У чым сакрэт папулярнасці мінскіх фермерскіх рынкаў?
Фермерскія рынкі з эка-прадуктамі становяцца ўсё больш папулярнымі сярод беларусаў. Як ствараліся фермерскія рынкі? Ці будзе працягвацца такі трэнд?
Рынак «Слабадскі», фота Koko.by
Летась на плошчах былога аўтацэнтра Mitsubishi каля ГЦ «Дайманд Сіці»" адкрыўся фермерскі рынак «Слабадскі», вынікае са свежай справаздачы кансалтынгавай кампаніі NAI Belarus. Эксперты адзначаюць, што ў апошнім квартале 2023 года здарыўся сапраўдны бум развіцця фермерскіх рынкаў. Realt.by распытаў, чаму так адбываецца і якія ёсць нюансы развіцця такога фармату ў Мінску, у партнёра NAI Belarus Андрэя Алешкіна.
Акрамя фермерскага рынку на месцы аўтасалона ў «Дайманд Сіці» каля Малінаўкі ў 2023 годзе адкрыліся таксама фермерскія рынкі ў ГЦ «Сеніца» і ў ГЦ «Экспабел». А ёсць яшчэ рынкі «Камароўка» і «Валяр'янава».
Чаму фермерскія рынкі стрэлілі?
Алешкін кажа, што акрыццё экарынкаў, фермерскіх рынкаў на плошчах ГЦ — ідэя не новая. Нават на постсавецкай прасторы падобная практыка налічвае гадоў 12-15. У Беларусі гэта стала папулярным куды пазней. І фактараў, якія на гэта ўплываюць, два. Першы — станоўчы.
Глядзіце таксама
— У Беларусі сапраўды развіваюцца сялянска-фермерскія гаспадаркі, з'яўляюцца цікавыя нішавыя прапановы. Акрамя традыцыйнай бульбы з капустай ёсць гаспадаркі, якія спецыялізуюцца на лавандзе, маліне, дурніцах і вырабляюць унікальныя канчатковыя прадукты, як, напрыклад, казіныя і авечыя сыры, ферментаваная гарбата з разнатраўя. З гэтай прадукцыяй трапіць на паліцы сеткавых крам практычна нерэальна — не тыя аб'ёмы. Рэалізаваць толькі праз сацсеткі — таксама не заўсёды паспяхова, паколькі адна справа — кола пастаянных пакупнікоў, і іншае — прыцягненне новых. Чалавек, незнаёмы з прадукцыяй, перш чым аддаць свае грошы элементарна хоча ўбачыць, паспрабаваць, панюхаць, патрымаць у руках. Рынак для гэтага — аптымальнае рашэнне.
Рынак «Слабадскі», фота Koko.by
Другі фактар — з серыі «не было б шчасця, ды няшчасце дапамагло», кажа эксперт.
Што экарынак «Валяр'янава» (былы «Актан-сэрвіс»), што ГЦ «Сеніца» (вёска гіпермаркетаў, «Гандлёвая галерэя «Сеніца») — гэта адны з першых праектаў буйных гандлёвых цэнтраў Мінска. Але так выйшла, што працэс рэалізацыі зацягнуўся на доўгія-доўгія гады. І калі яны нарэшце наблізіліся да адкрыцця, аказалася, што канкурэнтнае асяроддзе змянілася, што ў канцэпцыі традыцыйных ГЦ ім працаваць складана, цікавасць з боку традыцыйнага набору арандатараў да іх упаў. Прыйшлося распрацоўваць і ўкараняць альтэрнатыўныя канцэпцыі. Хаця адзначым, што ў тым жа ГЦ «Сеніца» магчымасць прыцягнуць фермераў з іх прадукцыяй не адкідалася і на самых ранніх стадыях праекта.
Рынак «Валяр'янава», фота Yandex
А вось як стрэліў фермерскі рынак «Слабадскі» — гэта наогул нечаканасць, адзначае эксперт.
— Справа ў тым, што ў «Сеніцы» адкрыццю папярэднічала даволі актыўная інфармацыйна-рэкламная кампанія. Напэўна, восем месяцаў усіх інфармавалі што «вось-вось, хутка адкрыццё, пацярпіце, зусім крышачку». І пры гэтым усе ведалі, што там будзе фермерскі рынак. А вось тое, што на месцы буйнога аўтацэнтра з'явіўся фермерскі рынак, грамадскасць была пастаўлена перад фактам. Многіх збянтэжыла і гісторыя будынка, і тое, што гэтыя два рынкі фактычна арыентуюцца на адну аўдыторыю пакупнікоў (і там, і там блізка Брылевічы, Малінаўка). Ну і адсутнасць інфармацыі. Ужо па факце адкрыцця ў Мінскай раённай газеце з'явіўся рэпартаж з рынку. На яе аснове з'явіліся асобныя перадрукі і вытрымкі, але краіна была пагружаная ў навагоднія святы, інфармацыйны фон быў іншы.
Дарэчы, на недахоп інфармавання арандатары гэтага рынку і цяпер скардзяцца.
Глядзіце таксама
А якія ёсць нюансы?
Андрэй Алешкін кажа, што масавы пакупнік разлічвае ўбачыць на рынках такога тыпу шырокі выбар прадукцыі сялянскіх гаспадарак па даступных цэнах. Умоўна — такі асартымент і кошты, якія ён атрымлівае на сезонных кірмашах, якія праводзяцца ў горадзе па выхадных у верасні-лістападзе.
Тут сітуацыя некалькі іншая. Асартымент усё ж такі не з мас-маркета, а хутчэй адзінкавы тавар. Напрыклад, у Валяр'янава ўскосна падкрэслівалі, што танна не будзе. Бо на старце яны пазіцыянавалі, што гэта не проста фермерскі рынак, а перш за ўсё «Эка-рынак». І гэта цалкам усіх задаволіла, улічваючы, які кантынгент насельніцтва пражывае ў той лакацыі.
Але ў лакацыі новых фермерскіх рынкаў перш за ўсё размешчаны тыповыя спальнікі: Курасоўшчына, Брылевічы, Малінаўка/Паўднёвы Захад, Сухарава.
Але нельга не адзначыць праблему аднатыпнай прадукцыі, кажа Алешкін.
— Яна на ўсіх лакацыях вельмі падобная, магчыма, у шэрагу выпадкаў ад адных і тых жа вытворцаў. Хоць у пачатку мы адзначылі станоўчую тэндэнцыю развіцця дробнатаварнай сельгасвытворчасці, аднак відавочна яшчэ недастаткова удзельнікаў, пастаўшчыкоў на рынку. Магчыма, нейкае жыццё ўдыхне летні сезон, калі на тэрыторыю гэтых рынкаў, як і на Камароўку, будуць дапушчаныя тыя, хто прадае прадукцыю з асабістых падсобных гаспадарак. Але гэта мы ўбачым толькі праз пару месяцаў. Пакуль як ёсць.
Глядзіце таксама
А якія наогул прагнозы па рынку гандлёвых цэнтраў Мінска?
Эксперты Nai Belarus пазначаюць наступныя тэндэнцыі і прагнозы развіцця рынку ў 2024 годзе:
1) Істотны рост прапановы новых плошчаў у арэнду за кошт уводу буйных аб'ектаў;
2) Попыт на гандлёвыя плошчы ў новым годзе захаваецца ўмераным, фактары, якія вызначаюць попыт у першай палове 2024 года, будуць аналагічнымі з папярэдняга перыяду, а з другой паловы 2024 года на попыце адаб'ецца рост прапановы ў новых аб'ектах;
3) На працягу 2023 года Нацыянальны банк шэсць разоў зніжаў стаўку рэфінансавання, што рабіла спажывецкае крэдытаванне ўсё больш прывабным. У канцы года рэгулятарам прынята рашэнне яе не змяняць. Падыходы да крэдытавання становяцца крыху больш жорсткімі. Аднак умовы на рынку спажывецкага крэдытавання на бліжэйшы час захоўваюцца прывабнымі для насельніцтва;
4) Хай і з некаторымі ўмоўнасцямі, але захаваецца даступнасць спажывецкіх крэдытаў, што будзе стымуляваць рост выручкі ў сегменце дарагіх тавараў. У сваю чаргу, гэта ўскосна стымулюе актыўнасць гульцоў дадзенага сегмента рынку на рынку арэнды;
5) Вакантнасць у дзейных аб'ектах будзе скарачацца. Уплыў новых аб'ектаў на стварэнне вакантнасці магчыма, аднак больш рэальны сцэнар — запаўненне новых плошчаў без сыходу арандатараў з дзеючых лакацый;
6) Сярэднерыначняе стаўкі ў рублях у бліжэйшыя месяцы захаваюцца на бягучым узроўні. Рост калі і адбудзецца, то бліжэй да сярэдзіны года, у траўні-чэрвені.