«На скрыжаванні ўсё было прасякнута гармонамі шчасця»

У судзе Маскоўскага раёна Брэста 16 красавіка працягнуўся суд суд над трэцяй партыяй абвінавачаных па "справе карагодаў".

Напярэдадні абвінавачаныя дамагліся таго, што ў залу пасяджэнняў пусцілі прадстаўнікоў недзяржаўных СМІ і тых, хто прыйшоў іх падтрымаць людзей, якім першапачаткова нібыта не хапіла месца. Фігуранты справы заявілі, што лічаць яе палітычна матываванай, а таму галоснасць і падтрымка публікі на гэтым працэсе надзвычай важныя. На наступны дзень на пасяджэнне адразу далі ўвайсці ўсім жадаючым, піша "Брестская газета".
Перш за ўсё суддзя Іна Клышпач паведаміла, што паступілі хадайніцтвы абвінавачанай Алены Гнаўк: дазволіць аўдыёзапіс (адхілены – запіс і так вядзецца), аб вядзенні прадстаўнікамі СМІ фота і відэаздымкі працэсу (адхілена – самі прадстаўнікі СМІ такое хадайніцтва не заяўлялі), аб пачатку судовых пасяджэнняў не ў 10.00, а ў 10.30, паколькі Алена Пятроўна іншагародняя (задаволена). Пасля гэтага суддзя сышла ў дарадчы пакой, каб прыняць рашэнне аб яшчэ адным хадайніцтве Гнаўк – змяніць меру стрымання абвінавачанаму Данілу Чамаданаву з заключэння пад варту на падпіску аб нявыездзе. Ураджэнец расейскага Варонежа адзіны ў гэтай партыі, хто сядзіць у СІЗА, а на працэсе – у «акварыуме». Астатнія фігуранты справы падтрымалі гэтае хадайніцтва, адвакаты таксама, а вось пракурор – не. Пасля перапынку суддзя абвясціла рашэнне: падстаў для змены меры стрымання няма, у задавальненні хадайніцтва адмоўлена.
Як і напярэдадні, Гнаук заявіла адвод суддзі, 13 з 14 абвінавачаных яе падтрымалі, але і гэтае хадайніцтва Іна Клышпач адхіліла, чым выклікала бурную рэакцыю Алены Гнаўк.
"Учора мы 14 раз праслухалі шарманку пра нашыя злосныя парушэнні. Але спасылка ў абвінавачванні была на закон, які прадугледжвае за гэта адміністрацыйную адказнасць, а не крымінальную", – сказала Алена Пятроўна.
Жанчына заявіла, што, на яе думку, паміж пракуратурай і судовай сістэмай існуе змова. Таксама яна сказала, што абвінавачаныя маюць намер занесці заяву пракурору Берасця з просьбай замяніць дзяржабвінаваўцаў.
Пасля гэтага пачаўся допыт абвінавачаных.
Першым заслухалі палітвязня Данілу Чамаданава. Ён распавёў, што нарадзіўся ў Расіі, у Беларусь разам з бацькамі пераехаў зусім маленькім, у яго від на жыхарства. У хлопца дзве вышэйшыя адукацыі, да затрымання ён працаваў майстрам будаўнічых і мантажных работ. У той дзень, калі ў Берасці быў карагод, ён выйшаў пагуляць са сваёй дзяўчынай Марыяй Скакавец. Калі ўбачыў калону людзей, то пайшоў з імі да скрыжавання бульвараў і Машэрава – з цікавасці. У карагодах не ўдзельнічаў, але часам пляскаў. Потым пайшоў у краму, а адтуль — дадому.
Алена Гнаўк звярнула ўвагу, што Чамаданаў – адзіны з 14 фігурантаў, хто цалкам прызнаў сваю віну, і спытала: ці сапраўды ён лічыць сябе вінаватым, або, знаходзячыся ў СІЗА, не можа інакш, бо на яго аказваецца псіхалагічны або фізічны ціск. Хлопец адказаў, што фізічнага ўздзеяння, акрамя жорсткіх нараў і вельмі дзіўнага ўнутранага распарадку на яго не аказвалася.
Пасля Чамаданава хацелі дапытаць яго дзяўчыну Марыю Скакавец, аднак яна расплакалася і суддзя прапанавала ёй даць паказанні пазней. Марыя падышла да трыбуны ўжо пасля перапынку. Яна звярнула ўвагу суда, што яе паказанні ў матэрыялах справы – гэта паказанні іншага чалавека з праўкамі.
"Гэта значыць следчы адкрываў вордаўскі файл з чужымі паказаннямі і ўносіў праўкі", – сказала дзяўчына.
Абвінавачаны Васіль Чарнецкі распавёў, што жыве на МОПРа, і ў тую нядзелю пайшоў на рынак за ЦУМам, затым праз двары ішоў дадому. Зайшоў у "Меркурый" па цыгарэты, а калі выйшаў, то ўбачыў на скрыжаванні мноства людзей. Усе былі радасныя, настрой быў святочны. Чарнецкі кажа, што назіраў за тым, што адбываецца, стоячы на праезнай частцы, і нават падумаць тады не мог, што здзяйсняе правапарушэнне.
Васіль сказаў, што падчас знаходжання на скрыжаванні яму ўспомнілася дэманстрацыя, на якую ён у дзяцінстве хадзіў разам з бацькам: "Толькі тады ўсе былі п'яныя, а цяпер – не".
Мужчына здзіўлены сумай шкоды, якую выставіў тралейбусны парк. Не разумее ён і таго, адкуль узяўся ўрон у шапікаў – "наадварот, выручка паднялася ў іх, людзей было вельмі шмат". Ён дадаў, што ў час карагода быў пік радасці ў людзей.
Сваю віну Чарнецкі прызнаў часткова.
Наступным да трыбуны выклікалі лекара траўматолага-артапеда Юрыя Чубрыка. Ён распавёў, што ў той дзень у яго быў апошні дзень адпачынку і яны дамовіліся з жонкай пасля абеду адправіцца ў горад па пакупкі. Выйшаўшы з ЦУМа, Юрый убачыў калону людзей і ў парыве цікаўнасці вырашыў далучыцца да іх. Дайшоўшы з імі да скрыжавання, ён нейкі час пастаяў на праезнай частцы, а потым адышоў у бок, каб папаліць. Тады і прыехаў вадамёт.
"Я не магу дагэтуль зразумець, у чым грубасць маіх дзеянняў. Я сам чалавек не грубы, лаяльны да людзей", – сказаў медык.
Сваю віну ён прызнае часткова: "Мая віна ў тым, што апынуўся не ў тым месцы не ў той час".
Адказваючы на пытанні, доктар распавёў аб сваёй працоўнай біяграфіі, аб сям'і, аб працы. Паводле яго слоў, у дзяржустанове ён ніколі не працаваў на стаўку — мінімум на стаўку з чвэрцю. За прыём да яго звярталася 70-80 пацыентаў. У нейкі момант доктар адчуў выгаранне і думаў нават змяніць сферу дзейнасці, аднак праз нейкі час зразумеў, што медыцына – гэта ягонае пакліканне. Зараз ён працуе па спецыяльнасці ў прыватным медцэнтры.
"У мяне гармоны шчасця не выпрацоўваліся напэўна на працягу гадоў пяці. А на скрыжаванні усё было прасякнута эндарфінамі. Гэта было напэўна вар'яцтва ў добрым сэнсе гэтага слова", – сказаў абвінавачаны.
Студэнт чацвёртага курса гістфака Кірыл Луд распавёў, што 13 верасня ён думаў, ісці ці не ісці на мірную акцыю. Хлопец родам з Лунінецкага раёна, і калі ў канцы жніўня ад'язджаў на вучобу ў Брэст, то абяцаў маме, што ўстрымаецца ад удзелу ў пратэсных мерапрыемствах.
А ў тую нядзелю ён узяў томік любімага Бродскага і пайшоў з ім у сквер Іконнікава. Сядзеў, чытаў і пасля аднаго з вершаў "зразумеў, што хачу жыць, а абыякавасць забівае горш кулі. І я вырашыў ісці, нягледзячы на абяцанне, дадзенае маме".
"Я прызнаю, што наўмысна хацеў выказаць сваю пазіцыю, але я не прызнаю, што здзяйсняў наўмысныя дзеянні ў групе асоб, я там нікога не ведаў. Я не разумею, я здзіўляюся, я ў безуважлівасці, чаму нас хочуць затаўраваць крымінальнікамі. Так, у несанкцыянаваным масавым мерапрыемстве я ўдзельнічаў, але гэта адміністрацыўка па былым артыкуле 23.34", – сказаў Кірыл.
Сяргей Наліўка, які першапачаткова быў у другой партыі "карагоднікаў", растлумачыў суду, што ў той дзень мэтанакіравана паехаў на Савецкую, дзе, як ён ведаў, будуць збірацца людзі для ўдзелу ў акцыі. На скрыжаванні нейкія хлопцы ўцягнулі яго ў карагод, пасля некалькіх колаў ён выйшаў.
Сваю віну Наліўка прызнаў часткова.
Радзівон Кандрацюк у судзе заявіў, што пакуль адмаўляецца ад дачы паказанняў.
Віктар Лабко пачаў з хадайніцтва. На этапе следства следчы адпраўляў у лунінецкі вайсковы камісарыят запыт аб праходжанні Віктарам вайсковай службы. Ваенкамат адказаў, аднак аказалася, што даведку выдалі на поўнага цёзку Лабко – у вёсцы ў Лунінецкім раёне, адкуль родам мужчына, жыве поўны яго цёзка, але значна старэй. Следчы не звярнуў увагі на "чужую" дату нараджэння ў даведцы з ваенкамата. Не заўважылі гэтага і ў пракуратуры.
"Я лічу, што следчы нядбала паставіўся да сваёй працы. Прашу прыняць меры нейкія. Не лічу сябе вінаватым у гэтых "справах". Я бачу парушэнне маіх правоў, парушэнні правоў іншых абвінавачаных", – сказаў мужчына. Суддзя абавязала прадстаўніка пракуратуры далучыць да матэрыялаў справы дакумент аб вайсковай службе менавіта абвінавачанага Віктара Лабко.
Успамінаючы пра падзеі 13 верасня 2020 года, Віктар распавёў, што пайшоў прагуляцца, пакуль жонка ўкладвала дзяцей на дзённы сон, убачыў каля ЦУМа калону, зацікавіўся, пайшоў у хвасце па тратуары. Падышоўшы да скрыжавання, ён нейкі час назіраў за тым, што адбываецца па-за праезнай часткай, а калі пачаліся танцы, вырашыў зняць відэа, каб паказаць жонцы.
"Такіх мерапрыемстваў, дзе людзі весяляцца, усміхаюцца адзін аднаму я не бачыў вельмі даўно. Я ні ў чым не ўдзельнічаў, на праезную частку выйшаў толькі для таго, каб зняць відэа", – сказаў Лабко.
Яшчэ адзін студэнт Уладзіслаў Навіцкі падчас допыту заявіў, што не раз сутыкаўся з моцным псіхалагічным ціскам на яго: і з боку міліцыянтаў, якія прыехалі за ім а сёмай раніцы і пагражалі, што будуць яго ўтрымліваць і ён вылеціць з ВНУ, і з боку следчага, які "прымушаў даваць тыя паказанні, якія я не хацеў даваць", і ў БрДТУ, дзе яму пагражалі адлічэннем.
Што тычыцца 13 верасня, то ў тую нядзелю ён дамовіўся ў шэсць гадзін вечара сустрэцца са сваёй дзяўчынай на Савецкай. Выехаў з усходу загадзя, хацеў выйсці на "ЦУМе", але тралейбус давёз яго толькі да МОПРа – перад ім стаялі іншыя тралейбусы. Хлопец выйшаў, пайшоў наперад і ўбачыў "святочных людзей".
Ён стаў назіраць за тым, што адбываецца. Уладзіслаў сказаў, што яшчэ з часоў вучобы ў гімназіі запомніў, што ёсць артыкул у Канстытуцыі, згодна з якім людзі маюць права на мірны пратэст. Калі ён падышоў бліжэй, яго "як на вяселлі падхапілі пад рукі і ўзялі ў карагод".
Калі прыехаў вадамёт, хлопец пабег разам з іншымі людзьмі, але быў затрыманы АМАПаўцамі. Пасля трох сутак у ІЧУ суд аштрафаваў яго на 10 базавых, якія ён выплачваў са сваёй стыпендыі.
Уладзіслаў распавёў, што добра вучыцца, спявае ў хоры, актыўна ўдзельнічае ў студэнцкім жыцці, за яго плячыма – музыкалка па класе фартэпіяна, ЦТ па англійскай на 90 балаў. А яшчэ студэнт робіць сайты, каб падзарабіць. Навіцкі перажывае, што яго вучоба на факультэце электронна-інфармацыйных сістэм зараз пад пытаннем. Як і іншыя планы.
У судзе абвешчаны перапынак да 10.30 аўторка 20 красавіка. Наперадзе допыт яшчэ пяці абвінавачаных – Алены Гнаук, Людмілы Луцкай, Алены і Вікторыі Лысковіч (маці і дачка) і Валянціны Жукоўскай (яна таксама першапачаткова была ў другой партыі)
Усяго ж фігурантамі крымінальнай справы за карагод на скрыжаванні ў Берасці 13 верасня мінулага года ўжо з'яўляюцца больш за 70 чалавек. З іх 18 ужо асуджаныя. Прысуд першай партыі абвінавачаных суд Ленінскага раёна Брэста вынес 25 лютага, другой – 15 сакавіка. Усім вынесеныя абвінаваўчыя прысуды. Пакаранне: ад хатняй "хіміі" і "хіміі" і калоніі.