«Велізарны скандал для ўсёй сістэмы МУС». BelPol — пра докшыцкага рабаўніка ў пагонах

Прадстаўнік BelPol Уладзімір Жыгар — пра тое, як беларуская праваахоўная сістэма перастала кантраляваць саму сябе.

Некалькі дзён таму прэс-служба МУС РБ паведаміла аб затрыманні «групы асоб, якія падазраюцца ў крадзяжах з велікагрузаў на стаянках». Рабаўнікі фур былі пры сілавой падтрымцы АМАПа затрыманыя на Гомельшчыне, але самі фігуранты — пяцёра жыхароў Оршы, якія зараблялі практычна ва ўсіх рэгіёнах краіны.

У паведамленні МУС адзначана таксама, што злачынная група працавала па начах, выкарыстоўваючы рацыі і балаклавы — пакуль кіроўцы спалі ў кабіне фуры, узломвалі грузавы адсек, набівалі свой мікрааўтобус таварамі, ад тэхнікі да прадуктаў харчавання, злівалі паліва з бакаў і з'язджалі. Тавар перапрадавалі альбо пакідалі сабе.

Але вішанька на торце не ў маштабе крадзяжоў (вядома як мінімум пра шэсць эпізодах). Паводле інфармацыі «Нашай Нівы», кіраваў налётчыкамі капітан крымінальнага вышуку Докшыцкага РАУС Міхаіл Згірскі, вядомы актыўным удзелам у палітычных рэпрэсіях. Цяпер ён затрыманы беларускім КДБ, а крымінальная справа банды серыйных рабаўнікоў знаходзіцца на асаблівым кантролі ў кіраўнікоў МУС, СК, Генпракуратуры і КДБ.

Гісторыя гучыць як сюжэт з ліхіх 90-х, калі некаторыя банды «крышавалі» супрацоўнікі праваахоўных органаў Беларусі. Але ж Лукашэнка заяўляў, што на світанку сваёй палітычнай кар'еры ледзь не асабіста ўдзельнічаў у разгроме злачыннасці і знішчэнні арганізаваных злачынных груповак, у тым ліку банд, якія дзейнічалі на дарогах.

У сённяшніх умовах тое, што адбылося лагічна — як следства «недазаконнасці» ў краіне — ці ў любым выпадку гэта надзвычайнае здарэнне для праваахоўнай сістэмы?

— Для самой сістэмы на самай справе гэта найвелізарны скандал, — адзначае ў каментары «Филину» экс-оперупаўнаважаны крымінальнага вышуку, прадстаўнік аб'яднання былых беларускіх сілавікоў BelPol Уладзімір Жыгар. — Будуць татальныя чысткі, як унутры самога РАУС (вядома аб замене кіраўніцтва Докшыцкага РАУС і часовым адхіленні іншых супрацоўнікаў крымінальнага вышуку), так і на ўзроўні УУС вобласці.

Гэтая гісторыя — абуральны выпадак для міліцыі, і яе дэталёвым расследаваннем і праверкамі, натуральна, максімальна непублічна, будуць займацца.

Рэкет у пагонах. Супрацоўнік крымінальнага вышуку кіраваў бандай, якая рабавала дальнабойшчыкаў

Падобныя схемы былі ў 1990-я, і старыя супрацоўнікі казалі пра тое, што такое практыкавалася. Але бывала і ў нулявых. Як правіла, у пачатку і сярэдзіне 2000-х гадоў звязаныя з крымінальнымі элементамі супрацоўнікі міліцыі адышлі ад нахабнага рэкету. Пачалося, хутчэй, пакрывальніцтва, калі матэрыялы праверак і крымінальныя справы, кажучы цэнзурнай мовай, не даводзіліся да канчатковага выніку: усё гэта спісвалася, спускалася на тармазах.

Але тое, што адбылося цяпер, паўтаруся-абуральны выпадак, які закране сістэму ва ўсёй краіне. Гэта паказчык таго, што сістэма абсалютна не разумее і не кантралюе таго, што адбываецца ўнутры.

Упраўленне ўласнай бяспекі цалкам прамаргала тое, што адбываецца, і значыць, з высокай доляй верагоднасцю такое можа быць у іншых аддзелах. «Чысткі», праверкі пройдуць хваляй па ўсёй краіне.

І гэта, у прынцыпе, тыповы прыклад дыктатарскай краіны, дзе такія опер знішчалі беларускую грамадзянскую супольнасць, людзей, якія выступілі супраць дыктатуры, а самі здзяйснялі падобныя злачынствы, і сістэме было абыякава доўгі час.

Уладзімір Жыгар звяртае ўвагу на тое, што абвінавачанага ў кіраўніцтве бандай міліцыянта затрымала не служба ўласнай бяспекі, а КДБ. Чэкісты здаўна «глядзелі» за міліцыяй, і кантралюючыя прадстаўнікі ведамства часта прысутнічалі на рознага роду нарадах у абласцях — але ў дадзеным выпадку, выглядае так, што сістэма МУС прамаргала, а канкуруючая структура выявіла злачынца, і гэта адчувальны ўдар па ўсёй структуры Міністэрства.

— Тут сістэма МУС цалкам прайграла, — падкрэслівае суразмоўца. — Атрымліваецца, што ўнутраныя стрымліваючыя і кантралюючыя органы не заўважылі таго, што адбываецца, не раскрылі злачынства. Сітуацыя зусім сумная.

— А можа быць, сістэма не проста прайграла, але і сама справакавала з'яўленне новых «пярэваратняў у пагонах»? Калі праваахоўная сістэма настолькі дыскрэдытавала сябе, як у сённяшняй Беларусі, ці варта здзіўляцца, што ашуканцы прыкідваюцца сілавікамі, і людзі ім вераць, а міліцыянты ў балаклавах як хлусяць на «палітычных» судах, так і ідуць на рабаванне.

— Абсалютна дакладна. Калі ў нейкіх момантах альбо цалкам «не да закона», калі супрацоўнікі выконваюць загад незалежна ад таго, пра што кажа закон, калі сістэма заахвочвае катаванні, збіццё людзей — то чакаць, што гэта не перакінецца на ўсё астатняе, гранічна наіўна.

Калі ты толькі што збіў пратэстоўца, а потым садзішся разбіраць нейкую крымінальную справу, наўрад ці ты зможаш зразумець, дзе праходзіць мяжа паміж тым, што ты сам рабіў, і злачынствам, якое ты расследуеш.

Супрацоўнікі лічаць, што ім усё дазволена, — многія думаюць, што яны «захавалі рэжым», і той цяпер ім абавязаны. Але гэта таксама вельмі наіўна, таму што для рэжыму яны ўсяго толькі выканаўцы, ад якіх можна пазбавіцца, як толькі яны стануць не патрэбныя, нават без суда і без сведак.

Таму, дарэчы, і персанальныя санкцыі супраць такіх людзей бескарысныя. Калі яны прыязджаюць у ЕС і іх тут арыштуюць за ўчыненыя злачынствы, рэжым не будзе іх абменьваць на палітвязняў. Гэта нікому не патрэбныя людзі, якімі пакарысталіся і выкінулі.