Аляксандр Фрыдман: Крамлю трэба адказваць на літоўскі выклік, і яму патрэбны для гэтага Лукашэнка

Палітолаг Аляксандр Фрыдман распавёў «Филину» аб магчымых прычынах нечаканага візіту беларускага кіраўніка ў Расію, аб новых патэнцыйных гарачых кропках Усходняй Еўропы.

— У апошні час часта гучыць тэма магчымага ўдару па Украіне з тэрыторыі Беларусі. Адначасова трывогу выклікае канфлікт Літвы і Расіі. Ваенны эксперт Ягор Лебядок лічыць, што прыбалтыйскія краіны могуць стаць наступнымі мэтамі Пуціна. Ці гатовы Крэмль пайсці на такі крок?

— Ад сённяшняй Расіі можна чакаць чаго заўгодна. Калі мы будзем разважаць рацыянальна, то гэта зусім не тое, што ёй сёння трэба. У яе ёсць сур'ёзныя праблемы ва Украіне, дзе Крэмль не дасягнуў сваіх мэтаў. Ці можна пачынаць нешта новае, калі ты не зрабіў сваю справу ва Украіне?

Але гэта калі думаць рацыянальна, а гэта не пра сённяшнюю Расію. Ёсць выклік з боку Літвы, прынцыповая пазіцыя Вільні, прынцыповае нежаданне выконваць нейкія ўмовы і загады з Масквы. І ў такіх умовах, зыходзячы з уласнай логікі, расійскае кіраўніцтва павінна дзейнічаць.

Згодна з гэтай логікай, яно павінна адказаць. Калі гэтага не зрабіць, не адказаць, не паставіць Літву на месца, то хто яны такія наогул, калі не могуць справіцца з літоўцамі?

Дынаміка эскалацыі такая, што нейкія падзеі могуць адбыцца і на літоўскім кірунку, калі не на прыбалтыйскім наогул. Хоць, хутчэй за ўсё, на літоўскім.

Сітуацыя выглядае так: Літва ўвяла ў дачыненні да Калінінграда санкцыі, у гэтым няма нейкай самадзейнасці, Вільня кіруецца пастановамі ЕС. З боку Расіі ультыматум прагучаў. Літоўцы яго праігнаравалі і толькі ўзмацнілі санкцыі.

Сёння Расія сама сябе загнала ў кут, яна павінна нешта зрабіць. І ў гэтым ключы я б разглядаў сённяшні візіт Аляксандра Лукашэнкі ў РФ.

Вядома, яны будуць абмяркоўваць і ўкраінскую тэму. Але мне здаецца, што тэма Літвы ва ўзаемаадносінах Беларусі і Расіі больш важная, чым украінская. Бо розныя карныя мерапрыемствы супраць Літвы Крэмль вымушаны праводзіць праз беларускую тэрыторыю. Бо ў іх агульная мяжа ёсць толькі на тэрыторыі Калінінградскай вобласці. І Беларусь тут патрэбна Пуціну.

Вядома, Лукашэнка разумее, што яму дадатковыя канфлікты з Захадам не патрэбныя. Гаворка ж ідзе не пра Украіну, а пра краіну NATO, пра краіну Еўрасаюза. Гэта якасна іншы ўзровень і гэта зусім не тое, што яму падабаецца. Гэта першы момант.

З іншага боку, у яго ўжо адкрыты рахунак з Літвой. Ён жа лічыць, што Вільня адыгрывае ключавую ролю ў беларускіх дэмакратычных пратэстах. У яго ёсць жаданне адпомсціць, што таксама трэба ўлічваць. Лукашэнка ж таксама часта кіруецца не рацыянальнасцю, а эмоцыямі.

— А ці гатова NATO да такога развіцця падзей? Ці будуць краіны альянсу абараняць Літву?

— Гэта самае цікавае пытанне. Паглядзім на заявы расійскіх кіраўнікоў, кіраўніцтва NATO, ЗША, а я б асабліва падкрэсліў нямецкія заявы, бо падраздзяленні бундэсвера знаходзяцца ў Літве, нямецкі кантынгент тут будзе павялічаны.

Заявы зробленыя і з еўрапейскага боку, і з амерыканскага, і з боку NATO. Гэта адзін узровень. Але ці будуць яны абараняць Літву ў выпадку чагосьці надзвычайнага, прамой агрэсіі? На гэта трэба спадзявацца. Яны павінны гэта рабіць, але ці будуць — гэта ўжо іншае пытанне.

Тэарэтычна гэтае пытанне абмяркоўваецца ў NATO з 2014-га, з моманту анэксіі Крыма: што будзе, калі Расія зробіць нешта падобнае з невялікай краінай, якая ўваходзіць у NATO? Накшталт Літвы, Латвіі або Эстоніі. Ці пачне NATO вайну з Расіяй у такім выпадку? У ваенным сэнсе трэба разумець, што ў Крамля ёсць магчымасці захапіць гэтыя краіны. Гэта значыць, што іх прыйдзецца адваёўваць. І тады гэта ўжо сапраўдная вайна.

Ці гатовыя краіны НАТА ваяваць у выпадку, калі будзе захоплена адна з прыбалтыйскіх краін? Будзем спадзявацца, што так. Але хто дасць гарантыю, што гэта не будзе атамная вайна? Ці гатовыя гэтыя краіны весці такую вайну — гэтае пытанне застаецца адкрытым.

— Расія вельмі нервова рэагуе на спробы былых савецкіх краін інтэгравацца з Еўропай. Ці варта чакаць непрыемнасцяў Малдове, якая ў гэтыя дні, хутчэй за ўсё, атрымае статус кандыдата на ўступленне ў ЕС?

— Масква ўспрымае атрыманне Кіевам і Кішынёвам кандыдацкага статусу як варожы крок. Адпаведна, будуць эканамічныя, палітычныя, якія заўгодна адказы на гэта. У Малдове ёсць праблема Прыднястроўя, гэта кропка, якая можа стаць гарачай.

Сёння ва Усходняй Еўропе шмат гарачых кропак, і іх будзе ўсё больш і больш. Малдова апынулася ў вельмі няпростым становішчы, тым больш што кіраўніцтва краіны прадпрымае пэўныя меры супраць расійскай прапаганды, што ў Расіі ўспрымаецца вельмі негатыўна.

— Гэта значыць, Малдове таксама трэба рыхтавацца да магчымых непрыемнасцяў?

— Кішынёў рыхтуецца. Яму паабяцалі дапамогу, зброю. У Малдовы становішча ў нейкім сэнсе больш спрыяльнае. Побач Румынія, якая ўваходзіць у NATO, якая не застанецца ў баку, калі нешта здарыцца. І гэты румынская фактар у Крамлі павінны ўлічваць.

Усё ж, я лічу, што літоўскі напрамак зараз больш важны. Тое, як Лукашэнка вырвалі ў Расію, а я не думаю, што ён так ужо хацеў туды ляцець, ды яшчэ на тры дні, значыць, што там будуць абмяркоўвацца важныя і, напэўна, непрыемныя рэчы.

Гаворка ідзе пра тое, як Беларусь будзе выкарыстоўвацца ў гэтых расійскіх авантурах. Лукашэнка гэта можа і не асабліва падабацца, але на яго будуць ціснуць. Што атрымаецца ў выніку, пабачым.

Крамлю трэба адказваць на літоўскі выклік, і яму патрэбны для гэтага Лукашэнка. У Маскве нават не жадаюць чакаць. Пуцін жа на наступным тыдні павінен быў прыехаць у Гродна. Я паглядзеў заявы Пяскова, Лаўрова, іншых расійскіх чыноўнікаў. Яны пагражалі Літве, а сёння ўзялі паўзу, ніякіх заяў у яе адрас не было. І адначасова Лукашэнка знаходзіцца там.

Я думаю, яны з ім размаўляюць і распрацоўваюць варыянты, як можна дзейнічаць у дачыненні да Літвы.