Бяжы-бяжы, хлопец! Як выехаць за мяжу, калі цябе пераследуюць за палітыку ў РФ?
Уцекачы з-пад арышту за палітычныя погляды ў Расіі распавядаюць, як у іх гэта атрымалася зрабіць і чаму гэта не ўдалося бацьку Машы Маскалёвай. Асноўныя правілы простыя: звярнуцца да праваабаронцаў, не купляць чыгуначных квіткоў, не карыстацца старымі тэлефонамі.
Днямі ў Мінску быў затрыманы Аляксей Маскалёў — бацька школьніцы Машы Маскалёвай, якога прысудзілі ў Расіі да двух гадоў турмы з-за антываеннага малюнка дачкі. Ён ўцёк з-пад хатняга арышту ў Расіі, але не здолеў застацца незаўважаным у Беларусі. Цяпер яго могуць экстрадаваць назад у РФ.
Расійская праваабарончае выданне Sota піша, што Аляксея Маскалёва затрымалі праз тое, што ён уключыў свой мабільны тэлефон у кватэры ў Мінску, у якой хаваўся.
Уцёкі і затрыманне Маскалёва пракаментавалі Алеся Крыўцова і Іван Дробатаў, якім удалося збегчы з-пад хатняга арышту і выехаць з Расіі. Алеся цяпер знаходзіцца ў Вільні, Іван — у Тбілісі. На Крыўцову ў Расіі завялі крымінальную справу за антываенныя пасты ў сацыяльных сетках, на Дробатава — за арганізацыю антываенных акцый пратэсту ў першыя дні поўнамаштабнага ўварвання Расіі ва Украіну.
— Алеся, вы разумееце, чаму Аляксей Маскалёў апынуўся ў Мінску?
Алеся Крыўцова: Так, разумею. У нас цяпер ёсць інфармацыя, што ў Аляксея быў уключаны тэлефон. Мабыць, яшчэ яго стары тэлефон, магчыма, нават з яго сім-картай. Тэлефон — галоўная зброя аператыўніка. Было фатальнай памылкай тое, што Аляксей усё ж такі да яго дакрануўся, а не выкінуў кудысьці далёка. Я думаю, што такім чынам ён і трапіўся, на жаль.
— Чаму менавіта Мінск? Чаму ён паехаў туды?
Алеся Крыўцова: Напэўна, Аляксей выбраў такі маршрут. Я не магу сказаць, чаму менавіта Мінск.
— Вы можаце расказаць, апісаць у нейкіх агульных рысах: хто вам дапамагаў, як наогул гэта арганізаваць? Як выехаць за мяжу ў выпадку, калі ў Расіі цябе адправілі пад хатні арышт?
Алеся Крыўцова: Я не магу сказаць, якім чынам я перасякала мяжу, які ў мяне быў маршрут, хто мне дапамагаў, бо інакш іншым людзям будзе не выехаць. Але ёсць нейкія асноўныя правілы: не купляць чыгуначных білетаў, не карыстацца старымі тэлефонамі.
— Калі казаць пра ўцёкі з-пад хатняга арышту, Іван, як вы знялі той бранзалет, які судовыя прыставы ўздзяваюць на чалавека пад хатнім арыштам?
Іван Дробатаў: Менавіта фізічна зняць яго нескладана. Ён павінен рэагаваць на гэта і падаваць сігнал. І тады да цябе прыедуць правяраць, што не так з тваім бранзалетам і куды ты падзеўся.
— Растлумачце, як гэта працуе? Гэты бранзалет прымацаваны да нейкай станцыі, якая стаіць у кватэры чалавека, дзе яму загадана адбываць хатні арышт.
Іван Дробатаў: Так, бываюць стацыянарныя, бываюць з зараднымі пераноснымі станцыямі, якія ты цягаеш з сабой. Але ў мяне была стацыянарная станцыя, якая павінна была рэагаваць, калі ў пэўны час бранзалета няма побач.
— І што вы з ім зрабілі?
Іван Дробатаў: У нейкі момант я проста зрэзаў бранзалет.
— Алеся, а вы?
Алеся Крыўцова: Я яго раскалупалі адвёрткай і зняла, не зразаючы.
— І ніяк станцыі не зрэагавалі? Ці пасля таго як знялі бранзалет, трэба паспець з'ехаць?
Алеся Крыўцова: Не, станцыі зрэагавалі. Не зрэагавалі ФСВП. Гэта крыху іншае.
— Іван, а ў вашым выпадку як?
Іван Дработаў: Мабыць, прыкладна гэтак жа.
— Значыць, гэтая станцыя падае сігнал на нейкі пульт ФСВП, які павінен за гэтым сачыць. Але там за гэтым ніхто не сочыць?
Іван Дробатаў: Насамрэч, мы не ведаем, падае яна ці не падае. Гэтыя штуковіны проста часта барахляць і памылкова спрацоўваюць. І ты потым ходзіш і пішаш тлумачальную: «Я не выходзіў з дому з 4 да 4:15 раніцы».
— Алеся, а ў вас які быў досвед узаемадзеяння з гэтым бранзалетам да таго, як вы яго раскалупалі адвёрткай?
Алеся Крыўцова: У мяне была памылковая спрацоўка. Але я падазраю, што гэта была чарговая правакацыя ад ФСБ. Таму што да мяне ніхто не прыйшоў тады, і гэта потым прынеслі на суд, паказаць, што я парушаю хатні арышт. Адна спрацоўка была.
— Алеся, распавядзіце, чаму вас пераследавалі?
Алеся Крыўцова: Мяне пераследавалі паводле двух артыкулаў Крымінальнага кодэкса РФ: паўторная дыскрэдытацыя расійскага войска і апраўданне тэрарызму. Абодва склады злачынства з'явіліся з-за пастоў у сацыяльных сетках.
— Іван, як было ў вас?
Іван Дробатаў: Мяне можна было пераследаваць шмат за што. Але чамусьці ў выніку вырашылі за «Вясну», з якой я на той момант наогул не працаваў і практычна не меў спраў. Адпаведна, гэта 239-ты артыкул — стварэнне супольнасці, якая замахваецца на правы грамадзян. З ФБК — як са «Сведкамі Іеговы».
— Я чытаў, што гэта былі антываенныя мітынгі, якія вы арганізоўвалі літаральна 25-27 лютага мінулага года.
Іван Дробатаў: «Вясна» арганізоўвала, а я проста рэпосціў. Тут невялікая мая заслуга. Антываенныя мітынгі, магчыма, былі трыгерам для гэтай справы. Так склалася, што «Вясна» стала самай буйной і самай арганізаванай апазіцыйнай арганізацыяй на той момант. Так што, мабыць, вырашылі пакараць яе такім чынам.
— Вяртаючыся да гэтых гісторый уцёкаў з-пад хатніх арыштаў, мне здаецца, што раней у Расіі людзі, якіх палітычна пераследавалі, з-пад хатняга арышту не збягалі, але на працягу апошняга года такія выпадкі сталі адбывацца. Акрамя вас збеглі, наколькі я разумею, Марыя Алёхіна, Люся Штэйн. Як вы думаеце, чаму цяпер людзі сталі не баяцца такіх уцёкаў з-пад хатняга арышту?
Алеся Крыўцова: Напэўна, таму што з'яўляецца ўсё больш інфармацыі пра гэтыя бранзалеты — што яны сабой уяўляюць. Напрыклад, мала хто ведае, што ў гэтых бранзалетах няма GPS-датчыка. Як толькі я камусьці гэта кажу, гэта здзіўляе вельмі многіх людзей. То-бок, калі ты пойдзеш з гэтым бранзалетам кудысьці далей, чым на 200 метраў ад ФСВП-апарата, то ніхто ў ФСВП ужо не будзе ведаць, дзе ты знаходзішся.
— Гэта значыць, яны будуць ведаць толькі тое, што ты аддаліўся, і далей маршрут незразумелы?
Алеся Крыўцова: Так, усё менавіта так.
Іван Дробатаў: Па-мойму, Марыя Алёхіна яшчэ больш за год таму з'ехала. Так збягалі і раней, проста менавіта ў апошні год сталі больш саджаць і стала больш апазіцыянераў. Таму мы пра гэта ведаем.
— Па-вашаму, такія гісторыі будуць яшчэ здарацца паспяхова? Гэтая механіка будзе цяпер працягваць працаваць?
Алеся Крыўцова: Безумоўна, так. Але галоўнае — звяртацца да праваабаронцаў і не спрабаваць бегчы самому, калі ты палітычны зняволены. І не купляць чыгуначныя і авіябілеты. Тады механіка будзе працягвацца.
— Іван, як вы думаеце, ФСВП і расійскія праваахоўнікі зрэагуюць на гэтыя выпадкі? Ці можа сістэма мяняцца для таго, каб спыняць уцёкі антываенна настроеных расіян з-пад варты?
Іван Дробатаў: Будзем спадзявацца, што не, што людзі яшчэ змогуць ратавацца такім чынам.
Паводле "Настоящего времени", пераклад НЧ