Тэракт у «Крокус Сіці Хол». Версіі

Аўтар ТГ-канала «Политонелогия» разважае наконт магчымага следу ў нядаўняй трагедыі ў Падмаскоўі. Каму быў выгадны тэракт?

Тыя, хто ў першыя гадзіны радасна абвінаваціў у тым, што адбылося, ФСБ, згаджаючыся з версіяй False flag operation з пункту гледжання чыста аналітычнага, не моцна адрозніваюцца ад апанентаў у стане расійскай прапаганды. Калегі, пабойцеся бога — нават цяпер не ясна нічога. 

Як ні дзіўна, на дадзены момант версія пра ІДІЛ выглядае найбольш перспектыўнай, але і да яе ёсць маса пытанняў. Наогул колькасць дзівацтваў зашкальвае. Так, мы апошнім часам, жывучы перад тварам відавочнага і не вельмі разумнага зла, сталі забываць, што свет застаецца складаным. А забываць гэта не варта. 

Аднак варта сфармуляваць адну асноўную думку. Апошні раз маштабны тэракт у Маскве адбыўся ў 2011 годзе, пра што адразу згадалі многія. Дык вось, сама магчымасць таго, што днямі адбылося наўпрост звязаная з пуцінскай вайной і з пуцінскай палітыкай (замежнай і ўнутранай) апошнія 13 гадоў. Так ці інакш, абнулілася канцэпцыя, згодна з якой цяперашняя крамлёўская ўлада вырашыла праблему тэрарызму ўнутры краіны. У нейкай меры гэта адкат да пазіцый, з якіх Пуцін пачынаў амаль 25 гадоў таму. Эпоха «бяспекі» скончылася. І зразумела ж, што на фоне дурной СВА колькасць любой баявой зброі ў Расіі цяпер проста зашкальвае. Статыстыка апошніх гадоў па ўзброеных разбоях гэтак жа жахлівая, калі і дзіўная. У прынцыпе ж, мы можам сцвярджаць, што ўзровень рэгіянальнай нестабільнасці павялічваецца.

І так, калі выказаць здагадку, што ўсё-ткі ІДІЛ — зразумела ж, што свету радыкальнага ісламу напляваць на тое, што «спецаперацыя ідзе па плане». У іх свой часавы план. Спынюся ненадоўга на гэтай версіі і паспрабую зрабіць з яе выснову, якая крыху выходзіць за яе рамкі. 

Вось ужо тыдзень прайшоў з моманту, як Пуціну абвясцілі 87%. Я доўга спрабаваў сфармуляваць нейкі разумны допіс на тэму мінулай электаральнай працэдуры. Шукаў сведчанні і прыклады фальсіфікацый — выключна для сябе, каб разумець. Аднак, у рэшце рэшт, засталося адно пытанне, якое здаецца значным для аналізу стану сістэмы: «Такі працэнт, настолькі нахабныя фальсіфікацыі — гэта прыкмета сілы або ўразлівасці рэжыму?» 

Допісу не здарылася, бо адказаць я не мог. Аднак, здаецца, магу цяпер. Хто б ні арганізаваў тэракт — ён дакладна лічыць, што рэжым цяпер уразлівы, гэта значыць слабы. Поспех нападу да пэўнай ступені пацвярджае гэтую думку. Сіла палітычнай сістэмы ў пэўнай ступені вызначаецца эфектыўнасцю кантролю. Днямі мы ўбачылі вар'яцкі і страшны прыклад таго, што здараецца, калі кантроль правальваецца. 

Тэракт у «Крокус Сіці Холе»: што вядома

У рэчаіснасці, да цяперашняга моманту ні адна з версій не выглядае да канца выразнай. Тыя, каго па гарачых слядах злавілі бравыя фсбшнікі, не вельмі пераканаўчыя ў ролі «баевікоў ІДІЛ». Сам па сабе арышт тэрарыстаў атрымаўся дзіўным. Лагічна — гэта калі іх ліквідуюць на месцы, а тут жывымі ўзялі. Дапытваюць публічна, пад камеру, з асаблівай жорсткасцю (што, вядома, асобная размова і са старту дыскрэдытуе следства). 500 тысяч рублёў, кажуць, паабяцалі, нейкія «левыя» людзі ў Тэлеграме. Зноў жа, суцэльнай карціны таго, што адбылося, у мяне ў галаве няма, я ўсё толькі адзначаю цяпер дзівацтвы. 

Напрыклад, некалькі дзіўным выглядае тое, што людзі, якія ажыццявілі выключна падрыхтаваны і прафесійны напад, прадумалі шляхі адыходу, але ў рубрыцы «раяль у кустах» з баевікоў катэгорыі Б не сцямілі нават машыну змяніць.

Аднак, звяртаючы ўвагу на тое, што здаецца нестыкоўкамі, я павінен сказаць, што радыкальны іслам не ўваходзіць у сферу маіх кампетэнцый. Спецыялістам па правядзенні паліцэйскіх і контрвыведвальных аперацый я таксама не з'яўляюся. Падвяргаць нейкія рэчы сумневу з пункту гледжання, як мне думаецца, здаровага сэнсу — калі ласка. З высновамі ўжо складаней. Гэта значыць, ад версіі з ІДІЛ я не адмаўляюся і не бяруся яе адмаўляць. Тым не менш, ёсць вось якая думка. Магчыма, тыя, каго затрымалі ў Бранскай вобласці — не выканаўцы, а група прыкрыцця для першых. 

Большая частка «аналітыкі» па гарачых слядах будзе памылковая, нават калі пасля высветліцца, што хтосьці з даследчыкаў «адгадаў». Памылка — яна ў метадзе, у падыходзе. 

«Усё, канец, ІДІЛ». А чаму раптам ІДІЛ? «А, не, не ІДІЛ — фэйк». Ну фэйк, так фэйк. «Не, усё ж ІДІЛ».

Аргумент, што ЗША папярэджвалі пра тэракт, значыць яны і ўчынілі тэракт, крытыкі, вядома, ніякай не вытрымлівае. ЗША і пра ўварванне ва Украіну папярэджвалі за некаторы час да яго. Дык выходзіць, гэта Байдэн рукамі Пуціна ўварваўся?

Тое, што на святы ў раёне 8 сакавіка пасля паведамленняў пасольстваў заходніх краін не здарылася трагедыі, не павінна нікога падманваць. Выведка не працуе на чутках і домыслах. Я далёкі ад думкі, што ўмоўнае ЦРУ прям ведае арганізатараў — гэта магчыма, але не абавязкова. Хутчэй, існуе некаторы чэк-ліст па інфармацыі з розных крыніц. Пасля паведамленняў у плане, які відавочна рыхтаваўся не адзін дзень, магла быць (і верагодна была зроблена) часавая карэкціроўка. Гэта значыць «ЗША папярэджвалі пра 48 гадзін, а тут прайшло 2 тыдні», кшталту «не б'ецца». Ды б'ецца ўсё.

А што тычыцца месца — тут, вядома, усё вельмі цікава. Зноў жа, я не ваенны эксперт (а з улікам таго, як дзейнічалі тэрарысты, мне здаецца, менавіта ваенныя эксперты могуць аналізаваць гэта найбольш пэўна). Аднак, размяшчэнне «Крокуса», як і прызначэнне яго — канцэртная зала — відавочна не з'яўляецца выпадковым, тут не трэба быць нейкім асаблівым экспертам, каб сцяміць. 

Што тычыцца двух магістральных версій саміх па сабе. Ну, той, дзе ФСБ, і другой — дзе кіеўскі след. 

Дзіўным чынам, ні адзін, ні другі бок не атрымліваюць ніякай бачнай выгады. Так, Пуцін сказаў, нешта агульнае пра «наш агульны абавязак цяпер быць разам у адным страі», ды яшчэ і нацыстаў згадаў (хоць ёсць адчуванне, што ён публічна выступіць без нацыстаў амаль не ў стане). Аднак, ці прывядзе гэта да наступстваў тут і цяпер? Усеагульная мабілізацыя краіне, падобна, не пагражае. Другая хваля «частковай» многімі прагназавалася пасля выбараў безадносна нейкіх падзей. «Паўзучая» мабілізацыя так ці інакш не спынялася. Гаварыць пра нейкія асаблівыя эскалацыі на фронце ў дадзены момант не выпадае, нават на фоне страшнага тэракту ў «Крокусе». Прадаць ўнутранай аўдыторыі «нацыстаў» як нацыстаў? Ну, гэта цалкам сабе мэта. Аднак, з самага пачатку вайны СВА ўжо прадавалася людзям, як нешта, тое, што адбываецца там — па-за межамі рэальнага ўспрымання тых жа масквічоў.

Замкнёнае кола Пуціна. Прэзідэнцтва, тэракт, вайна

Вядома, на фоне заяў Пяскова, што, маўляў, гэта ўсё-ткі сапраўдная вайна, хай і фармальна — «спецыяльная ваенная аперацыя» — выглядае падазрона. Аднак, на паверку, нічога акрамя падазронасці ў нас цяпер няма, каб рабіць нейкую вырашальную выснову. Варта паглядзець, як павядзе сябе Крэмль у найбліжэйшыя тыдзень-два. Пры гэтым, узмацненню рэпрэсій я ніякім чынам не здзіўлюся. Верагодна, Крэмль скарыстаецца сітуацыяй. Напрыклад, з пазіцыі прапаганды было б заканамерна цяпер «узяць на шчыт» тэму чэргаў і мемарыялаў. Публікацыі я бачу, а вось немых крыкаў з хлява пакуль не назіраю. Бянтэжыць, вядома, і тэма смяротнага пакарання, пра якую зноў загаварылі. Аднак, дзеля справядлівасці, яна ўсплывае кожны раз у падобных сітуацыях. Што тычыцца непераканаўчай працы паліцыі, якая можа ўспрымацца як аргумент на карысць false flag. Доказ зноў ускосны, і трактаваць гэта можна па-рознаму. Бо мы ведаем, пад што цяпер заточаны рэпрэсіўны апарат у Расіі (як і ў Беларусі). Гэта вам не бабулек і школьнікаў на пікетах «вязаць». Ну не могуць не выяўляцца прыкметы раскладання сістэмы ў пажылой аўтакратыі.

Украінскі след — гэта, на мой погляд, яшчэ больш спрэчная версія. Зноў жа, не зусім ясна, у чым выгада? «Вайна прыйшла да вас у дом, таму што вы агрэсары?» Гэта крыху больш зразумела для прыфрантавога Белгарада, для нападаў дронамі — яно ў логіцы гарачай вайны. Аднак, вось так, метадамі, якія не прыме ніхто з партнёраў, ды яшчэ і без палітычнай заявы? Калі амерыканскія спецслужбы аказаліся ў стане дакапацца да падрыхтоўкі тэракту, то па факце яго здзяйснення яны змогуць і на заказчыкаў выйсці. І гэта ў сітуацыі, калі фінансавая дапамога УСУ настолькі затрымліваецца ў Кангрэсе. Затрымліваецца рэспубліканцамі, у якіх на дадзены момант большасць у парламенце, якія цягнуць на выбары адыёзнага Трампа. Карта «ўкраінскага следу» яму цяпер цалкам выгадная для дыскрэдытацыі палітыкі байдэнаўскай адміністрацыі. Для таго, каб перафарматаваць механіку падыходаў да глабальнай бяспекі. 

Пры гэтым, са стратэгічнага пункту гледжання, Кіеў бы нічога асабліва не выйграў. Насельніцтва Расіі відавочна знаходзіцца ў большай апатыі, чым хацелася б, пра што сведчыць, напрыклад, нізкая рэальная (а не намаляваная) яўка на выбарах. Жах онлайн наўрад ці здольны мабілізаваць латэнтных праціўнікаў рэжыму на нейкую адкрытую з ім барацьбу, асабліва пасля таго, як ўмоўнае «акно магчымасцей» зачынілася нахабнай рысоўкай 87%. 

«Сведкі разнастайнай велічы ўбачылі ў масавым расстрэле магчымасці апраўдаць будучыя масавыя забойствы»

Версіі ж больш экзатычныя, кшталту ДРГ або ветэранаў СВА, якія якія паехалі мазгамі і вырашылі адпомсціць, — інфармацыі цяпер занадта мала, каб разважаць пра гэта. 

Мы надаем тэракту столькі ўвагі, нягледзячы на тое, што ўкраінцы гінуць кожны дзень, таму што нам неабходна даследаваць стан расійскай палітычнай сістэмы. Будучыня вайны шмат у чым залежыць ад гэтага, бо відавочна, што УСУ на Маскву не пойдуць. 

А людзей шкада. Гэта наогул базавы прынцып: невінаватых шкада. Ад гэтага прынцыпу нельга адыходзіць. І ўжо сапраўды няма сэнсу займацца параўнаннямі кшталту «адных больш шкада, чым іншых». Гэта тупіковы, ды яшчэ і шкодны шлях. Расійская дзяржава з усіх сіл імкнецца змяніць для нас парадыгму нормы, дзе гвалт і нянавісць сталі штодзённасцю. Да нормы — норме ўсё роўна прыйдзецца вяртацца, інакш вайна не скончыцца, нават калі скончыцца. 

Новы ж пуцінскі тэрмін відавочна абяцае ўсяму рэгіёну велізарную колькасць «прарываў» рэальнасці — яшчэ больш, чым папярэдні. Уласна кажучы, з пункту гледжання электаральных цыклаў і напад на Украіну — гэта гісторыя новага, а не старога тэрміну.