Юрый Дракахруст: «Гэта санкцыі Захаду, а не санкцыі Ціханоўскай, Латушкі, Саннікава ці Пазняка»

Палітычны аглядальнік Юрый Дракахруст разважае разам з «Філінам», што можа скрануць з мёртвай кропкі пытанне палітвязняў ды пра іерархіі каштоўнасцей і інтарэсаў — і нашых, і Захаду.

— Сярод апанентаў рэжыму ізноў разгарэлася дыскусія наконт вызвалення палітзняволеных. Хтосьці крытыкуе Офіс Ціханоўскай, маўляў, ён нічога не робіць і нават блакіруе працэс. Кажа, што трэба адмаўляцца ад санкцый, якія нібыта не працуюць. Офіс адказвае: ніякага гандлю з Лукашэнкам. Як вы лічыце, ці ёсць сёння вонкавая ці знешняя сіла, здольная зрушыць гэтае пытанне з мёртвай кропкі?

— Я сыходжу з самай галоўнай рэчы, якую бачу ў гэтай сітуацыі і якую, як мне падаецца, усе павінны найперш трымаць у галаве: гэта санкцыі Захаду, а не санкцыі Ціханоўскай, Латушкі, Саннікава ці Пазняка.

Гэта санкцыі Захаду, які можа слухаць беларускіх палітыкаў, але прымае рашэнні на падставе ўласных інтарэсаў і каштоўнасцей. І яны могуць не супадаць з інтарэсамі і каштоўнасцямі адпаведных беларускіх актараў. Гэта самае важнае.

Гэтак жа было і ў 2008 годзе, і ў 2015-м. Яны вырашалі — можна гандляваць палітвязнямі або нельга. Яны гандляваліся або не гандляваліся і ў іншыя гады. І ў гэтым сэнсе, мне падаецца, беларускім актарам не варта выдаваць сябе за тых людзей, якія прымаюць рашэнні.

І калі ў гэтай сітуацыі Захад па нейкіх сваіх меркаваннях лічыць, што варта пайсці на перамовы (не абавязкова адразу на здзелку, а менавіта на перамовы), то гэта ягонае рашэнне і з гэтага трэба сыходзіць.

Ці варта яму перашкаджаць у гэтым? Мне гэта невідавочна. Па-першае, а ці можна гэтаму неяк перашкодзіць? Ці такая ўжо вялікая вага беларускіх актараў у гэтых рашэннях Захаду? Так, Захад можа весці дыялог з беларускімі дэмакратычнымі сіламі, але я б не перабольшваў іх вагу.

Гэта мы, дарэчы, бачылі і па інтэнсіўнасці санкцый, у залежнасці ад прычын, што іх справакавалі. Пра гэта справядліва сказала Святлана Ціханоўская, і гэта не толькі яе думка: самыя жорсткія санкцыі ў дачыненні да Беларусі былі ўведзены не з-за парушэння правоў чалавека, не з-за рэпрэсій, не з-за палітвязняў. А з-за пагрозы міжнароднай бяспецы. Гэта пасадка самалёта «Ryanair», гэта міграцыйны крызіс, гэта вайна, саўдзел у агрэсіі.

Так, у нас розныя шкалы, розныя іерархіі каштоўнасцей і інтарэсаў. Але мне падаецца, калі яны па нейкіх прычынах лічаць, што паспрабаваць пайсці на нейкі гандаль варта, то палкі ў колы ім устаўляць не трэба.

Я перакананы, што перамовы Захаду з уладамі былі. Ёсць пэўны збег чыннікаў, які сведчыць пра гэта. І апошняя заява нунцыя сведчыць пра тое, што перамовы ідуць, яны не спыняюцца. Так, у дадзеным выпадку яны датычаць пытанняў бяспекі (апостальскі нунцый Антэ Ёзіч выказаў думку, што Беларусь ізноў можа стаць перамоўнай пляцоўкай для вырашэння канфлікту ва Украіне — Ф.).

Атрымаецца гэта ці не, але відавочна, што ў дачыненні да рэжыму Захад, мяркуючы па ўсім, сыходзіць з іншых меркаванняў, адрозных ад пазіцыі «ніякіх перамоў з Лукашэнкам». Натуральна, можна яму запярэчыць у гэтым. Але, як мне падаецца, надта гучна гэтага не варта рабіць.

І не варта рабіць выгляд, што пытанне перамоў — гэта пытанне беларускіх дэмакратычных сіл. Гэта пытанне Захаду. Дыскусія пра тое, каго на каго будуць мяняць, паводле якой формулы, безумоўна, важная. Але гэта меркаванні тых, хто не вырашае. А як будуць заходнікі будаваць сваю дыпламатыю — ім вырашаць. Як яны вырашалі і ў 2008-м, і ў 2015-м.

Прыгадаем і такі момант. Пасля ўручэння Нобеля былі публікацыі пра тое, што з Уладзімірам Макеем абмяркоўвалася магчымасць выступлення на ўрачыстасці Алеся Бяляцкага. Не атрымалася, але перамовы ішлі, з ім размаўлялі на гэтую тэму.

Гэта таксама сведчыць пра тое, што пазіцыя «ніякіх перамоў» не дзейнічае. Размаўлялі і будуць размаўляць. Але найперш з пазіцыі не нашых, а сваіх інтарэсаў. Гэта трэба ўвесь час мець на ўвазе.

І ў гэтым сэнсе рабіць нейкія крокі для вызвалення іменна беларускіх палітвязняў — чаму іх? Чым горшыя іранскія вязні, якіх караюць смерцю за пратэсты? Гэта таксама трэба ўлічваць. Мы гуляем на розных дошках: мы — на маленечкай нашай клетачцы, а яны — на вялікай дошцы.

І яшчэ адзін важны момант. Захад плаціць за свае рашэнні. Менавіта заходнія краіны падтрымліваюць Украіну, даюць ёй зброю і грошы. Яны павінны ўлічваць магчымасць ядзернай вайны. Гэта ўсё складаецца ў агульнае ўраўненне. Як мы можам прадухіліць ядзерную вайну? Як мы можам прадухіліць загад беларускім войскам пайсці праз мяжу? Мы гэтага не можам, Ціханоўская не можа, не можа Латушка.

— А ці дамоваздольны сёння Лукашэнка ўвогуле? Ён таксама мае свае прэтэнзіі да Захаду.

— Ягоная дамоваздольнасць, безумоўна, нізкая, гэта не сакрэт. Гэта было відавочна і раней, а зараз тым больш. Але, на мой погляд, назначэнне Сяргея Алейніка на пасаду кіраўніка МЗС, а не Юрыя Амбразевіча ці Андрэя Савіных, ускосна сведчыць, што Лукашэнка гатовы ў гэтую гульню гуляць. Як сведчыць пра гэта і той момант з ценявымі перамовамі наконт амністыі.

Натуральна, ён можа пераіграць, ён і ўпэўнены ў тым, што можа абдурыць сваіх партнёраў, аддаўшы менш, а атрымаўшы больш. Ну, у прынцыпе, гэта нармальна. Я не думаю, што ў Лукашэнкі прынцыповая пазіцыя ні пры якіх абставінах не выпускаць людзей.

Для яго гэта не звышідэя — хачу трымаць у турме вось столькі палітвязняў. Калі яму будзе прапанавана штосьці «смачнае», цікавае, ён іх вызваліць. Так, для яго гэта будзе складана. Так, у яго праз гэта будуць унутраныя праблемы. Але для Лукашэнкі гэта не звышпрынцыповы момант.

Бо ён улічвае розныя чыннікі. Напрыклад, сітуацыю на полі бою. Бо ўцягванне ў вайну нясе небяспеку не толькі Беларусі, гэта яго, напэўна, менш турбуе. Гэта небяспечна і для яго асабіста. Дамоваздольны ён ці не? Тое, што ён, мякка кажучы, не анёл, даўно вядома. Але дамаўляліся з рознымі. Хіба Кадафі быў анёлам? Або іранскія аятолы? Гэта мастацтва дыпламатыі. Бываюць цяжкія партнёры, няшчырыя. Але разлік заўсёды не столькі на рэдкія душэўныя якасці, якіх тут, магчыма, і блізка няма. Разлік больш на інтарэсы. Здзелка задавальняе інтарэсы, а не сведчыць пра наяўнасць добрых душэўных якасцей у бакоў.

У Лукашэнкі ёсць пэўныя інтарэсы. Напрыклад, змяніць ягоную геапалітычную самоту з Пуціным. Магчыма, гэта патрэба, што называецца, не любой цаной. Чамусьці слова «торг» выклікае негатыўную рэакцыю. Але ж дыпламатыя ў гэтым і палягае — гэта суцэльны торг.

Так, каб стаяць толькі на прынцыпах, адвеку не было. Людзі, дзяржавы ўзгадняюць свае інтарэсы. Але паўтаруся — гэта іх інтарэсы. Калі б санкцыі ўводзіла Ціханоўская, то яна магла б настойваць на сваім: мы іх уводзім — няхай Лукашэнка становіцца на калені. Але санкцыі ўводзіць не яна.