Прапусціць боль праз сябе: як святары з Беларусі дапамагаюць уцекачам

У самой Беларусі за антываенную рыторыку святароў судзяць, прысуджаючы да штрафаў.

Беларускія святары дапамагаюць украінскім уцекачам у польскіх валанцёрскіх лагерах і цэнтрах узаемадапамогі. У самой Беларусі за антываенную рыторыку святароў судзяць, прысуджаючы да штрафаў.
Праваслаўны святар з Беларусі Аляксандр Кухта пачатак вайны сустрэў у Львове. Праз нейкі час яму ўдалося з'ехаць з Украіны і дабрацца да Вільні. Калі мясцовыя святары вырашылі ехаць дапамагаць бежанцам на польска-ўкраінскай мяжы, Аляксандр, паводле яго слоў, не мог застацца ўбаку. «Я напрасіўся да іх, бо Украіна мне блізкая, я даволі доўга жыў у Львове, хацеў аддаць пазыку гэтай краіне. Так я апынуўся ў Пшэмысле. Гэта першы пункт, куды трапляюць бежанцы», — распавядае святар.

Дапамога ў валанцёрскім лагеры

У валанцёрскім лагеры Аляксандр прабыў тыдзень: дапамагаў уцекачам з багажом, пакупкай білетаў, часам быў універсальным перакладчыкам: з украінскага, рускага, польскага, англійскага, неяк нават давялося перакладаць для французскага каталіцкага тэлебачання. «Мы падышлі да сям'і: мама, бабуля і двое дзяцей, старэйшаму — гадоў пяць. Мама разам з ім выйшла прагуляцца вакол вакзала. Дзіця пыталася, ці можна гуляць, ці не буду бамбаваць, дзе бліжэйшы склеп, каб схавацца. Я не ведаю, як на гэта рэагаваць, ты стаіш, перакладаеш і думаеш, што гэта за свет?», — успамінае Аляксандр.
Ён прызнаецца, што за час валанцёрскай змены шмат што пераасэнсаваў, стаў па-іншаму глядзець на сябе, на свет, на хрысціянства: «Я не аднойчы лавіў сябе на думцы, што я радуюся. Мы выконвалі простую працу: цягалі чамаданы, размаўлялі з людзьмі, кармілі, паілі іх — даволі простыя дзеянні, якія не патрабуюць нейкіх спецыяльных ведаў, проста крыху ўважлівасці, чуласці і любові. Але я разумеў, што там, там, мой чалавечы ККД раскрываецца на 100%, я там патрэбны».
Па словах Аляксандра, у праваслаўнай царкве сёння няма адзінага меркавання аб вайне ва Украіне, ёсць выказванні мітрапалітаў, біскупаў, асобных святароў. Таксама, адзначае суразмоўца DW, ёсць меркаванне патрыярха, на якое шмат хто арыентуецца, лічаць яго голас голасам усёй царквы. Між тым, гэта няправільна - агульную пазіцыю царквы можа агучыць толькі вялікі Сабор, але саборнага меркавання аб вайне ва Украіне няма, лічыць Аляксандр. «Галасы, якія сёння раздаюцца, гэтага голасу людзей рознай ступені аўтарытэтнасці, але гэта меркаванні і пазіцыі, у тым ліку, і меркаванне патрыярха», — звяртае ўвагу Аляксандр.
Ён прызнаецца, што, як і многія вернікі, хацеў бы пачуць больш слоў міласэрнасці і любові ад святароў, у той жа час, паводле яго слоў, людзі моляцца не царкоўным іерархам, а прыходзяць у царкву да Бога.
«Калі зло прыходзіць, здаецца, што яно беспрасветнае і вечнае. Яно кранае народы, нацыі, вялізныя супольнасці людзей. Але я памятаю, што евангельскі заклік ціхі і тычыцца кожнага паасобку, дзе б чалавек ні быў — у бамбасховішчы, у падвале КДБ ці ў сябе дома», — кажа Аляксандр Кухта.

Ксёндз, які ўцёк з Беларусі, дапамагае ўкраінскім уцекачам

Цэнтр дапамогі пры касцёле св. Аляксандра ў Варшаве з'явіўся ў пачатку года для падтрымкі беларусаў, якія вымушана з'ехалі ў Польшчу. Але вось ужо два месяцы тут дапамагаюць бежанцам з Украіны — незалежна ад нацыянальнасці або веравызнання. Тут можна атрымаць матэрыяльную дапамогу, прадукты, адзенне, пераначаваць. Таксама валанцёры расказваюць, куды бежанцам звяртацца па пытаннях легалізацыі. За час вайны праз цэнтр прайшлі не менш за дзесяць тысяч чалавек.
«Хоць усё гэта адбываецца на базе касцёла, феномен цэнтра ў тым, што тут занятыя не толькі каталікі. Ёсць праваслаўныя, пратэстанты, людзі, якія не належаць ні да адной з канфесій. Нам дапамагаюць прадстаўнікі розных грамадскіх ініцыятываў і фондаў. Я вельмі рады, што людзі розных поглядаў, як палітычных, так і рэлігійных, паспяхова здаюць іспыт на чалавечнасць», — кажа ксёндз Вячаслаў Барок.
У мінулым годзе ён быў вымушаны з'ехаць з Беларусі, баючыся крымінальнага пераследу. Да гэтага святар прайшоў праз адміністрацыйны арышт, міліцэйскі "агляд" па месцы прапіскі, следчыя правяралі яго публікацыі ў YouTube і Facebook "на наяўнасць экстрэмізму".
«Першае, што трэба чалавеку, які вымушаны пакінуць сваю краіну, усё роўна Украіну і Беларусь, — маральная падтрымка. Ён хоча, каб яго пачулі, а ты павінен выслухаць і прапусціць яго боль праз сябе, — адзначае ксёндз Барок. — У наш цэнтр нядаўна прыйшоў пажылы мужчына, які спачатку нічога не казаў, але было відаць, што ў яго ёсць нейкая праблема. Пазней ён распавёў, што расейца, у 2014 годзе бег з Данбаса, зараз вымушаны бегчы зноў, таму што расейцы зноў прыйшлі яго «выратаваць». У кожнага свая гісторыя».

У Беларусі пераследуюць святароў, якія выступаюць супраць вайны

Тым часам у Беларусі, у тым ліку і святарам, за антываенную рыторыку пагражае адміністрацыйны арышт або штраф. Па словах Вячаслава Барка, за гэта ўжо судзілі пецярых каталіцкіх святароў, адно грэка-каталіцкага і двух пратэстанцкіх.
«Калі я чую пра гэта, з аднаго боку, я радуюся, што ў Беларусі дастаткова святароў, каталіцкіх, пратэстанцкіх, напэўна, ёсць і праваслаўныя, але мы не чулі пакуль пра адміністрацыйныя працэсы ў дачыненні да іх, якія застаюцца вернымі свайму пакліканню і выступаюць супраць гвалту і вайны. У той жа час, грамадства хацела б пачуць голас іерархаў, каб касцёл сказаў, што гэтыя святары ні ў чым не вінаватыя», — кажа святар.
Адзін з ксяндзоў, якія сутыкнуліся з пераследам, — пробашч парафіі Езуса Міласэрнага ў Паставах (Віцебская вобласць) Анджэй Бульчак. Ён — грамадзянін Польшчы, праслужыў у Беларусі 14 гадоў, за якія паспеў пабудаваць два касцёлы — Чашніках і ў Паставах.
«Калі пачалася вайна, я казаў вернікам, што трэба думаць аб сваіх дзецях і ўнуках. Магутнымі словамі, каб народ зразумеў, што мы мусім жыць дружна. Кожны дзень была малітва за Украіну, мы збіралі грошы для дапамогі бежанцам, — распавядае святар. — Народ у Беларусі супраць вайны, людзі перажываюць, але выказвацца баяцца».
У пачатку сакавіка на YouTube-канале, які Анджэй Бульчак вёў разам з касцельнай моладдзю, выйшла відэа. У ім дзяўчына з Беларусі піша ліст палякам і расказвае, што беларусы супраць вайны. За гэты ролік на ксяндза завялі адміністрацыйную справу — міліцыя разгледзела на відэа лагатып польскага тэлеканала і бел-чырвона-белыя сцягі. Да суда справа не дайшла, яго адправілі на дапрацоўку. Анджэй Бульчак з'ехаў у Польшчу. Тут ён працягвае служэнне і мае намер дапамагаць эмігрантам з Беларусі, якія аказаліся ў складанай жыццёвай сітуацыі.
belarus2020.churchby.info