Чаму ІДІЛ нападае на Расію?

У шэрагу версій тэракта ў расійскай канцэртнай зале — атака ІДІЛ. Навошта баевікам Ісламскай дзяржавы нападаць на расійцаў?

Пуцін, узорны цынік, цалкам мог дапусціць здзяйсненне тэракту ў «Крокус Сіці Хол», каб затым выкарыстоўваць яго для правядзення масавай мабілізацыі, узмацнення грамадскай падтрымкі вайны і яшчэ большых перашкод дзейнасці праціўнікаў яго ўлады. Падобна да ІДІЛ, вайна Пуціна супраць Украіны выглядае зацяжной і пашыраецца.

Тэракт у канцэртнай зале «Крокус Сіці Хол» у ваколіцах Масквы не быў поўнай нечаканасцю. Крэмль ігнараваў папярэджанні амерыканскай выведкі аб падрыхтоўцы атакі «экстрэмістаў», магчыма, каб перакласці віну на прыдатнага «казла адпушчэння» ў выпадку, калі яна сапраўды адбудзецца, піша партал «Наше Мнение».

Гібель 137 гледачоў канцэрту стала не чым іншым, як найноўшым злачынствам у барацьбе паміж Ісламскай дзяржавай (ІДІЛ) і Расіяй, якая доўжыцца ўжо дзесяцігоддзе. Жэрабя было кінута 30 верасня 2015 года, калі Расія пачала інтэрвенцыю ў Сірыю з мэтай падтрымаць рэжым Башара Асада, які развальваўся. У адказ ужо праз месяц баевікі ІДІЛ праніклі ў аэрапорт егіпецкага Шарм-эль-Шэйха і заклалі бомбу ў расійскі «Airbus», забіўшы ўсіх 224 пасажыраў на борце і каманду.

У верасні 2017 года Расія ў адплату ліквідавала былога «ваеннага міністра» ІДІЛ Гулмурада Халімава, які раней камандаваў АМАПам Міністэрства ўнутраных спраў Таджыкістана, а падчас грамадзянскай вайны ў Таджыкістане змагаўся разам з расійскімі сіламі. Усе абвінавачаныя ў нападзе на «Крокус Сіці Хол» — з Таджыкістана.

Асобная думка. Крокус падобнасці

Сірыйскія «правінцыі» ІДІЛ (напрыклад, ужо неіснуючыя Хомс і Рака) сутыкаліся з расійскай рэгулярнай і нерэгулярнай арміяй (уключаючы наймітаў з «групы Вагнера») у дзясятках бітваў, самымі заўважнымі з якіх сталі бітвы ў Пальміры ў 2015, 2016 і 2017 гадах. Для прэзідэнта Расіі Уладзіміра Пуціна найбольш зневажальнымі сталі сутыкненні ў снежні 2016 года, калі сілы ІДІЛ адбілі гэты горад назад у пуцінскай арміі і яе саюзнікаў.

У перыяд з 2015 па 2024 гады Расія падтрымлівалі многіх заклятых ворагаў ІДІЛ. У прыватнасці, яна ажыццяўляла ваенную і выведвальную каардынацыю з «Хезбалой», аказвала палітычную падтрымку ХАМАС, а таксама давала палітычную, выведвальную і, магчыма, ваенную дапамогу талібам. Усе тры арганізацыі вялі жорсткія баі з «правінцыямі» ІДІЛ у Ліване, Сірыі, Газе і Афганістане.

«Група Вагнера» і яе рэшткі ў так званым афрыканскім корпусе таксама ваявалі з ІДІЛ — у Лівіі, Мазамбіку і Малі. «ІДІЛ-Харасан» («Вілаят Харасан»), чые баевікі падазраюцца ў здзяйсненні тэракту ў «Крокус Сіці Хол», у асноўным дзейнічае ў Афганістане і Пакістане. «Правінцыя» Харасан афіцыйна з'явілася ў студзені 2015 года, калі шэраг былых членаў «Талібана» і некаторых іншых груповак перайшлі ў ІДІЛ.

Як і іншыя параўнальна буйныя «правінцыі» ІДІЛ, «Вілаят Харасан» уяўляе сабой ваенную арганізацыю памерам з брыгаду, якая вядзе вайну супраць практычна ўсіх дзяржаўных і недзяржаўных сіл у зоне сваёй дзейнасці і на памежных тэрыторыях. У жніўні 2021 года ў Кабуле падчас вываду амерыканскіх войскаў з Афганістана яна ажыццявіла тэракт з выкарыстаннем смяротніка, у выніку якога загінулі 13 вайскоўцаў ЗША і як мінімум 169 афганцаў; у верасні 2022 года яна здзейсніла атаку на расійскую амбасаду ў Кабуле (двое супрацоўнікаў амбасады загінулі); і мяркуецца, што менавіта яна ў студзені 2024 года здзейсніла двайны тэракт смяротнікаў у Іране падчас цырымоніі, прысвечанай памяці генерала Касема Сулеймані.

У сваіх метадах вядзення вайны ІДІЛ умела спалучае традыцыйную, партызанскую і тэрарыстычную тактыку. І таму, хоць ІДІЛ многія ненавідзяць, і ў яго праціўнікаў каласальная колькасная і ваенная перавага, гэтая групоўка здолела ў пэўны момант часу акупаваць больш за 120 гарадоў, гарадкоў і вёсак на тэрыторыі ад паўднёвых Філіпін да Заходняй Афрыкі, і яна вытрымлівала вайну, якую вялі супраць яе амаль 80 краін. У многіх адносінах гібрыдныя ваенныя аперацыі Расіі ў Крыме і Данбасе ў 2014 годзе капіявалі тактыку, якая ўжывалася ІДІЛ для захопу Ракі і іншых гарадоў у 2013 годзе.

Зрэшты, лідары ІДІЛ — дрэнныя стратэгі, а іх паходы да вайны нерэалістычныя, паколькі ў іх вельмі шырокія ваенныя мэты — ад «Аль-Каіды» і «Талібана» да ЗША і іх саюзнікаў. У ліку гэтых мэт таксама Іран і Расія.

Тэракт у «Крокус Сіці Хол». Версіі

Між тым, пад уладай Пуціна ў Расіі з'явілася гісторыя правядзення аперацый «пад чужым сцягам». Напэўна, найбольш вядомым выпадкам з'яўляецца інцыдэнт у Разані ў верасні 1999 года, які здарыўся на фоне цэлай серыі выбухаў у Маскве і іншых расійскіх гарадах. Тады паўсталі сур'ёзныя пытанні адносна датычнасці Пуціна да актаў дзяржаўнага тэрарызму, магчыма, для апраўдання эскалацыі ваенных дзеянняў у Чачні і для далейшага ўмацавання сваёй улады.

Перанясёмся ў сакавік 2024 года. База Расгвардыі знаходзіцца ўсяго за пару кіламетраў ад «Крокус Сіці Хол», але спатрэбілася больш за 90 хвілін для мабілізацыі сіл бяспекі, хоць Крэмль і атрымліваў папярэджанні аб магчымых тэрактах. Ці было гэта некампетэнтнасцю або змовай, Пуцін ужо відавочна вырашыў, на каго зваліць віну: на Украіну.

Трупы і згарэлы забаўляльны комплекс у сталіцы Расіі праз некалькі дзён пасля «перавыбрання» Пуціна — гэта не проста жудасная карціна. Гэта вынік прарэх у бяспецы, правалаў выведкі, палітычнай самаўпэўненасці, а можа быць, чагосьці значна горшага. Але Крэмль відавочна мае намер выкарыстоўваць сваю каласальную прапагандысцкую машыну для таго, каб перанакіраваць гнеў грамадства на Украіну.

Тэракт у Маскве паказаў, што «ІДІЛ застаецца магутнай сусветнай пагрозай» — аналітык

На працягу зімы Расія вярнула сабе аператыўную ініцыятыву, аднак яна ўсё яшчэ вельмі далёкая ад дасягнення стратэгічных мэт ва Украіне. Прайшло ўжо 18 месяцаў, сотні тысяч расійцаў былі забітыя і сотні мільярдаў долараў выдаткаваныя, але Расія дагэтуль не кантралюе тэрыторыі «анэксаваных» абласцей цалкам.

Для маштабнага наступу Расіі трэба больш людзей, больш унутраных рэсурсаў і менш мясцовага супраціву — грамадзянскага або ўзброенага. Пуцін, узорны цынік, цалкам мог дапусціць здзяйсненне тэракта ў «Крокус Сіці Хол», каб затым выкарыстоўваць яго для правядзення масавай мабілізацыі, узмацнення грамадскай падтрымкі вайны і яшчэ большай перашкоды дзейнасці праціўнікаў яго ўлады. Падобна да ІДІЛ, вайна Пуціна супраць Украіны выглядае зацяжной і пашыраецца.