Вайна ставіць пад пытанне адзінства ўкраінскай царквы з Масквой

Праваслаўная царква Украіны (ПЦУ) апублікавала рашэнне праведзенага напярэдадні пасяджэння Сінода, якім спрасціла працэс пераходу ў сваю юрысдыкцыю абшчын царквы Украінскай Праваслаўнай Царквы Маскоўскага патрыярхату (УПЦ).

Адносіны паміж УПЦ — аўтаномнай царквой у складзе Маскоўскага патрыярхату — і яе мацярынскай арганізацыяй цяпер можна апісаць калі не як канфлікт, то як вельмі моцнае ўзаемнае неразуменне. Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Русі Кірыл прама падтрымлівае «спецыяльную ваенную аперацыю», ініцыяваную Крамлём ва Украіне, у той час як мітрапаліт Кіеўскі заняў відавочна антываенную пазіцыю, піша ВВС.

І хоць да прамой канфрантацыі паміж імі не дайшло, у сацсетках ужо можна знайсці прыкметы надыходзячай навальніцы.

Ужо цяпер кіеўскія рэлігіязнаўцы прадракаюць, што пасля вайны, чым бы яна ні скончылася, рабіць выгляд, што нічога не адбылося, не атрымаецца. Але пакуль ідзе вайна — не час для высвятлення адносін.

Так думаюць не ўсе. У мінулую нядзелю аб пераходзе ва ўлонне ПЦУ заявіў першы манастыр УПЦ МП, размешчаны недалёка ад цэнтра Львова. Яго настаяцель, айцец Ёў (Альшанскі), адмовіўся ад грунтоўных зносін з ВВС — маўляў, не час цяпер уносіць смуту ў грамадства, пагаворым пасля перамогі — але не ўтрымаўся ад прагнозу: «Усё толькі пачынаецца».

Дадатковыя перадумовы для таго, каб «усё пачалося», пазаўчора ўнёс Сінод ПЦУ.

Па-першае, ён заклікаў духавенства і вернікаў УПЦ МП увайсці ў кананічнае адзінства з Праваслаўнай Царквой Украіны. Гэта значыць, папросту памяняць юрысдыкцыю, адмовіўшыся ад афіліравання з «Маскоўскай царквой» на карысць «сваёй, украінскай».

Па-другое, у ПЦУ дэталёва прапісалі, што рабіць тым суполкам, якія быццам і не супраць перайсці, але «па пэўных прычынах» не могуць увайсці ў склад яе мясцовай епархіі.

Тут трэба разумець, што ў гісторыях аб шматгадовым суіснаванні двух цэркваў на адной тэрыторыі часцяком больш асабістага, чым кананічнага: галоўнай перашкодай для пераходу нярэдка аказваюцца персанальныя адносіны паміж суполкай адной царквы і, напрыклад, біскупам іншай. Для многіх шараговых святароў і свецкіх з УПЦ цяжка прызнаць уладу біскупа, якога апошнія 30 гадоў лічылі няйначай як «раскольнікам».

У такіх выпадках суполкам, якія жадаюць перайсці ў ПЦУ, Сінод гэтай царквы прапанаваў у выглядзе выключэння быць прынятымі ў прамое падпарадкаванне яе Прадстаяцеля — мітрапаліта Епіфанія.

Складана сказаць, ці стане рашэнне Сінода ПЦУ фактарам, які актывізуе пераход суполак Маскоўскага патрыярхату. Але бясспрэчна тое, што лімітавае спрашчэнне працэсу гэтага пераходу з боку ПЦУ адназначна стане фактарам, якія ўплываюць на рэлігійнае жыццё Украіны.