам. А што ў рэальнасці? На УГД сэрца чарга, тамаграфію нават за грошы не зрабіць, чакаць трэба месяцамі. Каб здаць элементарны аналіз крыві, прыйдзецца выдаткаваць гадзіну-паўтара часу, прычым у кампаніі раздражнёных людзей. Адкрыйце форумы ў інтэрнэце, дзе абмяркоўваюцца якія-небудзь медыцынскія гісторыі: большасць людзей лаюць лекараў за халатнасць, няўважлівасць, непрафесіяналізм.
 

Як мне здаецца, перш за ўсё сёння патрэбен механізм, які стымуляваў бы лекара працаваць больш эфектыўна. Ад гэтага выйграюць і пацыент, і доктар. Але сёння нейкае замкнёнае кола: лекары скардзяцца на малыя заробкі, загружанасць і адсюль, маўляў, якія да нас могуць быць прэтэнзіі? Як плацяць, так і працуем. А пацыенты пярэчаць: а за што ім плаціць, калі яны так працуюць?
 

На мой погляд, неабходна распрацоўваць эфектыўныя схемы стымулявання лекараў — асабліва паліклінічнага звяна. Гэта магла б быць паспяховая ў многіх еўрапейскіх краінах схема аплаты за кожнага замацаванага пацыента ў спалучэнні з дадатковымі элементамі аплаты за некаторыя канкрэтныя паслугі. Калі доктара пачне выбіраць пацыент, і ад гэтага будзе залежаць заробак канкрэтнага медыка, то ён пачне пастаянна працаваць над сабой.
sn-plus.com

Пераклад НЧ