Кліматолагі даказалі ўплыў чалавека на сезонныя ваганні тэмпературы трапасферы

Кліматолагі ўпершыню даказалі, што антрапагенныя фактары (у першую чаргу, выкід у атмасферу парніковых газаў і аэразоляў) прыводзяць да зменаў тэмпературных сезонных цыклаў ў трапасферы Зямлі. У прыватнасці, менавіта з-за ўплыву чалавека адбываецца павелічэнне амплітуды ваганняў тэмпературы паветра на працягу года ў сярэдніх шыротах і памяншэнне гэтай амплітуды ў Антарктыдзе. Да такой высновы атрымалася прыйсці ў выніку статыстычнага параўнання дадзеных спадарожнікавых назіранняў і камп’ютэрнага мадэлявання, паведамляюць навукоўцы ў артыкуле ў Science.

Падзяліць уплыў натуральных і антрапагенных фактараў на падзеі, на тыя кліматычныя змены, што адбываюцца на Зямлі, часта бывае даволі няпроста. Звычайна для ацэнкі ўнёска чалавека навукоўцы параўноўваюць дадзеныя, атрыманыя падчас назіранняў, з вынікамі камп’ютэрнага мадэлявання, якое дазваляе асобна ацаніць унёсак тых прычын, якія звязаны з дзейнасцю чалавека (напрыклад, выкідаў парніковых газаў і аэразоляў), а асобна — унёсак прыродных фактараў (напрыклад, сонечнай актыўнасці і ваганняў напрамкаў трапічных плыняў). Напрыклад, у мінулым годзе з дапамогай такога падыходу навукоўцы паказалі, што антрапагенныя фактары сталі адной з важнай прычын, якія паўплывалі на павелічэнне колькасці рэкордна цёплых гадоў за апошнія 80 гадоў.
Аднак акрамя сярэднегадавой тэмпературы, ёсць і іншыя важныя кліматычныя параметры, на якія можа ўплываць чалавечая дзейнасць. У прыватнасці, амерыканскія кліматолагі пад кіраўніцтвам Бенджаміна Сантэра (Benjamin D. Santer) з Ліверморскай нацыянальнай лабараторыі вырашылі ацаніць, які ўнёсак робяць антрапагенныя фактары на змяненне сезонных тэмпературных цыклаў на розных шыротах у трапасферы Зямлі (гэта бліжэйшыя да паверхні 13-16 кіламетраў паветра). Для гэтага навукоўцы выкарыстоўвалі стандартны падыход: даступныя дадзеныя спадарожнікавых назіранняў, атрыманых з 1979 па 2016 год, яны параўналі іх з вынікамі камп’ютэрнага мадэлявання з улікам і без уліку ўкладу антрапагенных фактараў.

Два асноўных параметры, якія цікавілі навукоўцы ў першую чаргу, — гэта сярэднегадавая тэмпература трапасферы і амплітуда ваганняў тэмпературы на працягу года (гэта значыць розніца паміж сярэдняй тэмпературай самага цёплага і самога халоднага месяцаў). Дадзеныя аб геаграфічным размеркаванні гэтых двух велічынь навукоўцы атрымалі з шасці розных кліматычных спадарожнікавых сістэм.

У выніку, навукоўцы выявілі некалькі змен, якія адбыліся ў сезонных тэмпературных цыклах трапасферы ў параўнанні з даіндустрыяльным узроўнем, велічыня якіх вызначаецца ў тым ліку і антрапагеннымі выкідамі вуглякіслага газу. Па-першае, гэта ўзмацненне амплітуды ваганні тэмператур ва ўмераных шыротах як Паўночнага, так і Паўднёвага паўшар’яў (гэта адносіцца, у першую чаргу, да тых участкаў трапасферы, якія размешчаны над сушай). Па-другое, гэта слабыя змены сезоннага цыклу ў трапічных і экватарыяльных шыротах. Па-трэцяе, гэта скарачэнне амплітуды сезонных тэмпературных ваганняў у паветры над Антарктыдай. Для кожнага з эфектаў навукоўцы прапанавалі фізічныя механізмы, звязаныя з уплывам акіянаў і змяненнем вільготнасці паветра з прычыны выкідаў парніковых газаў.
Навукоўцы адзначаюць, што асноўная іх задача заключалася ў тым, каб пацвердзіць, што сувязь паміж зменай сезонных цыклаў тэмпературы трапасферы і ўплывам антрапагенных фактараў статыстычна значная, і без гэтага ўкладу гэтыя змены былі б менш выяўленымі або іншымі. У выніку для пяці з шасці выкарыстаных набораў дадзеных наяўнасць статыстычна дакладнай сувязі ўсталяваць удалося (статыстычная значнасць склала менш за 1 працэнт). Акрамя таго, сур’ёзнага павелічэння хібнасці не адбываецца і пры асерадненні дадзеных за дзесяць-дваццаць гадоў (гэта мінімальны перыяд, на якім можна рабіць нейкія высновы пра ўплыў тых ці іншых фактараў на кліматычныя змены).
Па словах навукоўцаў, статыстычнае пацвярджэнне значнасці ўкладу чалавека ў змяненне сезонных цыклаў (якое адбіваецца, напрыклад, на змене арэалу пражывання і колькасці папуляцый многіх жывёл і раслін) дазволіць у будучыні распрацаваць больш эфектыўныя метады для аналізу кліматычных дадзеных і магчымага змякчэння наступстваў гэтага ўплыву.
Пацверджання таго, што глабальныя змены клімату прыводзяць да зменаў сезонных цыклаў і зрухаў часоў года, навукоўцы выяўляюць даволі часта. Так, нядаўна было выяўлена, што ў гарах з-за глабальнага пацяплення час змены сезонаў паступова выраўноўваецца па вышыні. Пры гэтым сувязь паміж павелічэннем сярэднегадавой тэмпературы паветра і зрухам сезонаў не заўсёды відавочная. Напрыклад, нядаўна кліматолагі заўважылі, што ранняе раставанне снегу, якое з’яўляецца следствам глабальнага пацяплення, у сваю чаргу, прыводзіць да павелічэння паглынання атмасфернага вуглякіслага газу ў тайзе.
Паводле nplus1.ru