Котаў: Расія працягвае ціснуць на Мінск, патрабуючы выканання дамоваў па трансферы ўлады

Лукашэнка ў чарговы раз правёў шэраг кадравых прызначэнняў. Аднак гэтым разам перастаноўка чыноўнікаў выклікала значна больш пытанняў, чым у папярэднія. У каманду дыктатара вяртаецца Наталля Пяткевіч, пра якую даўно не чулі. 

Некаторыя асаблівасці апошніх зменаў у дзяржапараце «Пугач» абмеркаваў з палітолагам, былым супрацоўнікам Адміністрацыі прэзідэнта, кіраўніком міжнароднага дэпартамента фонду спартыўнай салідарнасці Анатолем Котавым.

— Я мяркую, што наклаліся планавыя штатныя змены на пазапланавыя, — кажа Анатоль Котаў. — Да гэтага праводзілася нібыта паступовая кадравая замена ідэалагічнай вертыкалі, прызначылі новых міністра інфармацыі, міністра працы і гэтак далей. Але апошнія прызначэння падобныя на аўральныя.

Папярэднічалі ім два моманты. У знешняй палітыцы, я схільны лічыць, апошняй кропляй стала польска-кітайская гісторыя, у выніку чаго з'явілася рэакцыя Кітая на сітуацыю на беларуска-польскай мяжы.

Але і да гэтага, трэба адзначыць, ніякіх сур'ёзных поспехаў не адзначалася. Усе гэтыя замяшчэння Еўропы Афрыкай не прынеслі чаканых дывідэндаў.

Паглядзіце, колькі ўкладаюць у Афрыку тыя ж Кітай і Расія, колькі яны ім прапануюць усялякіх «плюшак», каб супрацоўніцтва было эфектыўным. Беларусь там не канкурэнт. 

Другі момант — унутраная ідэалогія. Не выключаю, што вяртанне ў абойму Наталлі Пяткевіч можа быць адным з вынікаў візіту Лаўрова. Расія працягвае ціснуць на Мінск, патрабуючы выканання старых дамоўленасцяў па трансферы ўлады, які ідзе зусім не тымі тэмпамі, на якія яна разлічвала.

— Вы хочаце сказаць, што Пуцін усё ж такі хоча пазбавіцца ад Лукашэнкі? Але навошта яму гэта цяпер, калі яны ўжо як бы прыцерліся адзін да аднаго ў новых умовах?

— Лукашэнка — нязручны партнёр. Ён толькі з выгляду гатовы ўсё рабіць, а па факце пастаянна гандлюецца, енчыць, рэгулярна падстаўляе Пуціна.

— У Крамля ёсць кандыдатуры яму на змену?

— А тут не патрэбны хтосьці адзін канкрэтны, ён наўрад ці зможа ўтрымаць сітуацыю ўнутры краіны. Патрэбныя інстытуты, надзеленыя паўнамоцтвамі, якія змогуць замяніць калектыўна. Адсюль і задумваліся ўсе гэтыя калектыўны Савет Бяспекі, УНС. Кіраваць такім «кішэнным» органам прасцей.  

— Але ўсё гэта задумвалася да казахстанскіх падзей.

— Казахстанская гісторыя астудзіла Лукашэнку да гэтай ідэі, але не Расію. Для яе па-ранейшаму калектыўны орган у гэтай сітуацыі можа стаць значна больш прадказальным і надзейным партнёрам.

Вазьміце, напрыклад, тую ж палату беларускіх дэпутатаў. Кантраляваць іх усіх разам Крамлю абыйдзецца танней.

— Але Беларусь прэзідэнцкая рэспубліка?

— Трансфер улады, калі памятаеце, меркаваў пераразмеркаванне паўнамоцтваў.

— Лукашэнка іх і пераразмеркаваў — паміж сабой і сабой ва УНС.

— Думаю, гэта якраз і ёсць тая нязручнасць, якая не была прадугледжаная першапачаткова. Лукашэнка артачыцца. Дапусцім, увесці ва Украіну нашы войскі Пуцін так і не можа.

І гэта не адзіная закавыка. Цяжкасці ёсць і з інфраструктурнымі праектамі, і з вяртаннем даўгоў. Кожны раз, калі прыходзіць тэрмін вяртання крэдытаў, усё зводзіцца да выпрошвання чарговай адтэрміноўкі плацяжоў. І такіх даўгоў ужо вельмі шмат.

І гаворка не толькі пра абстрактны расійскі бюджэт, але і, магчыма, пра інтарэсы асобных персон, якія набылі тыя ж беларускія еўрабонды за мільёны долараў, будучы ўпэўненымі, што гуляюць у бяспройгрышную латарэю. Але Беларусь не вяртае ні капейкі нікому, нават рускім. Хто ведае, ці могуць быць сярод гэтых людзей набліжаныя да вяршыні ўлады?

У любым выпадку, на маю думку, Пуцін хоча трансферу ў Беларусі. Ён хоча атрымаць кіраваную структуру.

І Лукашэнка гэта, зразумела, разумее. Як і тое, што ў выніку гэтага трансферу можа застацца нават не без адпаведнай пасады. Тут ужо пытанне аб бяспецы, яго асабістай і сям'і.

Вось для таго, што зламаць гэты сцэнар, ён, верагодна, хоча правесці маючыя адбыцца выбары так, каб сказаць, маўляў, я б і хацеў, але народ не адпускае.

Таму і з'явілася Наталля Пяткевіч, якой трэба стварыць такую каманду, якая нібыта не павінна праваліць наступную электаральную кампанію, як у 2020 годзе. Гэта значыць каманду трэба мяняць.

Чакаем новых «чыстак». Мацукевіч — пра прызначэнцаў Лукашэнкі

— Ці пагражае нешта Эйсмант з Качанавай?

— Адназначна ступень іх уплыву будзе змяншацца. Не выключана, што камусьці прыйдзецца пасунуцца.

Калі казаць у цэлым пра ідэалагічную лінію, можна прагназаваць сур'ёзныя кадравыя змены, перш за ўсё па лініі прэс-службы і так званага пула журналістаў. Бачанне Пяткевіч даволі моцна адрозніваецца ад бачання і стылю Эйсмант. Пяткевіч усё ж такі клапоціцца пра эстэтычны бок пытання, там і іншая адукацыя, і іншы ўзровень інтэлекту.

Практыка апошніх гадоў паказвае: тое, што Эйсмант здаецца вясёлым, пацешным і дасціпным, на самай справе аказваецца адштурхваючым і зневажальным. Яна яшчэ з часоў кавіду прапускала ў трансляцыю многае, што, насуперак задумцы, па выніку стала мемамі, тыя ж прыніжальныя каментары пра кавід, напрыклад.

Эйсмант з Качанавай старанна ляпілі вобраз гэткага прывабнага «кашуля-хлопца». Але гэты вобраз прывёў да страты даверу ва ўсёй інтэлігенцыі і сярэдняга класа. Стыль Эйсмант-Качанавай — агратрэш, які цяпер валіць з усіх шчылін, ад дзяржаўных мерапрыемстваў да эстрады.

— А стыль Пяткевіч па гэтай градацыі які?

— Яна з агратрэшу будзе спрабаваць зрабіць агралоск. Гэта як у тым кіно, можа быць Містэр фёст, а можа быць Містэр сэканд.

Думаю, і вобраз самога Лукашэнкі будуць карэктаваць у бок гэткага мудрага старога кіраўніка.

— Цікава, а Умка застанецца ў гэтым вобразе?

— Мяркую, што і яго не будуць так выпінаць. Будуць больш дбайна кантраляваць тое, што выходзіць у эфір пасля нейкіх закрытых нарад. Напрыклад, хтосьці з народных адэптаў Лукашэнкі, на якіх і было разлічана, падумаў пасля яго фразы пра злодзеяў і габрэяў: малайчына, як ён іх прыклаў. А ў выніку на коне апынуліся адносіны з Ізраілем. Гэта значыць Пяткевіч падобнае будзе цэнзураваць. 

— Калі вярнуцца да першага моманту, пра які вы казалі, да замежнай палітыкі — які сэнс быў мяняць Алейніка, калі палітыку змяніць у прынцыпе немагчыма?

— Чаму ж, ёсць шэраг фактараў, якія б маглі ўсё змяніць. Пра іх Лукашэнку выдатна вядома.

Чаму замянілі Алейніка? Як ужо сказаў, адсутнасць вынікаў на так званай «далёкай дузе». Канешне, ад яго чакалі большага і па еўрапейскім кірунку. Вядома, што Алейнік таленавіты ў плане закулісных перамоў.

У той жа час памылкова было меркаваць, што Алейнік — гэта праеўрапейскі курс, сапраўды таксама памылкова сцвярджаць, што Рыжанкоў — гэта прарасійскі курс. Гэта курс так ці інакш «пралукашэнкаўскі». Проста ў Алейніка было больш магчымасцяў для нефармальнай, скажам, кулуарнай дыпламатыі ў Еўропе. А ў Рыжанкова больш запалу, каб выконваць любыя даручэнні Лукашэнкі.

— А чаго ён можа цяпер хацець?

— Лукашэнку патрэбны нейкі баланс на Захадзе, што ў бягучых умовах зрабіць будзе вельмі складана.

Зразумела, што Захад менш хвалююць унутраныя праблемы беларускай грамадзянскай супольнасці, затое іх моцна турбуе дапамога і саўдзел афіцыйнага Мінска ў вайне супраць Украіны і мігранцкі крызіс.

І тут пытанне ўжо не ў тым, чаго хоча Лукашэнка. А ў тым, што, калі ён хоча выжыць у існуючай абстаноўцы і неяк балансаваць, яму прыйдзецца рухацца ў кірунку, процілеглым таму, які ён абраў да гэтага.

Місія невыканальная. Новы міністр не прарубіць «акно ў Еўропу»