Як краіны Балтыі рэагуюць на расійскае эмбарга

Партал Delfi вывучыў, як Латвія, Літва і Эстонія рэагуюць на расійскія санкцыі, і прыйшоў да высновы, што "плана Б", падобна, не было ні ў каго.



Літва: без панікі і пакуль без дапамогі

Нягледзячы на тое, што, паводле падлікаў аналітыкаў, мацней за ўсё ад расійскіх санкцый пацерпіць Літва, літоўскія ўлады не схільныя драматызаваць сітуацыю. Прэзідэнт краіны Даля Грыбаўскайтэ адразу пасля ўвядзення санкцый паспяшалася заявіць, што іх уплыў на эканоміку Літвы будзе невялікім: "Практычна я не бачу ніякай верагоднасці банкруцтваў, гэта будзе частковая страта прыбытку ў тым ці іншым бізнэсе. Больш за ўсё гэта адаб'ецца на перавозчыках, усе астатнія дакладна справяцца, і мы гатовыя шукаць магчымасці аказання дапамогі бізнэсу ".
 

Пошук сапраўды пачаўся: 11 жніўня літоўскія міністэрствы прыступілі да выпрацоўкі плана па супрацьдзеянні санкцый з боку Расеі. Аднак пакуль інфармацыі аб рэальных мерах дапамогі літоўскім вытворцам апублікавана не было.

Літоўскія экспарцёры малочных і мясных прадуктаў, страты якіх ад санкцый могуць
дасягаць 20 млн. літаў (каля 5,8 млн. еўра) у месяц, тым часам загаварылі аб неабходнасці выплаты субсідый. Улады краіны, аднак, адзначаюць, што наўпрост дапамагаць прадпрымальнікам, хутчэй за ўсё, не атрымаецца. Пытанне з еўрапейскімі субсідыямі пакуль застаецца адкрытым.
 

Літоўскі прафсаюз работнікаў харчовай прамысловасці звяртае ўвагу парламента і ўрада на тое, што прыбытковыя сектары эканомікі могуць вырашаць праблемы бізнесу за кошт скарачэння колькасці працоўных месцаў або зніжэння заробкаў.
 

У паведамленні сказана, што трэба распачаць шэсць крокаў, якія дазволяць абараніць работнікаў.
 

У цэлым, па падліках Міністэрства эканомікі Літвы, расійскія санкцыі могуць абыйсціся краіне ў 0,2% ад ВУП. Выйсце? Усё тая ж дыверсіфікацыя рынкаў, пра якую кажуць і ў іншых краінах Балтыі. Міністр сельскай гаспадаркі Літвы Віргінія Балтрайтэне, у прыватнасці, прапануе развіваць экспарт мяса ў мусульманскія краіны.
 

Між тым, гандляры сапраўды могуць атрымаць з расійскіх санкцый некаторую выгаду. Найбуйнейшая раздробная сетка Maxima паведаміла, што малочныя прадпрыемствы Літвы, Латвіі і Польшчы ўжо звярнуліся да яе з просьбай прыняць на рэалізацыю лішкі малочнай прадукцыі. Ці паўплывае гэта якім-небудзь чынам на цэны ў крамах, пакуль не паведамляецца.
 

Латвія: апярэджваючы суседзяў
 

Да парламенцкіх выбараў у Латвіі засталося менш за два месяцы, і Расея сваімі санкцыямі відавочна дадала кіраўніцтву краіны галаўнога болю. З аднаго боку, практычна ўсе першыя асобы краіны на працягу апошняга тыдня выступілі з адзінай пазіцыяй: санкцыі з боку Расеі непрыемныя, але не нанясуць эканоміцы краіны сур'ёзнай шкоды. У той жа час, і прэм'ер-міністр Лаймдота Страуюма, і міністр замежных спраў Эдгар Рынкевіч перапынілі свае адпачынкі, каб пастарацца пагасіць вострую рэакцыю ў грамадстве і асабліва ў дзелавых колах.
 

У аўторак Страуюма агучыла суму страт — 55 млн. еўра, больш за палову з якіх прыпадае на малочную галіну. Зрэшты, прэм'ер прызнала, што гэта папярэднія лічбы, больш дакладная інфармацыя будзе "ў бліжэйшы час".
 

Кабінет міністраў відавочна спадзяецца на кампенсацыі з боку Еўрапейскага Саюза, аднак, паколькі з гэтым пытаннем пакуль няма ніякай яснасці (а да выбараў засталося зусім трохі часу), мясцовыя ўлады вымушаны спяшацца з прыняццем рашэнняў.Так, прадпрыемствам, якія пацярпелі ад расійскіх санкцый, вырашана даць падатковыя канікулы, а таксама вылучыць на засваенне новых экспартных рынкаў дадаткова 5 млн. еўра. Міністэрства эканомікі рыхтуе план, як падтрымаць прадпрыемствы пры дапамозе крэдытных гарантый.
 

Служба дзярждаходаў разгледзіць магчымасці падаўжэння гэтым прадпрыемствам тэрмінаў выплаты падаткаў на пяць гадоў. Па словах Страуюмы, існуе магчымасць падтрымаць латвійскіх вытворцаў праз дзяржзакупкі. Яшчэ адна ідэя — зніжэнне падатку на даданую вартасць на прадукты — пакуль не знайшла падтрымкі.
 

Між тым, першыя трывожныя званкі ўжо прагучалі: латвійскія сяляне адзначаюць, што літоўскія скупшчыкі малака ў масавым парадку разрываюць дамовы, паколькі рынак збыту гатовай літоўскай малочнай прадукцыі рэзка скараціўся. Гэта прывяло да падзення закупачных цэн на малако. Мясцовыя малочныя прадпрыемствы ўжо зніжаюць аб'ёмы вытворчасці і шукаюць новыя рынкі збыту.
 

Латвійскія эксперты сыходзяцца ў меркаванні: санкцыі адаб'юцца не толькі на прадпрыемствах-экспарцёрах, але і на іншых галінах эканомікі. Мовы аб звальненнях пакуль няма, а заявы пра тое, што падзеі на Украіне і пагаршэнне адносін з Расіяй прымусяць Латвію паменшыць прагноз росту ВУП гучалі і да ўвядзення санкцый. Цяпер карэкцыя ВУП непазбежная.
 

Нягледзячы на заклік Страуюмы падтрымліваць мясцовага вытворцу, масавыя кампаніі на карысць латвійскіх тавараў так і не пачаліся. Часам санкцыі выкарыстоўваюцца ў маркетынгавых мэтах (сетка піцэрый знізіла цэны на піцу з сырам, каб падтрымаць мясцовую малочную галіну), аднак у цэлым бурляць толькі сацыяльныя сеткі. Вытворцы малочных прадуктаў асцярожна намякаюць, што супермаркеты павінны таксама знізіць цэны для канчатковага спажыўца, сяляне з асцярогай чакаюць першых грузаў польскіх яблыкаў пасля санкцый (у пачатку восені), а мэр Рыгі Ніл Ушакоў рыхтуецца адправіцца ў Маскву, каб лабіраваць інтарэсы праекта "Рыжскі дворык". Гэтая сетка кіёскаў у расійскіх супермаркетах ў выніку апошніх падзей можа апынецца пад пагрозай закрыцця.
 

Эстонія: чакаем малако з пакаваннем на рускай мове?
 

Расейскія санкцыі, падобна, заспелі знянацку і Эстонію: мяркуючы па тым, што размовы аб тым, як рэагаваць на новую сітуацыю, пачаліся толькі праз некалькі дзён пасля ўвядзення абмежаванняў, "плана Б" у краіны не было. Нараду з нагоды рэакцыі Эстоніі на санкцыі прайшло толькі ў аўторак. Пра яго выніках пакуль нічога не паведамляецца. Сярод ідэй, якія агучыла міністр знешняга гандлю Ганне Суллінг — дыверсіфікацыя рынкаў (у тым ліку экспарт малочных прадуктаў у Азію і Афрыку).
 

Між тым, уплыў санкцый Расіі на эканоміку Эстоніі можа быць досыць істотным. На думку эканаміста Банка Эстоніі Каспара Оя, санкцыі ў дачыненні да Расеі адаб'юцца як на колькасці працоўных месцаў, так і на ВУП Эстоніі. У галінах, якія найбольш пацерпяць ад санкцый, пад пытаннем апынуцца ад 1500 да 2000 працоўных месцаў, мяркуе ён.
 

Між тым, гендырэктар Ветэрынарна-харчовай дэпартамента Эстоніі Ага Пяртель лічыць, што на мясцовым рынку можа з'явіцца малочная прадукцыя ў ўпакоўцы толькі на рускай мове. Гаворка ідзе аб прадуктах, якія ўжо былі спакаваныя, але не адпраўленыя ў Расею з-за санкцый. "Аналагічны вопыт ужо ёсць у Фінляндыі", — сказаў Пяртель. — Я спадзяюся, што эстонскія спажыўцы з разуменнем паставяцца да цяперашняй цяжкай сітуацыі".

***

Дарэчы 13 жніўня ў гандлёвых цэнтрах Літвы ўжо з'явіліся харчовыя тавары з расійскімі этыкеткамі. Гэта прадукты, якія павінны былі быць рэалізаваны на расійскім рынку, аднак з-за уведзеных санкцый не патрапілі на тэрыторыі РФ.
 

У буйных ГЦ Maxima прадаюць прадукцыю Pieno žvaigždės, прызначаную для расейскага рынку, а з чацвярга з'явіцца прадукцыя Vilkyškių pieninė. На наступным тыдні з'явіцца і асартымент Rokiškio sūris.
 

У першую чаргу прадаюць крупчасты тварог, а з чацвярга асартымент папоўніцца ёгуртамі, смятанай, тварагом, сырам і г.д.
 

Каб заахвоціць гандаль, на гэтыя тавары будзе дзейнічаць зніжка 20–25%. Спадзяюцца прадаць гэтыя тавары на працягу тыдня.
 

Па дадзеных прадстаўнікоў Maximа, праз іх сетка сваю прадукцыю хочуць рэалізаваць не толькі малочнікі, але і перапрацоўшчыкі мяса.
 

"Да нас таксама звярнуліся прадстаўнікі кампаніі Biovela. Мы селі з імі за стол перамоваў, першыя пагаднення ўжо дасягнуты. Калі з'явяцца і іншыя пастаўшчыкі, якія маюць патрэбу ў хуткай рэалізацыі прадукцыі, несумненна будзем казаць і шукаць рашэнні", — сказана ў адказе сеткі.