Паўднёвую Асецію хочуць перайменаваць

Улады Паўднёвай Асеціі хочуць перайменаваць гэтую самаабвешчаную рэспубліку ў адказ на дзеянні суседняй каўказскай народнасці ў межах спрэчкі з нагоды гісторыі рэгіёну. Некаторыя ў Паўднёвай Асеціі таксама спадзяюцца, што перайменаванне дапаможа паскорыць далучэнне да Расійскай Федэрацыі.

У лістападзе дэ-факта прэзідэнт Паўднёвай Асеціі Леанід Цібілаў абвясціў аб фарміраванні палітычнай рады для вырашэння пытання аб перайменаванні рэспублікі ў Аланію ў гонар аднайменнай дзяржавы, якая існавала на Каўказе ў сярэднія вякі.
У Паўднёвай Асеціі, здавалася б, ёсць больш надзённыя праблемы. Сельская гаспадарка, якая традыцыйна складае аснову эканомікі рэгіёну, прыйшла ў заняпад, і большасць жыхароў працуюць у дзяржаўных установах, а заробак ім плацяць за кошт бюджэту заступніка рэгіёну — Расіі. Насельніцтва Паўднёвай Асеціі, якое складае, паводле афіцыйных дадзеных, за 50 тысяч чалавек, ізалявана і адрэзана ад Грузіі — часткай тэрыторыі якой, з пункту гледжання большасці краін свету, Паўднёвая Асеція па-ранейшаму з'яўляецца — расце плотам на мяжы.
Але пакуль пра ўсё гэта забыліся, бо увагу грамадскасці пераключылася на канфлікт паміж асецінамі і некалькімі суседнімі народнасцямі з нагоды таго, хто з іх мае права называць сябе праўдзівымі нашчадкамі Аланіі, дзяржавы, якая існавала ў рэгіёне ў VIII-XIII стагоддзях. На піку сваёй магутнасці ў X стагоддзі Аланія кантралявала большую частку Паўночнага Каўказа і з'яўлялася «першым і адзіным арганізаваным карэннымі жыхарамі палітычным утварэннем на Паўночным Каўказе да мангольскага нашэсця», напісаў гісторык Віктар Шнірэльман, «у сувязі з чым аланская ідэнтычнасць надае ўладальніку прэстыж носьбіта больш высокай культуры і «цывілізатара».
Гэты прэстыж тлумачыць імкненне многіх паўночнакаўказскіх народнасцяў лічыць сябе пераемнікамі аланскай спадчыны. Найбольш актыўна на аланскае паходжанне прэтэндуюць асеціны, падзеленыя цяпер на дзве часткі — Паўночную Асецію ў складзе Расіі і Паўднёвую Асецію, якая лічыцца большасцю краін свету часткай Грузіі. Паўночная Асеція была ў 1994 годзе пераназваная ў Паўночную Асецію-Аланію. На тэрыторыі абедзвюх Асецій ў гонар Аланіі названа мноства супермаркетаў, гасцініц, танцавальных ансамбляў і інш.
Іншыя народнасці Паўночнага Каўказа, у прыватнасці чачэнцы і карачаеўцаў, таксама рабілі спробы звязаць сваю гісторыю з Аланіяй. Але самымі агрэсіўнымі канкурэнтамі асецін за аланскую спадчыну з'яўляюцца інгушы. Рэспубліка Інгушэція, размешчаная на ўсход ад Паўночнай Асеціі, у 1995 годзе заснавала новую сталіцу, назваўшы яе Магас у частцы сталіцы старажытнай Аланіі. А ў мінулым годзе ўлады Інгушэціі ўзвялі цырыманіяльную арку «аланскія вароты» на ўездзе ў Магас.
Рэакцыя абедзвюх Асецій не прымусіла сябе чакаць. «Натуральна, гэта падзея не магла застацца незаўважанай у Асеціі. Выдатна ўсведамляючы, што акцыя носіць палітычны, але ніяк не гістарычны і тым больш навуковы характар, тым не менш, напэўна, варта яе пракаментаваць — сказаў першы прэзідэнт Паўднёвай Асеціі Людвіг Чыбіраў ў інтэрв'ю адной паўночнаасяцінскай газеце. — На вялікі жаль, перапісванне, пераробкі гістарычных фактаў «пад сябе», імператыўнасць і агрэсія, наступальны дылетантызм набіраюць усё больш высокія тэмпы, як высвятляецца, не толькі ў тыражемых публікацыях, але і ў дадзеным збудаванні».
Праз тыдзень пасля адкрыцця аркі дэ-факта прэзідэнт Паўднёвай Асеціі Леанід Цібілаў прапанаваў перайменаваць гэтую самаабвешчаную рэспубліку. «Многія народы хацелі б перайначыць сваю і прысвоіць чужую гісторыю. У Паўднёвай Асеціі былі здзіўлены тым, што ў Інгушэціі пабудавалі «аланскія вароты», паколькі ўвесь свет ведае, што асеціны — нашчадкі скіфаў і алан, і мы нікому не дазволім прысвойваць нашу гісторыю», — заявіў ён.
Цібілаў таксама намякнуў, што перайменаванне дапаможа працэсу аб'яднання дзвюх Асецій. «Прыйдзе той гістарычны момант, калі дзве часткі Асеціі ўз'яднаюцца, і адзіная Асеція зноў увойдзе ў склад Расійскай Федэрацыі», — сказаў ён.
Расія аказвала Паўднёвай Асеціі фінансавую і ваенную дапамогу з моманту аддзялення апошняй ад Грузіі пасля грамадзянскай вайны ў 1991-1992 гг. У выніку другой вайны з Грузіяй у 2008 годзе Расея прызнала Паўднёвую Асецію незалежнай дзяржавай і намякнула на магчымасць ўступлення яе ў РФ.
У лютым Цібілаў абвясціў аб правядзенні ў 2016 годзе рэферэндуму аб далучэнні да Расіі, але затым заявіў аб пераносе яго на нявызначаны тэрмін. У адрозненне ад Крыму, з вялікай помпай анэксаваным Расіяй ў 2014 годзе, Масква ставіцца да магчымасці ўваходжання Паўднёвай Асеціі ў РФ са значна большай асцярогай. У красавіку прэзідэнт Расіі Уладзімір Пуцін паведаміў, што абмяркоўваў гэтае пытанне з Цібілавым, але Масква пакуль «не разглядае» такую ​​магчымасць. Між тым Грузія працягвае лічыць Паўднёвую Асецію часткай сваёй тэрыторыі.
Хоць працэс інтэграцыі ў РФ застапарыўся, пытанне аб перайменаванні па-ранейшаму стаіць на парадку дня. Пакуль не ясна, якой будзе новая назва рэспублікі. Савет разглядае некалькі варыянтаў, уключаючыя такія як Паўднёвая Асеція-Аланія, Рэспубліка Аланія, проста Аланія і пр. Усе гэтыя варыянты мяркуецца вынесці на галасаванне на рэферэндуме, паведаміла EurasiaNet.org ўрадавая крыніца на ўмовах ананімнасці. Па словах той жа крыніцы, дата рэферэндуму пакуль не вызначана.
Грамадскасць падтрымлівае ідэю аб перайменаванні, але няма згоды адносна новай назвы. Некаторыя жыхары падтрымліваюць варыянт Паўднёвая Аланія і выдаленне з назвы словы «Асеція», лічачы, што яно паходзіць ад грузінскай назвы гэтага народа. Іншыя прапаноўваюць назваць краіну Ірыстон, бо менавіта так называецца рэспубліка на асяцінскай мове.
«Я падтрымліваю перайменаванне рэспублікі ў Аланію. Шчыра кажучы, я нават не магу адказаць, ці існуюць праціўнікі гэтага працэсу. Я такіх не ведаю, — сказаў эканаміст са сталіцы Паўднёвай Асеціі Вячаслаў Джаба Цхінвалі. — Галоўнае для мяне, каб у назве не прыбралі слова «Асеція». Гэта значыць, не Рэспубліка Паўднёвая Аланія, а Рэспубліка Паўднёвая Асеція-Аланія».
Але не ўсе прытрымліваюцца дадзенага пункту гледжання. «Я супраць перайменавання, таму што, па-першае, нельга пераназываць цэлую краіну ў адказ на чыесці няправільныя дзеянні, — сказала мясцовы палітолаг Дзіна Алборава. — Па-другое, у нас занадта шмат іншых праблем, якія патрабуюць фінансавых выдаткаў. Бо перайменаванне рэспублікі будзе звязана з вялікімі выдаткамі: гэта змена афіцыйных дакументаў, перавыданне падручнiкаў, пашпартоў і г.д.»
Але калі перайменаванне ўсё ж такі адбудзецца, яна з'яўляецца прыхільнікам іншага варыянту. «На поўначы ўжо ёсць Аланія, — адзначыла Алборава. — Калі казаць аб перайменаванні, дык няхай зменяць назву на Ірыстон, Ір. Таму што мы заўсёды называлі сваю краіну Ір, Ірыстон, а сябе называлі ірон, а не алан!».
Паводле belaruspartisan.org