Эксперт: Візы для беларусаў могуць так і не патаннець

Затое выгадных умоў для айчынных кампаній Мінск усё ж даб'ецца.

Беларусь зацікаўлена ў супрацоўніцтве з Захадам і іншымі ўдзельнікамі Усходняга партнёрства ў больш прагматычным рэчышчы, накіраваным на канкрэтную аддачу, паведаміў журналістам міністр замежных спраў Уладзімір Макей перад пачаткам форуму «Мінскага дыялогу».
Пацяпленне адносінаў Беларусі з Захадам прадвесціла адчувальныя вынікі — для насельніцтва больш даступныя візы, а для бізнесу памяншэнне бар'ераў у гандлёвых адносінах. Аднак Пагадненне аб спрашчэнні візавага рэжыму і рэадмісіі ўжо пару гадоў знаходзіцца «на заключнай стадыі перамоваў», а запланаванае на першую палову гэтага года падпісанне прыярытэтаў партнёрства на 2018-2020 гады таксама пакуль не адбылося.
Праграмны каардынатар экспертнай ініцыятывы Мінскі дыялог Дзяніс Мельянцоў патлумачыў, што ж перашкаджае Беларусі і ЕС падпісаць дакументы, якія б спрыялі далейшаму збліжэнню адносін і якія фактары могуць паскорыць дамоўленасці.

— Якія прагматычныя інтарэсы Беларусі ў адносінах з Еўразвязам?
— Прагматызм у разуменні афіцыйнага Мінска заключаецца ў зацікаўленасці ў тым, каб ішлі двухбаковыя і шматбаковыя праекты, было нармалёвае эканамічнае ўзаемадзеянне, то бок дзесьці Беларусі адмянілі квоты, дазволілі зайсці на рынак Еўрапейскага звяза, паспрыялі ўступленню ў Сусветную гандлёвую арганізацыю. Груба кажучы, у першую чаргу, цікавіць гандлёва-эканамічнае супрацоўніцтва, і каб яму не перашкаджалі, палітычныя пытанні. Многія чыноўнікі ўжо адкрытым тэкстам кажуць, што нам не цікавыя пастаянныя павучанні наконт правоў чалавека і дэмакратызацыі, таму што Беларусь з'яўляецца суверэннай краінай, таму сама выбірае, якім чынам праводзіць ўнутраную палітыку.
— Што стала прычынай такога тармазу ў дамоўленасцях па спрашчэнні візавага рэжыму і «азначэнні» карты дарожнай стасункаў да 2020 года?
— Што тычыцца пагадненняў і прарываў, то тут нельга забываць, што мяч не цалкам знаходзіцца на баку Беларусі. Ёсць пэўныя перашкоды і ўмовы, выстаўленыя у тым ліку Еўрапейскім звязам, на якія Мінск пайсці не можа.
Калі гаворка ідзе аб спрашчэнні візавага рэжыму, то ЕЗ спрабуе ўключыць у пагадненне па гэтым пытанні пункт, які б апісваў, якім чынам яно будзе прыпыняцца ў выпадку аднаўлення еўрапейскіх санкцый супраць Беларусі. Паколькі такі пункт не быў у аналагічных пагадненнях з іншымі краінамі, то ў Мінска узнікае цалкам легітымнае пытанне, чаму да Беларусі выстаўляецца іншыя патрабаванні, хоць быццам бы мы заключаем такое ж пагадненне.
Па прыярытэтах партнёрства таксама ёсць пытанні. Мы бачым непрымірымую пазіцыю Літвы, якая стала салідарнай пазіцыяй Еўразвяза, датычна пытанняў абавязацельстваў па ядзернай бяспецы. Фактычна ЕЗ хоча, каб Беларусь цалкам узяла на сябе абавязацельствы Еўраатама і ЕЗ, не з'яўляючыся членам ні таго, ні іншага. Гэта таксама выклікае пытанні: чаму Мінск павінен на гэта ісці, калі краіна дзейнічае ў рамках міжнароднага рэгулятара і МАГАТЭ не знаходзіць ніякіх парушэнняў.
Пакуль незразумела, як выходзіць з гэтых тупікоў, з-за чаго перамовы знаходзяцца ў млявапраяўным становішчы. Калі і на якіх умовах будуць заключаныя пагадненні, пакуль няма адказу.
— Што можа падштурхнуць Мінск і Брусель зрушыць перамовы з мёртвай кропкі?
— Цалкам магчыма, што прасоўвання ў пытанні візавай фасілітацыі не будзе. Беларусь і пры цяперашніх умовах стаіць на першым месцы па колькасці выдадзеных віз на душу насельніцтва. Па вялікім рахунку, хто хоча атрымліваць візы, іх атрымліваюць. Беларусь таксама з'яўляецца адной з тых краін, якія атрымліваюць шмат шматразовых віз на год і больш. Гэта значыць еўрапейскі кансулат ў аднабаковым парадку імкнецца выдаваць беларусам як мага больш віз. У выніку склалася такая парадаксальная сітуацыя, што Беларусь, не маючы пагаднення аб спрашчэнні візавага рэжыму, па колькасці шматразовых віз, прастата іх атрымання, колькасць адмоў, жыве прыкладна ў тым жа рэжыме, у якім жыў Украіна пасля яго імплементацыі. Розніца адчуваецца толькі ў грошах. Я думаю, што сур'ёзнага руху наперад у падпісанні пагаднення не будзе.
Інакш ідуць справы з пагадненнем аб прыярытэтах партнёрства, таму што яно адкрывае магчымасці большага фінансавання, у тым ліку для дзяржаўных органаў, для правядзення рэформаў, мадэрнізацыі і шмат чаго іншага. Але па жорсткай пазіцыі Літвы, якая блакуе далейшыя крокі, відаць, што ЕС пакуль не гатовы саступаць. Магчыма, калі вынікі стрэс-тэстаў, якія цяпер знаходзяцца на разглядзе ў еўрапейскіх экспертаў, задаволяць большасць еўрапейскіх дзяржаў, і ў ЕЗ атрымаецца пераканаць Літву, а беларуская дыпламатыя папрацуе ў літоўскім напрамку, каб змякчыць іх пазіцыю, гэтыя фактары могуць згуляць ролю ў зняцці блакавання, Мінск зацікаўлены працаваць у гэтым кірунку.
Паводле Заўтра тваёй краіны