Топ-12 міжнародных холдынгаў, якія пакінулі беларускі рынак у адыходзячым годзе
У мінулым месяцы ў Беларусі зачынілася прадстаўніцтва аднаго з сусветных лідараў па выпуску санітарна-гігіенічных, лекавых і медыцынскіх тавараў, амерыканскага холдынгу Johnson&Johnson. Пакуль невядома, як адаб'ецца гэтае рашэнне на пастаўках прадукцыі ў Беларусь, але яны не адзіныя такія…
Ілюстрацыйнае фота з timeshighereducation.com
Johnson & Johnson зрабіў першы крок?
Як юрыдычная асоба холдынг прысутнічаў на беларускім рынку з 2010 года, а некаторыя яго брэнды (самыя вядомыя з іх Johnson's Baby, Clean&Clear, DoctorMom, O.b.) — з 1990-х, піша Іван Карповіч у Plan B.
Афіцыйных заяў з гэтай нагоды закрыцця прадстаўніцтва не рабілася. Таму пакуль невядома, як адаб'ецца гэтае рашэнне на пастаўках прадукцыі Johnson&Johnson у Беларусь.
Вясной 2022 года холдынг быў у ліку першых, хто абвясціў аб спыненні дзейнасці ў краіне-агрэсары Расіі па санітарна-гігіенічным асартыменце. Гэтая забарона тады не распаўсюдзілася на суагрэсара, Беларусь.
Але асартымент Johnson&Johnson, які завозіўся беларускімі кампаніямі (найбуйнейшы партнёр — ГК «Парфюмбытхім» з уласнай сеткай «Міла»), з тых часоў прыкметна паменшыўся. Прынамсі ў інтэрнэт-краме Mila.by з лінейкі брэндаў Johnson&Johnson існуе толькі O.b.
А вось дзейнасць Johnson&Johnson па лекава-медыцынскім асартыменце і ў Расіі, і ў Беларусі да гэтага часу працягвалася. Мясцовы партнёр холдынгу «Белмедстрым» па-ранейшаму прадстаўляе ў Беларусі хірургічнае абсталяванне і расходнікі медыцынскіх падраздзяленняў холдынгу BiosenseWebster і Ethicon.
Эксперты лічаць, што, хутчэй за ўсё, закрыццё офіса Johnson&Johnson у Беларусі — гэта частка структурнай рэарганізацыі. І холдынг з недружалюбнай краіны хоць і скароціць асартымент, але працягне дзейнасць на рынку. «Па гуманітарных меркаваннях», як прынята апраўдвацца ў падобных выпадках.
Каго ўжо няма?
Але таксама магчыма, што гэтыя аргументы для праўлення і акцыянераў Johnson&Johnson могуць перастаць дзейнічаць. Як гэта адбылося з кіраўнікамі звыш двух дзясяткаў замежных кампаній, якія пакінулі Беларусь на працягу 2024 года. У параўнанні, напрыклад, з 2023 годам гэты працэс прыкметна паскорыўся. І закрануў многія вядомыя брэнды, якія раней займалі чакальную пазіцыю.
Plan B. склаў топ-12 самых значных бізнесаў, якія пайшлі ад нас у 2024-м, і па якіх у нас можа часам «шчыпаць вочкі».
Raiffeisen Bank International (Аўстрыя)
Аўстрыйская група стала адным з першых замежных інвестараў у фінансавы сектар Беларусі. У 2003-м яна набыла кантрольны пакет «Прыёрбанка», ператварыўшы гэты банк у адзін з самых канкурэнтаздольных бізнесаў у галіне.
Перамовы аб выхадзе RBI з «Прыёрбанка» і яго дачок стартавалі ў пачатку 2024 года і завяршыліся восенню бягучага года закрыццём здзелкі з інвестарам з ААЭ — раней невядомай інвестыцыйнай групай Soven 1 Holding.
Danone (Францыя)
Сыход з Беларусі найбуйнейшага інвестара ў яе харчовы сектар прайшоў у некалькі этапаў. Спачатку Danone прадала абодва мясцовыя малакаперапрацоўчыя заводы, потым пераназвала брэнды, а вясной гэтага года пачала ліквідацыю дыстрыбутарскага бізнесу ў Беларусі – кампаніі «ДанонБел».
Japan Tobacco International (Японія)
Сёлета скасаваў ліцэнзійныя пагадненні і спыніў выпуск сваіх цыгарэт (Winston, Camel, Sobranie і Monte-Carlo) на беларускай фабрыцы «Тытунь-Інвест» адзін з найбуйнейшых сусветных вытворцаў тытунёвых вырабаў холдынг JTI. На гэты крок яго вымусіла ўвядзенне ЗША санкцый у дачыненні да ўладальнікаў «Тытунь-Інвест».
Не выключаецца, аднак, што JTI з часам вернецца на беларускі рынак, завозячы цыгарэты са сваіх фабрык у Расіі або заключыўшы ліцэнзійныя дамовы з нейкім з іншых беларускіх тытунёвых вытворцаў.
Unilever (Вялікабрытанія/Нідэрланды)
У канцы бягучага года выйшаў са свайго расійскага-беларускага бізнесу міжнародны FMCG-гігант-брытанска-нідэрландскі холдынг Unilever. З істотным дысконтам, але ён усё ж знайшоў пакупніка і прадаў яму актывы ў гэтых двух краінах — заводы і гандлёвыя кампаніі. Іх уладальнікам стаў расеец, уладальнік групы кампаній «Арнэст» Аляксей Сагал.
Глядзіце таксама
Skaywind (Ізраіль)
Працягнулі згортваць сваю дзейнасць у Беларусі высокатэхналагічныя кампаніі. У гэтым годзе дайшла чарга і да то інвестараў з тых краін, якія не маюць цэтліка «недружалюбныя» — да Ізраіля і Кітая.
У пачатку года пра тое, што ліквідуе свой бізнес у Беларусі (кампанію «Скайвинд цёк Бай»), абвясціў адзін з найбуйнейшых у свеце холдынгаў па распрацоўцы гульнявога кантэнту і рашэнняў для анлайн-казіно Skywind Group. Уладальнікам яго кантрольнага пакета з'яўляецца Ізраільскі мільярдэр Тэдзі Сагі. А ён у сваю чаргу купіў гэты актыў у пачатку 2010-х у IT-прадпрымальнікаў беларускага паходжання Віктара Пракапені і Юрыя Гурскага.
Playtika (Кітай / Ізраіль)
Вясной 2024 года да ліквідацыі сваёй юрыдычнай асобы ў Беларусі («Плэйтыка Бел») прыступіў вядомы ізраільскі распрацоўшчык гульняў Playtika. Найбуйнейшымі яго ўладальнікамі з сярэдзіны 2010-х гадоў з'яўляюцца кітайскія мільярдэры - «форбсы» Джэк Ма (Alibaba) і Шы Южу (Giant).
У Беларусі Playtika працавала з 2012 года.
Check Point Software (Ізраіль)
Пад канец года стала вядома, што не бачыць больш перспектыў у Беларусі адзін з сусветных лідараў у галіне кібербяспекі — ізраільскі холдынг з топ-2000 найбуйнейшых кампаній свету паводле версіі Forbes Check PointSoftware. Ягоная беларуская дачка «Чэк Пойнт Софтвер Тэкнолоджысбелрус», між іншым, была зарэгістраваная ў Мінску яшчэ да заснавання ПВТ — у 2004 годзе.
Mosaic (ЗША)
Таксама з гэтага года закрываецца IT-кампанія «Апалонапс». Яе стварылі беларусы, а здзелка па ёй, у якой у 2014 годзе прыняў удзел амерыканскі мільярдэр Бары Дылер (акцыянер Tinder, Vimeo і іншых сусветных брэндаў), да гэтага часу ўваходзіць у топ-10 найбуйнейшых у гісторыі сучаснай Беларусі.
У гэтым годзе Бары Дылер знайшоў пакупніка на гэты і некаторыя іншыя актывы — італьянскую кампанію BendingSpoons. Апошнія выкупілі толькі інтэлектуальныя правы (тэхналогіі, правы на брэнды і г.д.), а офіс у Мінску вырашылі захоўваць.
Глядзіце таксама
Lyft (ЗША)
У канцы года аб сыходзе з Беларусі абвясціў і не адбыўшыйся «забойца Uber» — амерыканскі таксі-сэрвіс Lyft. Гэты бізнес з'явіўся ў Беларусі ў выніку паглынання яшчэ аднаго амерыканскага таксі-праекта, які зрабіў Беларусь сваёй тэхналагічнай базай — Juno. На піку ў беларускай дачцэ «Ліфт Біэлэр» было занята звыш 100 чалавек.
Emaar Properties (ААЭ)
Сыход з Беларусі найбуйнейшага эмірацкага дэвелапера (кампанія ўваходзіць у форбсаўскі топ-2000 па выручцы) стаў нечаканасцю. У Беларусі кампанія і яе ўладальнік Махамед Алі Алабар ужо прыступілі да будаўніцтва за 4 млрд долараў жылога комплексу «Паўночны бераг».
Жаданне выйсці з праекта інвестар абгрунтаваў санкцыямі і жаданнем папрацаваць у іншых еўрапейскіх краінах.
Carl Zeiss і Fielmann (Германія)
Наступныя дзве кампаніі, якіх не далічылася беларуская эканоміка, маюць шмат агульнага. Абедзве з Германіі, абедзве заходзілі на беларускі рынак прыкладна ў адзін і той жа час (у сярэдзіне 19900-х), абедзве мелі ў партнёрах Беларускае оптыка-механічнае аб'яднанне.
Прамая сувязь і асацыяванні з ім сталі, падобна, галоўнымі прычынамі згортвання бізнесу гэтымі немцамі. З пачаткам расійскай агрэсіі ва Украіне «БелОМА» падсела на заказы расійскага ВПК. Гэта і прывяло да выхаду Carl Zeiss з сумеснага прадпрыемства з ім.
Fielmann выйшаў са СП з БелОМА яшчэ ў 2000-х. А сёлета ўладальнікі нямецкага холдынгу вырашылі пазбавіцца ад усяго, што магло б выклікаць асацыяцыі з БелОМА і Беларуссю. І прадалі свой бізнес (уключаючы сетку салонаў оптыкі) іншай нямецкай кампаніі — BRO Beteiligungs.