«Замест таго каб патануць, лепш проста скачы, бяжы, і гэта цябе ўтрымае ад выгарання»
Беларусам для таго, каб быць шчаслівымі і жыць доўга, насамрэч патрэбна няшмат. Але ці магчыма гэта ва ўмовах дыктатуры?
Ілюстрацыйнае фота «НЧ»
— Калі казаць пра здароўе нацыі беларусаў, то магу ацаніць яго як вельмі нізкае, якое мае тэндэнцыю да пагаршэння, — адзначыў Андрэй Белавешкін у інтэрв'ю Мікалаю Халезіну. — Калі паглядзець на статыстыку, хоць цяпер і шмат засакрэчана, аднак з таго, што прасочваецца, мы ведаем, што Беларусь уваходзіць у топ па дэпрэсіях, суіцыдах і алкагалізме ў свеце.
Сярэднестатыстычны беларускі мужчына памірае роўна пасля пенсіі. Яго сярэдняя працягласць жыцця — 64 гады. Гэта практычна на ўзроўні афрыканскай краіны, дзе ідзе грамадзянская вайна або бушуе, напрыклад, эпідэмія ВІЧ-інфекцыі.
У той жа час, калі правесці апытанне, ці хочуць людзі жыць даўжэй, і такія апытанні праводзіліся, яны паказваюць наступныя настроі: шмат хто кажа «Я не хачу жыць больш, я хачу памерці раней», — цытуе Белавешкіна «Салідарнасць».
Глядзіце таксама
Доктар лічыць, што беларусы гістарычна схільныя быць здаровымі і жыць доўга, а дэпрэсію з усімі вынікаючымі наступствамі ў іх выклікае навакольнае становішча.
— У нас усё для гэтага ёсць, гэта пытанне і нашай культуры. Усё зводзіцца да простай ёмістай фразы «Не быць скотам».
Чалавек павінен думаць пра сябе крыху даўжэй, чым да канца свайго пакалення. Ці многія на гэта здольныя? Гэта праблема. Малпа думае на гадзіну наперад, алкаголік — да бутэлькі, наркаман — да наступнай дозы.
Хтосьці жыве з планамі да гады, а хтосьці садзіць дрэвы, у цені якіх будзе адпачываць наступнае пакаленне.
Стан, які пераважае ў беларускім грамадстве, — тое, што называецца «вывучаная бездапаможнасць». Ён не ўнікальны толькі для чалавека, гэта ў цэлым універсальная рэакцыя на стрэс.
Стрэс сам па сабе не такі небяспечны, калі ёсць магчымасць нешта змяніць, калі нешта залежыць канкрэтна ад цябе, калі ты можаш нешта рабіць.
У такім выпадку людзі могуць канструктыўна рэагаваць нават на самыя сур'ёзныя выпрабаванні, нават калі гэта вельмі моцны стрэс. Усё роўна яны бачаць, што ён прадказальны, што ёсць магчымасць перамен да лепшага, і разумеюць, што асабіста могуць гэта зрабіць.
Калі ж ты вырастаеш у асяроддзі, дзе цябе пастаянна тыкаюць галавой уніз, дзе цябе пераконваюць у тым, што ад цябе нічога не залежыць, што ты ніхто, ты нічога не можаш зрабіць, тады і ўзнікае стан вывучанай бездапаможнасці.
Ён сам па сабе, нават без уздзеяння моцнага стресара, перажываецца вельмі прыгнятальна, асабліва цяжка мужчынам. Таму што яны вастрэй рэагуюць на страту статусу.
Той жа алкагалізм — гэта варыянт самаразбуральных паводзінаў. Алкагалізм з'яўляецца частай праявай дэпрэсіі. Многія думаюць: вось чалавек сябе закінуў, перастаў за сабой сачыць. І гэта таксама форма дэпрэсіі, проста выяўляецца ў самаразбурэнні як у спробе хоць нешта ўзяць пад кантроль, хоць бы тое, як разбурыць самога сябе.
Глядзіце таксама
Я згодны з тым, што вывучаная бездапаможнасць — гэта апора дыктатарскіх рэжымаў.
Старажытныя грэкі таксама практыкавалі падобныя спосабы. Напрыклад, быў адзін тыран, які ўстанавіў законы настолькі высока на слупе, што іх ніхто не мог прачытаць.
І за гэта людзей штрафавалі, а яны з гэтай нагоды моцна перажывалі, таму што не маглі нават зразумець, па якіх правілах іх штрафуюць.
Для здароўя карысна быць разумным і багатым. А багацце і розум магчымыя, калі чалавек сам за сябе адказвае, калі ён вольны, мае прыватную ўласнасць і г. д. Таму працягласць жыцця і ўзрастае, у першую чаргу, у багатых краінах, — кажа доктар.
Ён прыводзіць і набор рэкамендацый для беларусаў, як жыць даўжэй і якасней нават у наяўных умовах.
— Базавыя парады на самой справе простыя. Еж простую ежу, выконвай больш фізічнай актыўнасці. Нават у дачыненні да стрэсу — яго можна проста выхадзіць.
Як прыклад карысці фізічнай актыўнасці, мне падабаецца байка пра жабу, якая ўпала ў збан з малаком. Замест таго каб патануць, лепш проста скачы, бяжы, і гэта цябе ўтрымае ад выгарання.
Таму што 80% усяго дафаміну ў мозгу выпрацоўваецца з цягліцамі. Гэта значыць дастатковы ўзровень фізічнай актыўнасці вызначана дапаможа не выгарэць.
Трэба добра спаць, як мінімум, сачыць за сном.
Глядзіце таксама
Таксама важна пазбягаць сацыяльнай ізаляцыі, асабліва калі людзі баяцца нешта казаць ці рабіць. Доўгажыхары ўсюды адрозніваюцца ад нядоўгажыхароў тым, што ўсюды, дзе яны ёсць, ёсць сацыяльныя інстытуты, людзі старэйшага ўзросту маюць аўтарытэт, свае клубы па інтарэсах, вялікія сем'і, якія іх падтрымліваюць, і г. д.
Калі людзі замыкаюцца, што і адбываецца, на жаль, у Беларусі, і жывуць гадамі адны, — гэта, вядома, найгоршы фактар для даўгалецця. І галоўнае, што гэта самы небяспечны фактар для шчасця.
Даследаванні паказваюць, што чалавека шчаслівым у рэшце рэшт робіць якасць яго сацыяльных сувязей. Гэта самы важкі фактар. Мы ж сацыяльныя істоты, таму для нас менавіта сацыяльныя сувязі — гэта пытанне нумар адзін для шчасця і здароўя, — сцвярджае Белавешкін.