Чаму Ціханоўская асцярожнічае ў выказваннях пра сілавы сцэнар у Беларусі? Адказвае Арцём Шрайбман

Нядаўна прайшла сустрэча палка Каліноўскага і Святланы Ціханоўскай. Падчас сустрэчы каліноўцы сказалі, што цяпер у Беларусі магчымы толькі сілавы сцэнар. Чаму, аднак, дэмакратычная лідарка так асцярожна выказваецца ў дачыненні да гэтай ідэі? Такое пытанне чытачы «Люстэрка» задалі палітычнаму аналітыку Арцёму Шрайбману. Што ён адказаў?

— Я бачу тут дзве прычыны, і адна з іх —  гэта страх здацца занадта радыкальнай, страціць падтрымку нават сваіх сённяшніх прыхільнікаў або стаць абсалютна непрымальнай фігурай для большасці грамадства, — адзначыў Арцём Шрайбман. — Складана ацэньваць апытаннямі гатоўнасць беларусаў падтрымаць сілавы сцэнар. Адно з даследаванняў «Беларускага трэкера пераменаў» летась паказала, што больш за 40% рэспандэнтаў (а гэта гараджане з доступам у інтэрнэт) сказалі, што яны падтрымалі б сілавы варыянт зрынання Лукашэнкі з пасады. Але гэта не тое самае, што падтрымаць ідэі аб вызваленчым паходзе добраахвотнікаў на Беларусь пасля перамогі над Расіяй.

Значная частка апанентаў Лукашэнкі можа хацець, каб яго хтосьці прыбраў, хай і з ужываннем сілы, але без таго, каб на вуліцах гарадоў быў гвалт ці масавыя ахвяры. Іншыя даследаванні паказваюць, што беларусы працягваюць заставацца пацыфістамі. Напрыклад, такія вынікі аднаго з апошніх апытанняў Chatham House, рэспандэнты якога — гэта таксама гараджане з доступам у інтэрнэт.

Так, 56% рэспандэнтаў заяўляюць, што яны б падтрымалі неадкладнае спыненне агню ва Украіне — так, каб лінія фронту зафіксавалася і страляць перасталі. І толькі дзве адносна невялікія групы па краях грамадства жадаюць, каб альбо Расія, альбо Украіна вяла вайну да пераможнага канца.

Атрымліваецца, што, выступіўшы не толькі за вайну да перамогі Украіны, але яшчэ і за ідэі каліноўцаў аб сілавым вызваленні Беларусі, Ціханоўская рызыкуе замацавацца ў зоне ніжэй за 10% падтрымкі і ніколі не вярнуцца да нечага больш масавага. Шчыра кажучы, мы не ведаем, ці апраўданы гэты страх. Цалкам магчыма, што яе электарат ужо сціснуўся да такіх памераў, што далейшая радыкалізацыя рыторыкі не моцна нечаму пашкодзіць. Але Ціханоўская і яе каманда відавочна не хочуць рызыкаваць і абрэзаць сабе масты да ўсё яшчэ пацыфісцкіх настроеных апанентаў Лукашэнкі.

«Калі ўбачым сустрэчны канструктыў — супер». Пра што размаўлялі каліноўцы і Святлана Ціханоўская

Я думаю, ёсць і другая, больш прыкладная прычына. Беларускія дэмсілы залежаць не толькі ад унутранай, але і ад знешняй падтрымкі. Я кажу не толькі пра фінансы, хоць і пра іх таксама, але і пра ўзровень дыпламатычных кантактаў і прызнанне, якое атрымала Ціханоўская пасля 2020 года. Мяркуючы па розных сігналах з дэмсілаў і па маіх зносінах з заходнімі дыпламатамі, амаль ніхто з іх не гатовы падтрымаць пераход дэмсіл на пазіцыі гвалтоўнай барацьбы.

Украіна і Беларусь усё яшчэ разглядаюцца як два абсалютна розныя кейсы на Захадзе. У адным выпадку Захад гатовы нават даваць зброю для барацьбы з агрэсарам. У іншым — не гатовы нават у рыторыцы падтрымаць пераход рысы з ненасілля ў сілавы супраціў. Заходнія палітыкі лічаць усё яшчэ недапушчальным для сябе публічна падтрымліваць праекты па сілавым звяржэнні, хай і дыктатарскай, але ўсё яшчэ дзеючай у краіне ўлады.

Прыкладна паводле такой жа логіцы Украіне не дазваляюць заходняй зброяй біць па расійскай тэрыторыі, а расійскі народ не заклікаюць да ўзброенага паўстання. Хоць у прынцыпе гэта дапамагло б Украіне на франтах. А паколькі ў Ціханоўскай няма сваіх дывізій, якія рвуцца вызваляць краіну, ёй і яе камандзе, мяркуючы па ўсім, не вельмі зразумела, што менавіта яны выйграюць, цалкам перайшоўшы на радыкальныя рэйкі, акрамя сімпатыі некалькіх сотняў беларускіх добраахвотнікаў ва Украіне. А вось рызыкі такога пераходу цалкам адчуваюцца.