Валерый Карбалевіч: Лукашэнка імкнецца аддаліць момант, калі будзе абвешчана аб пачатку транзіту ўлады

Палітолаг — аб новай беларускай Канстытуцыі, якую ўсё ніяк не «дашліфуюць».

Рабочая група па дапрацоўцы Асноўнага закона краіны чарговы раз прадставіла Аляксандру Лукашэнку новы праект Канстытуцыі. Як заявіў сам кіраўнік, гэта апошні, дапоўнены і выпраўлены варыянт, з улікам ранейшых дамоўленасцяў.

Нагадаем, збор прапаноў і ўнясенне змяненняў, выключэнне некаторых артыкулаў і ўнясенне новых у тэкст дакумента спецыяльна створаная Канстытуцыйная камісія пачала ў сакавіку бягучага года.

А цяпер яшчэ адна група спецыялістаў (у яе ўваходзяць кіраўнік прэзідэнцкай адміністрацыі Ігар Сяргеенка, старшыня Савета Рэспублікі Наталля Качанава, намеснік дзяржсакратара Савета бяспекі Аляксандр Рахманаў, намеснік старшыні Канстытуцыйнага суда Наталля Карповіч, кіраўнік Федэрацыі прафсаюзаў Міхаіл Орда, памочнік кіраўніка Аляксандр Косінец — усяго каля 30 чалавек) працуе, як заяўлена, над шліфоўкай праекта.

Аднак на грамадскае абмеркаванне новая Канстытуцыя дагэтуль не вынесеная. Не здарыцца гэтага і ў бліжэйшы час — як заявіў Лукашэнка, спатрэбіцца яшчэ адно пасяджэнне рабочай групы, затым, «як і было абяцана», варыянт дакумента будзе вынесены на канстытуцыйную камісію, і толькі потым праект апублікуюць для грамадскага абмеркавання.

Пры гэтым канстытуцыйны рэферэндум, як неаднаразова казаў сам Лукашэнка, павінен адбыцца не пазней за люты. Гэта значыць, часу на тое, каб скрыжаваць бульдога з насарогам і хоць бы на паперы сумясціць узаемавыключальныя паняцці палітычнай трансфармацыі і жаданай рэжымам кансервацыі, пераразмеркавання паўнамоцтваў і захавання моцнай прэзідэнцкай рэспублікі, а таксама фармальна правесці ўсе астатнія неабходныя працэдуры, — застаецца ў абрэз.

Зрэшты, як адзначаюць многія палітычныя аналітыкі, абяцанага нездарма тры гады чакаюць, і тэрміны рэферэндуму цалкам могуць быць ссунутыя. Хоць бы на падставе надзвычай зручнага уладам у такіх выпадках Сovid-19, рэзкага пагаршэння эпідсітуацыі. Або жа па прычыне надзвычайнага становішча на мяжы з-за бесперапыннага міграцыйнага крызісу.

Але пакуль праца па «шліфоўцы праекта Канстытуцыі» — ці яе бачнасць — працягваецца. Што зразумела па выніках сённяшняй сустрэчы ў кіраўніка?

Аляксандр Лукашэнка, як паведамляе яго прэс-служба, запатрабаваў «замацаваць ролю Усебеларускага народнага сходу», «адпрацаваць пытанне пераразмеркавання паўнамоцтваў паміж органамі дзяржаўнай улады», «захаваць збалансаванасць дзяржапарату».

Так, за ВНС, па словах Наталлі Качанавай, прапануецца замацаваць статус «вышэйшага прадстаўнічага органа краіны», але так і незразумела, хто і па якіх крытэрах стане дэлегатам гэтай структуры і якія канкрэтна яна будзе мець паўнамоцтвы.

Але самае галоўнае — на нарадзе прагучала, што Беларусь павінна застацца прэзідэнцкай рэспублікай, «калі мы хочам захаваць краіну».

— Відавочна, на сённяшні дзень дакумент не гатовы, — пракаментаваў «Салідарнасці» сітуацыю палітолаг Валерый Карбалевіч. — Калі б было інакш, то ўлады б яго ўжо напэўна апублікавалі.

Але самае галоўнае, што ўлады не занадта спяшаюцца, Лукашэнка не спяшаецца. Таму што напэўна ён да канца сам для сябе не вырашыў, па-першае, якім чынам будуць сфармуляваны паўнамоцтвы розных органаў улады, перш за ўсё Усебеларускага народнага сходу.

Другі момант — пераходныя артыкулы Канстытуцыі, калі яна павінна ўступіць у дзеянне і што пасля гэтага, ці будуць датэрміновыя выбары. Мабыць, ён да канца не вызначыўся па гэтых пытаннях. А калі вызначыўся, то не хоча загадзя аб'яўляць аб сваім палітычным календары, таму што ў гэтым графіку могуць апынуцца рэчы, непрыемныя для яго атачэння, для кіруючай наменклатуры.

Нават сам факт, што Лукашэнка сыходзіць з пасады прэзідэнта і застаецца на пасадзе кіраўніка Усебеларускага народнага сходу — гэта пэўны шок для кіруючай наменклатуры. Таму ён усяляк імкнецца аддаліць момант, калі будзе абвешчана аб пачатку працэсу транзіту ўлады.

— На ваш погляд, наколькі сур'ёзны ўплыў на гэты працэс сёння аказвае Масква? Многія аналітыкі мяркуюць, што прычыны правалокі з канстытуцыйным рэферэндумам менавіта ў тым, што Мінск і Крэмль не прыйшлі да кансенсусу пра транзіт улады.

— Безумоўна, Масква ўплывае, пытанне — у якой ступені. Восенню мінулага года ўплыў быў вялікім — тады сітуацыя для Лукашэнкі была крытычнай і падтрымка Пуціна была прынцыпова важнай для яго, ад гэтага залежала падтрымка наменклатуры, сілавых структур. Цяпер, калі Лукашэнка ўзяў сітуацыю пад кантроль, залежнасць ад Расіі відавочна паменшылася

Што тычыцца пераносаў тэрміну рэферэндуму, на думку палітолага, у рэжыму няма ў гэтым неабходнасці:

— Усенароднае абмеркаванне ўладам не трэба, Ярмошына прама сказала, што ніякай агітацыі кампанія не прадугледжвае. Імітаваць жа грамадскае абмеркаванне можна ў кароткі час, напрыклад, за два тыдні да рэферэндуму праект Канстытуцыі будзе апублікаваны, і потым улады заявяць, што прайшло яго ўсенароднае абмеркаванне.

Калі б гаворка ішла пра дэмакратычнае грамадства, то падобнае выглядала б дзіўна, але ў рамках сённяшняга беларускага палітычнага рэжыму ніякіх супярэчнасцяў я не бачу.