Ці рэальна перамагчы гіпадынамію ў дзяцей і падлеткаў?

Чаму ў дзяцей падае зрок, прагрэсуюць хваробы касцёва-цягліцавай сістэмы, пагаршаецца асанка і як гэта спыніць — распавяла парталу «Здаровыя людзі» загадчыца кафедры гігіены дзяцей і падлеткаў БДМУ, кандыдат медыцынскіх навук Таццяна Барысава.

Атлусценне, атэрасклероз, інсульт, захворванні бронха-лёгачнай сістэмы, парушэнні абмену рэчываў у дзяцей і падлеткаў — усё гэта магчымыя наступствы гіпадынаміі (недастатковай фізічнай актыўнасці).

Гіпадынамія — пагроза сусветнай эканоміцы?

Не сакрэт, што фізічная актыўнасць з'яўляецца адным з асноўных фактараў зберажэння здароўя, а асабліва — гарманічнага развіцця падрастаючага пакалення. Аднак аналіз глабальных фактараў рызыкі, праведзены СААЗ, паказвае, што зараз адбываецца трансфармацыя рызыкаў.

Так, сёння менш даводзіцца гаварыць аб недастатковым харчаванні, нездавальняючай санітарыі і гігіене, якасці атмасфернага паветра ў закрытых памяшканнях. У сучасных рэаліях усё большую заклапочанасць спецыялістаў выклікаюць такія фактары рызыкі як гіпадынамія, якасць атмасфернага паветра ў буйных прамысловых цэнтрах, магчымасць прафесійных захворванняў.

Паводле аналізу спецыялістаў СААЗ, недастатковая фізічная актыўнасць знаходзіцца на 4 пазіцыі сярод 16 патэнцыйных прычын смяротнасці насельніцтва незалежна ад узроўню развіцця краін.

І ўваходзіць у лік шасці глабальных фактараў рызыкі фарміравання неінфекцыйных захворванняў.

Фінансісты, бізнесмены, эканамісты ўсяго свету ўносяць свой уклад у прафілактыку гіпадынаміі, паколькі гэта неабходна для ранняга выяўлення і прадухілення неінфекцыйных захворванняў, эканоміі выдаткаў на ахову здароўя ў далейшым, паляпшэння якасці жыцця.

Бізнесмены лічаць, што правільнае, устойлівае развіццё грамадства наўпрост залежыць ад здаровага чалавека.

Чым дэпрэсія ў падлеткаў адрозніваецца ад звычайнай? І чаму яна небяспечная?

Паступленне ў школу і рызыкі для здароўя

Па словах эксперта партала «Здаровыя людзі», у першую чаргу выклікае заклапочанасць стан здароўя дзяцей і падлеткаў. Гэта своеасаблівая лакмусавая паперка перспектыў, тэндэнцый развіцця здароўя ў будучыні.

Даказана, што дрэнныя ўмовы жыцця маці, аднастайнае і недастатковае харчаванне, як правіла, прыводзяць да непрапарцыйнага росту, парушэнняў абмену рэчываў і функцыянальным разладам эмбрыёна. Немаўля мае маленькую вагу пры нараджэнні, павольна расце, у яго адзначаюцца парушэнне абмену рэчываў і недастатковае разумовае развіццё.

Пасля дзіця пакутуе ад залішняй вагі, а ў дарослым узросце яму пагражаюць сардэчна-сасудзістыя захворванні, цукровы дыябет 2 тыпу і метабалічны сіндром.

Па дадзеных афіцыйнай статыстычнай справаздачнасці за 2020 год (аналіз такога роду праводзіцца раз на пяць гадоў), у структуры хранічнай паталогіі першае месца традыцыйна займаюць хваробы органаў дыхання, другую пазіцыю — траўмы і атручванні. Але спецыялісты б'юць трывогу наконт павелічэння колькасці хвароб вачэй і касцёва-цягліцавай сістэмы.

Асаблівую рызыку для здароўя нясе момант пераходу да сістэматычнага школьнага навучання, то бок паступленне дзіцяці ў 1 клас. Так, парушэнні вастрыні зроку ў пераходзе з дашкольнага ўзросту ў школьны вырастае ў 2,6 раза. Прасочваецца тэндэнцыя да росту парушэння асанкі ў 1,5 разы, росту скаліёзу — у 3,5 разы, зніжэння вастрыні слыху — у 3 разы. Такія звесткі атрыманыя ў выніку прафілактычных медыцынскіх аглядаў адной з буйных дзіцячых паліклінік Мінска.

Калі сярод дашкольнікаў 3-ю групу здароўя (наяўнасць хранічнай паталогіі) маюць 10%, то ў малодшым школьным узросце (11-13 гадоў) — ужо 39%, а сярод падлеткаў 15-17 гадоў — такіх больш за 55%. Такім чынам, найболей шчыльна трэба працаваць з дзецьмі малодшага школьнага ўзросту.

Таццяна Барысава:

— Каля 40% дзяцей маюць дысгарманічнае фізічнае развіццё з залішняй масай цела. Больш за тое, нават сярод дысгарманічных з дэфіцытам масы цела было выяўлена залішняе ўтрыманне цялеснага тлушчу - гэта кажа аб тым, што нармалізацыя харчавання, нацэленая на набор вагі, таксама прывядзе да метабалічных парушэнняў і залішняй масы цела. Таму прафілактыка фізічнай актыўнасці навучэнцаў павінна стаць галоўным фактарам захавання здароўя падрастаючага пакалення.

Нормы фізічнай актыўнасці дзяцей і падлеткаў

Аснову здароўя складае рацыянальнае харчаванне з дастатковым аб'ёмам агародніны, паўнацэннага бялку і зніжанай доляй насычаных тлушчаў. Вядома, разам з аптымальным рэжымам фізічнай актыўнасці.

Аснову піраміды фізічнай актыўнасці складае паўсядзённая актыўнасць (шлях да школы, шпацыр з сабакам, уздым па ўсходах, уборка), і СААЗ рэкамендуе знаходзіцца ў руху не меней 60 хвілін у дзень для падтрымання здароўя на належным узроўні.

Але гэтага недастаткова для арганізма, які расце, каб стварыць рэсурс для захавання здароўя, адзначае эксперт.

Дзецям і падлеткам неабходна дадаткова не менш як 3-5 разоў на тыдзень займацца гульнявымі відамі спорту, катацца на ровары, бегаць, хадзіць хуткім крокам. Не менш за 2-3 раз у тыдзень практыкаваць адцісканні, падцягванні, заняткі баявымі мастацтвамі, танцамі, ёгай (пажадана на свежым паветры).

І, вядома, абмежаваць праседжванне за дэвайсамі.

Без перапынку можна сядзець за кампутарам:

• у малодшай школе - 15 хвілін,
• у 5-7 класах - 20,
• у 8-9 класах - 25,
• у 10-11 класах - 30 хвілін.

Ліміт часу перад маніторам у дадзенай узроставай групе не павінен перавышаць 2 гадзіны ў дзень.

Прычым у 63 працэнтаў дзяцей асноўнай рухальнай актыўнасцю з'яўляецца дарога ў школу.

Гіпадынамія — біч нашага часу. Карэкцыя фізічнай актыўнасці дзяцей, прапагандаванне здаровага ладу жыцця сёння — падмурак для ўстойлівага развіцця грамадства заўтра.