Вось і паразмаўлялі

Размова галоўных рэдактараў вядучых беларускіх СМІ з Аляксандрам Рыгоравічам ад пачатку была абнесеная таямніцай. Не вызначаліся тэмы размовы, запрашэнні атрымалі персанальна рэдактары, не было звыклай трансляцыі па радыё альбо тэлебачанні.



Падавалася, што Аляксандр Лукашэнка хоча даведацца ад «ненабліжаных» пра тое, чым дыхае зараз грамадства. Таму напачатку сустрэчы ён прасіў: не трэба пытанняў, давайце проста паразмаўляем.

Але размовы не атрымалася. Журналісты, як заўсёды прынята, задавалі Лукашэнку надзённыя і вострыя пытанні, а Лукашэнка, па ягоных словах, «як самы разумны і прасунуты» на іх адказваў.

Што найперш уразіла ў гэтых пытаннях — адказах? Найперш, правадыр «сінявокай» вымушаны быў прызнаць правату незалежных беларускіх эканамістаў. Яны неаднаразова сцвярджалі яму, што ніякага росту ВУП у 8,5% (планаваны паказчык мінулага года) не будзе, што гэта нерэальна, а рэальна мы атрымаем ВУП на ўзроўні 1%. Так і адбылося, прызнаў Лукашэнка. Але ў той жа час ён папракнуў тых, хто пужаў народ дэвальвацыяй: маўляў «нагняталі абстаноўку», а дэвальвацыі не было і не будзе.

Не абмінулі ўвагай і тэму новага падатку на аўто. «Невялікія грошы», — сказаў Лукашэнка, і паведаміў, што гэтыя грошы будуць накіроўвацца выключна на рамонт дарог. А калі не — дык тады і спускайце з урада і прэзідэнта скуру.

Праблема, між тым, не ў грошах, а ў той самой «сацыяльнай справядлівасці». Год пяць таму аналагічны «дарожны фонд» у Беларусі быў скасаваны — замест яго ўвялі акцызы на паліва, якія павінныя ісці на рамонт дарог. Маўляў, хто больш ездзіць, той больш і плаціць — і за само паліва, і за тыя дарогі. Такім чынам, зараз нам прапануецца за рамонт дарогаў плаціць двойчы — і новым падаткам, і акцызамі.

Дзіўна, што Аляксандр Рыгоравіч прызнаўся: некаторыя заходнія палітыкі, «хай і былыя», прыязджаюць сюды апрацоўваць нейкія свае непублічныя «цёмныя справы». Калі ў нас дыялог, дзе вынік гэтага дыялогу? Дзе малы памежны рух паміж Беларуссю і суседзямі? Чаму не зніжаецца кошт Шэнгенскай візы? Ну, Бог з ім, з Шэнгенам, гэта справа заходнікаў, але чаму беларуская віза для замежнікаў, у тым ліку для нашых суайчыннікаў за мяжой, каштуе 150 еўра?

Пра свой галаўны боль паведаміў Аляксандру Рыгоравічу Павел Якубовіч. Маўляў, друкаваныя выданні пачалі прайграваць інтэрнэту таму, што не выходзяць у панядзелак, і ўвогуле, у нас кепскі парадак распаўсюджвання друкаваных СМІ. Ці можна тут нешта змяніць?

Канешне, можна. І канешне, без кіраўніка дзяржавы тут не абысціся. Радыкальна можна зрабіць тое, што ўжо больш за дзесяць год без перапынку прапаноўвае Беларуская асацыяцыя журналістаў — урэшце скасаваць манаполію «Белпошты» і «Белсаюздруку» на распаўсюд СМІ. Калі манаполія будзе скасаваная, прыйдуць тыя, хто будуць распаўсюджваць газеты і ў панядзелак, і ў суботу, і ў нядзелю, і нават восьмы дзень тыдня выдумаюць, абы толькі грошы плацілі. А мінімальна — дык дайце вы працаваць тым, хто ёсць, навошта вам гэты панядзелак! Вярніце ў распаўсюд «Новы час», «Intex-press», «Віцебскі кур’ер», «Товарищ» і яшчэ з дзясятак выданняў, на якія «Белпоштай» не прымаецца падпіска і якія не бяруць у шапікі «Белсаюздруку». Здыміце гэтыя забароны — і тады ачуняюць «БДГ», «Салідарнасць», «Дзень» і шмат хто яшчэ.

Але самае непрыемнае і чаканае пытанне задаў кіраўнік інфармацыйнай кампаніі БелаПАН Алесь Ліпай — зразумела ж, пра палітвязняў. Маўляў, усе адседзелі палову тэрміна, і могуць выйсці ўмоўна-датэрмінова альбо па амністыі, а Бяляцкі (як і іншыя, дарэчы) сплаціў шкоду, нанесеную дзяржаве.

І вось тут Аляксандру Лукашэнку давялося рабіць вялікія вочы: «Сплаціў? А я не ведаў!»

Ведаў, ведаў. Яшчэ на прэс-канферэнцыі для беларускіх журналістаў год таму, 15 студзеня 2013 года, Аляксандр Рыгоравіч праяўляў дзіўную абазнанасць у справе Бяляцкага. І тое, што справа звязаная з Літвой, і тое, што Літва выдала дадзеныя аб рахунках на імя Бяляцкага, і гэтак далей. Да таго ж, Бяляцкі як прыклад «нібыта палітвязня, які сядзіць за нясплату падаткаў», у Лукашэнкі праскользваў неаднаразова. А даручэнне намесніку Адміністрацыі прэзідэнта Радзькову праверыць гэтыя звесткі ўвогуле выглядае смешна. Як кажуць, Google у дапамогу, не кажучы ўжо пра матэрыялы справы Бяляцкага.

Увогуле, узнікае ўражанне, што справа Бяляцкага ў Лукашэнкі «на кантролі». Кожны год правадыр «сінявокай» адказвае на пытанні па гэтай справе, і прыводзіць Бяляцкага ў прыклад нават тады, калі пра апошняга ніхто не пытаецца. Як гэта было падчас прэс-канферэнцыі 15.01.2013 — пытанне задавалася пра падатковыя дэкларацыі чыноўнікаў.

Да таго ж, па словах намесніка Бяляцкага Валянціна Стэфановіча, Лукашэнка падчас размовы з кіраўнікамі СМІ праявіў надзвычайную юрыдычную абазнанасць. Прынамсі, ён ведае, што амністыя і памілаванне — гэта не адно і тое ж, і чым адно адрозніваецца ад другога. Таму Стэфановіч не вельмі спадзяецца на імгненнае вызваленне Бяляцкага. Бо ўсім «палітычным» у месцах зняволення навешваюць статус «злосных парушальнікаў рэжыму, што не ўсталі на шлях выканання», а на такіх амністыя, зазвычай, не распаўсюджваецца.

Карацей, «шчырага дыялогу» не адбылося, нягледзячы на тое, што размаўляў Аляксандр Рыгоравіч з кіраўнікамі СМІ пяць гадзін. Гэта былі зноў «старыя песні аб галоўным» — тое, што мы можам пачуць падчас кожнай прамовы Аляксандра Рыгоравіча. Проста цікава, навошта тады правадыр запрасіў да сябе журналістаў?

Падаецца, адказ просты. Аляксандр Рыгоравіч — вельмі самотны чалавек. Сяброў у яго няма, вакол адны паплечнікі. І часцяком яму проста няма з кім паразмаўляць. Вось і даводзіцца выклікаць да сябе разумных людзей, каб проста пацерці языком.