Джым Дынглі: «Быкаў раскрыў, што гэта значыць — быць беларусам»
Прафесар Лонданскага ўніверсітэту знаны ангельскі беларусіст Джым Дынглі распавядае пра сваё адкрыццё Васіля Быкава.
«Мая першая сустрэча з Васілём Быкавым, зразумела, была з ягонымі творамі, якія я пачаў чытаць у канцы шасцідзясятых — сямідзясятых гадах. Я павінен прызнацца, што ў той час я ня вельмі зразумеў, у чым ягоная веліч і ў чым веліч ягоных твораў.
Джым Дынглі
Другая сустрэча з творамі, але першая сустрэча з самім пісьменнікам, адбылася ў Лондане дзесьці, калі я добра памятаю, у пачатку васьмідзясятых гадоў, калі
ён быў у складзе дэлегацыі ад Саюзу пісьменнікаў СССР. Я здолеў выратаваць яго, калі можна так сказаць, ад гэтай дэлегацыі і прывесці яго
ў Беларускі цэнтр у паўночным Лондане. Мы змаглі пагаварыць. І я пачаў паволі разумець, у чым мая праблема. А яна ў тым, што
я недастаткова яшчэ вывучаў беларускую мову, беларускую літаратуру, увогуле беларускую культуру і беларускі менталітэт, каб зразумець. Для мяне гэтая сустрэча з самім
пісьменнікам была адначасова і адкрыццём беларускай культуры.
Другі раз я сустрэўся з пісьменнікам у Мінску на пачатку 90-х на кангрэсе Міжнароднай асацыяцыі беларусістаў. З гэтага мае кантакты з Быкавым
пачаліся больш-менш стала.
Я павінен сказаць, што я заўсёды перачытваю творы Быкава і ўсё больш бачу сэнс для мяне іншай літаратуры. У нас у Ангельшчыне, а можа
на Захадзе ў цэлым, няма такой літаратуры пра Другую ўсясветную вайну, дзе такія пытанні ўзнікаюць. Напрыклад, пытанне маралі чалавечых паводзін, як чалавек павінен паводзіць
сябе ў такіх крайніх сітуацыях.
Яшчэ для мяне будуць адкрыцці, бо я не чытаў усёй ягонай неваеннай прозы. Цяпер я чытаю — і зноў адкрыццё іншага Быкава.
Так што я думаю, што для мяне значэнне гэтага пісьменніка — што ён мне асабіста раскрыў менталітэт сапраўднага беларускага чалавека і што гэта
значыць — быць беларусам. І, у сваю чаргу, я сам сабе задаю пытанне — хто я? І гэта ўсё дзякуючы творам Быкава».