Засяленне Аўстраліі: новы рэкорд

Толькі ў траўні гэтага года навукоўцы паведамілі аб выяўленні самых старажытных слядоў прысутнасці людзей у Аўстраліі узростам 50 тысяч гадоў, але зараз гэты рэкорд ужо пераўзыдзены.

Паводле дадзеных археолага Крыса Кларксана (Chris Clarkson) з Універсітэта Брысбена і яго калег, знаходкі ў Мад'едбебе (Madjedbebe) на поўначы Аўстраліі маюць узрост 65 тысяч гадоў.
Дакладная дата з'яўлення першых людзей у Аўстраліі важная для датыроўкі выхаду чалавецтва з Афрыкі і кантактаў першых людзей сучаснага тыпу з неандэртальцамі і дзянісаўцамі. Пакуль апошнія генетычныя дадзеныя сведчаць, што людзі мігравалі з Афрыкі каля 72 000 гадоў назад. Аднак ёсць некаторыя археалагічныя дадзеныя, якія паказваюць, што, магчыма, на Блізкім Усходзе першыя людзі апынуліся ўжо 110 000 гадоў назад.

Стаянка Мад'едбебе, раней вядомая як Малакунанья II (Malakunanja II), знаходзіцца ў 300 кіламетрах на ўсход ад горада Дарвін. Яна даўно займае цэнтральнае месца ў спрэчках аб даце засялення Аўстраліі. Там былі выяўленыя творы наскальнага жывапісу і больш за паўтары тысячы каменных прылад. З 1989 года многія даследчыкі лічаць яе найстаражытным месцам рассялення людзей на кантыненце. Аднак з нагоды часу з'яўлення там людзей адзінства сярод даследчыкаў няма. Першапачаткова называліся даты ад 50 000 да 60 000 гадоў. Але затым яны аспрэчаныя некаторымі археолагамі, якія лічаць, што паселішча ўзнікла пазней.
На гэты раз даследчыкі ўжылі аптычна стымуляваную люмінісцэнцыю для датавання мінеральных слаёў, у якіх былі знойдзены прылады. Гэты метад дазваляе вызначыць, калі мінерал апошні раз знаходзіўся на святле. У любых адкладах прысутнічаюць у вельмі малых колькасцях радыеактыўныя элементы, якія павольна распадаюцца, выпускаючы іянізавальнае выпраменьванне (так з'яўляецца натуральны радыеактыўны фон). У мінералах гэта выпраменьванне трапляе ў крышталі кварца ці палявога шпата. У крышталічных рашотках утвараюцца дэфекты, выкліканыя захопам дадатковых электронаў. Калі ж крышталь трапляе на святло, то пад дзеяннем светлавых хваляў гэтыя электроны вызваляюцца, і ўзнікае люмінесцэнцыя. Яе інтэнсіўнасць залежыць ад колькасці назапашаных у крышталях электронаў, а яно вызначаецца часам, які крышталь правёў у цемры.
У 2012 і 2015 гадах археолагі правялі дадатковыя раскопкі стаянкі, строга адсочваючы стратыграфію знаходак. Яны знайшлі тысячы новых каменных прылад, уключаючы найстаражытны ў свеце каменная сякера з адшліфаванай абзой, вастрыльныя колы, наканечнікі дзід і велізарная колькасць охры, якую старажытныя людзі выкарыстоўвалі, каб маляваць на каменных сценах або на ўласным целе. Артэфакты і сляды вогнішчаў былі знойдзены ў трох пластах, самы глыбокі з якіх быў на 2,6 метра ніжэй сучаснага ўзроўню зямлі. На думку археолагаў, знойдзеныя прадметы дэманструюць бесперапынную культурную пераемнасць на працягу тысяч гадоў. Пры даследаванні асаблівую ўвагу звярталі на тое, каб выключыць перасоўванне артэфактаў паміж пластамі.
Спецыяліст па геахраналогіі Зенобія Джэйкабс (Zenobia Jacobs) з Універсітэта Вулангонга даследавала метадам аптычна стымуляванай люмінісцэнцыі 28 500 асобных кварцавых зерняў з 56 узораў, узятых з розных слаёў. Яна зрабіла выснову, што найстарэйшае паселішча ў Мад'едбебе паўстала 65 000 гадоў назад, з верагоднасцю 95%. Каб пераканацца ў сваёй правасці, прафесар Джэйкабс адправіла чатыры ўзору ў Універсітэт Адэлаіды для незалежнага даследавання. Вынік быў такім жа.
Такая дата кажа, што, перасяляючыся ў Аўстралію, Homo sapiens маглі кантактаваць з фларэскімі людзьмі (Homo floresiensis), якія зніклі каля 60 тысяч гадоў таму. Пакуль ніякіх матэрыяльных сведчанняў такіх кантактаў не выяўлена.
Аўтары працы таксама мяркуюць, што змешванне рассяючыхся па Еўразіі сапіенсаў з неандэртальцамі і дзянісаўцамі таксама павінна было адбыцца некалькі раней. Пра гэта змешванні кажуць гены, атрыманыя ў спадчыну ад прадстаўнікоў гэтых відаў аўстралійскімі першабытнікамі. Аднак генетычная храналогія на дадзены момант не дапускае гэтуль старажытнага часу гэтых кантактаў. Як кажа папуляцыйны генетык Дэвід Рэйх (David Reich) з Гарвардскага універсітэта, аналіз ДНК аўстралійцаў і меланэзійцаў дазваляе ўпэўнена меркаваць, што скрыжаванне з неандэртальцамі і дзянісаўцамі адбылося не раней за 45 000 - 35 000 гадоў таму. Калі ж атрыманыя археолагамі ў Мад'едбебе датыроўкі верныя, то, як мяркуе Рэйх, прыйдзецца прызнаць, што першапачатковыя жыхары Аўстраліі зніклі, а на іх месца прыйшла іншая хваля мігрантаў, якія сталі продкамі аўстралійцаў і меланэзійцаў.
Паводле Science Pro