«Саюзная дзяржава» будзе насамрэч паглынаннем — Рыгор Яўлінскі

Расійскі палітык, эканаміст, заснавальнік палітычнай партыі «Яблоко» Рыгор Яўлінскі лічыць, што прамы ўдзел Беларусі ў баявых дзеяннях супраць Украіны, калі такія адбудуцца, стане страшнай, непапраўнай трагедыяй.

Ён таксама падзяліўся з газетай "Беларусы і рынак" сваім меркаваннем адносна «Саюзнай дзяржавы», новай ролі АДКБ і магчымасці размяшчэння ядзернай зброі на тэрыторыі Беларусі.
— Як далёка, на вашую думку, можа зайсці інтэграцыя Беларусі і Расіі ў рамках Саюзнай дзяржавы? Наколькі верагоднае палітычнае аб'яднанне і стварэнне рэальных наднацыянальных органаў?
— У прынцыпе, пэўная інтэграцыя Расіі і Беларусі можа быць карыснай і эфектыўнай. Але пры адной абавязковай умове: калі абедзве краіны будуць стратэгічна рухацца ў еўрапейскім напрамку як у эканоміцы, так і ў палітыцы. Цяпер усё адбываецца роўна наадварот. Калі інтэграцыя Беларусі і Расіі ў рамках так званай «Саюзнай дзяржавы» адбудзецца пры цяперашнім крамлёўскім кіраўніцтве і яго сённяшняй палітыцы, то «Саюзная дзяржава» будзе насамрэч паглынаннем, гэта значыць пазбаўленнем Беларусі суверэнітэту і ўключэннем яе ў склад Расіі, у лепшым выпадку на нейкіх федэратыўных правах. Як далёка гэта можа зайсці? Калі Мінск афіцыйна пагодзіцца з «інтэграцыяй у "Саюзную дзяржаву"» і «наднацыянальнымі органамі кіравання», поўнае паглынанне адбудзецца імкліва.

«Гісторыя нічому не вучыць, але сурова карае». Пра наступствы падпісання пагадненняў у Белавежскай пушчы

Што да наднацыянальных органаў, то ніякія рэальныя наднацыянальныя органы над Крамлём немагчымыя. Гэта будуць тыя ж расійскія органы дзяржаўнага кіравання, што і цяпер. Яны будуць працягваць кіраваць Расіяй і Беларуссю, якая знаходзіцца ў яе складзе.
— Пра што сведчыць той факт, што расійскім амбасадарам у Беларусь прызначылі Барыса Грызлова?
— Барыс Грызлоў менавіта для таго і прызначаны амбасадарам, каб правесці ў жыццё тую самую крамлёўскую канцэпцыю «Саюзнай дзяржавы», пра якую мы толькі што казалі. Ён менавіта такога склада чалавек: ён будзе жорстка, непахісна праводзіць у жыццё гэтую палітыку. Ён не адхіліцца ад дадзенай лініі ні на ёту.
— Наколькі Беларусь самастойная ў сваёй палітыцы ў адносінах да Украіны? Наколькі верагодныя ваенныя дзеянні супраць Украіны з тэрыторыі Беларусі і якімі ў гэтым выпадку могуць быць наступствы і для Расіі, і для Беларусі?
— Кіраўніцтва Беларусі доўгі час спрабавала быць больш-менш самастойным пры прыняцці рашэнняў у дачыненні да Украіны. Напрыклад, Мінск афіцыйна не прызнаваў анэксію Крыма. Пасля выбараў 2020 года сітуацыя змянілася. Таму, у якой меры самастойна Беларусь будзе прымаць такое ключавое гістарычнае рашэнне ў выпадку ваеннага канфлікту Расіі з Украінай, упэўнена сказаць цяжка. Але несумненна тое, што для Беларусі прамы ўдзел у баявых дзеяннях супраць Украіны — гэта, я б сказаў, страшная, непапраўная трагедыя. Як і для Расіі.
— Пасля сітуацыі ў Казахстане ці стане АДКБ новым інструментам для падаўлення пратэстаў у краінах СНД? Наколькі ўвогуле АДКБ адпавядае сваёй місіі?
— Сур'ёзна кажучы, крытэрыем задзейнічання міратворчых сіл АДКБ з'яўляецца парушэнне межаў дзяржавы-саюзніка іншай дзяржавай. Да падзей у Казахстане АДКБ не ўмешвалася ў крызісныя сітуацыі, лічачы падзеі ў краінах-членах унутранымі справамі (напрыклад, у Кыргызстане ў 2010 годзе, калі ён звярнуўся па дапамогу і атрымаў адмову, і ў 2020 годзе).

«Тое, што адбываецца ў Казахстане — непазбежны лёс слабеючых аўтарытарных дыктатур»

І ваенны патэнцыял, і выдаткі дзяржаў-членаў АДКБ сведчаць аб тым, што Расія з'яўляецца гегемонам і лакаматывам арганізацыі. Яе долевы ўзнёсак для ўдзелу ў АДКБ, як правіла, складае больш за палову бюджэту, астатнія пяць краін выплачваюць за ўдзел у арганізацыі прыкладна па 10%. Няцяжка ўявіць, хто на самай справе прымае ўсе ключавыя рашэнні.
На прыкладзе Казахстана Масква хацела паказаць усім, што АДКБ, а дакладней Расія, не дазволіць разгарэцца «іскрам пратэсту». Тым больш што заўсёды можна прыдумаць, што тое, што адбываецца, не «іскры», не пратэст народа, а правакацыя Захаду, ЗША, замежных тэрарыстаў і г.д., інакш кажучы, што гэта знешняя агрэсія, і тады Масква пад сцягам АДКБ будзе ўмешвацца ў канфлікты. Можна сказаць, што АДКБ – гэта Расія. З усімі вынікаючымі наступствамі.
— Аляксандр Лукашэнка прапанаваў Расіі тэрыторыю Беларусі для размяшчэння ядзернай зброі, калі ядзерныя зарады краін НАТА апынуцца ў суседняй Польшчы. Ці скарыстае Расія гэтую прапанову?
— Ядзерную зброю трымаюць далёка ад перадавой, каб яе на базах не накрылі папераджальным ударам. Спецыялісты гавораць, што сёння самая блізкая да нас ядзерная зброя ў Еўропе размешчана ў Германіі, Італіі, Бельгіі, Нідэрландах і Турцыі. Бліжэй яе ніхто не рухае і, відаць, рухаць не будзе, таму што гэта і небяспечна, і не трэба, паколькі гаворка ідзе пра ядзерную зброю, прызначаную для дастаўкі знішчальнікамі-бамбардзіроўшчыкамі.
Што да ракет, то ў сучасных гіпергукавых ракет сярэдняй далёкасці такі кароткі падлётны час, што іх перасоўванне з Германіі ў Польшчу не мае ніякага значэння.
Гэта значыць, змястоўна гэтыя заявы — проста рыторыка. З практычнага ваеннага пункту гледжання ў размяшчэнні ядзернай зброі на тэрыторыі Беларусі проста няма патрэбы, паколькі Расія можа, напрыклад, размяшчаць у Калінінградзе «Іскандэры», здольныя несці ядзерныя баявыя часткі. Акрамя таго, тэарэтычна там можа быць ядзерная зброя для караблёў і ўдарнай авіяцыі. Ядзерныя зарады могуць выкарыстоўваць і ракеты малой далёкасці «Кропка», якія там таксама ўжо разгорнутыя.
Нарэшце, нават калі тэрыторыя вашай краіны будзе выкарыстаная для размяшчэння ядзернай зброі, Беларусь не стане «ядзернай краінай», паколькі поўнае распараджэнне гэтай зброяй будзе толькі і выключна ў Расіі. А вось аб'ектам удару ў выпадку канфлікту — стане.
Ці можна гэта здзейсніць практычна? Ну, у цяперашніх умовах можна шмат чаго здзейсніць. Але ваеннага сэнсу ў гэтым ніякага няма, а небяспека ёсць. І немалая.