Як Беларусі не паўтарыць памылкі Расіі ў міграцыйнай палітыцы

Павелічэнне колькасці насельніцтва Беларусі адбываецца шмат у чым дзякуючы міграцыйнаму прыросту. Рынак працы таксама адчувае прыток замежнай працоўнай сілы. Ці з'яўляецца прыцягненне мігрантаў тым выратавальным кругам, за які варта хапацца ў вырашэнні дэмаграфічных праблем і пытанняў, якія ўзнікаюць на рынку працы?

«Думалі, прыедуць працоўныя мігранты, а прыехалі людзі»

За першае паўгоддзе 2016 года ў краіне нарадзілася 58 266 дзяцей, а памерла 61 297 чалавек. Пры гэтым колькасць насельніцтва павялічылася на 1590 чалавек і склала 9 499 954 чалавека. Павелічэнне колькасці насельніцтва адбылося на фоне міграцыйнага прыросту (4621 чалавек). Такая тэндэнцыя назіраецца ўжо не першы год.
Усяго, па дадзеных на 1 студзеня 2016 года, у Беларусі стала пражывала 181 567 замежных грамадзян, часова — 59 100, часова знаходзілася ў краіне амаль 658 тысяч чалавек. У параўнанні з 2009 годам, у 2015-м колькасць пастаянна пражываючых у Беларусі замежнікаў павялічылася больш чым на 40 тысяч чалавек.

У нацыянальнай праграме на бягучую пяцігодку «Здароўе народа і дэмаграфічная бяспека Рэспублікі Беларусь» адной з задач адзначана прыцягненне і рассяленне замежных спецыялістаў у рэгіёны з улікам патрэбаў, а таксама стварэнне ільготных умоў для прыцягнення высокакваліфікаваных замежных спецыялістаў.
Паводле закона «Аб знешняй працоўнай міграцыі» высокакваліфікаваным работнікам лічыцца іншаземец, які валодае высокім узроўнем прафесійных ведаў, уменняў і навыкаў, пацверджаных дакументамі аб адукацыі і стажам працы па спецыяльнасці не менш за 5 гадоў, велічыня месячнай зарплаты якога, згодна з умовамі працоўнай дамовы, перавышае 15-цікратную велічыню месячнай мінімальнай зарплаты, усталяванай у Беларусі.
Паводле дадзеных Міністэрства ўнутраных спраў, за шэсць месяцаў 2016 года ў Беларусь на працу па кантракце прыехалі больш 9,5 тыс. замежнікаў, у тым ліку больш за 4 тыс. грамадзян Кітая і 3,3 тыс. грамадзян Украіны. Большасць прыбытку працаваць па рабочых спецыяльнасцях, кваліфікаваных спецыялістаў — больш за дзве тысячы.

За гэты ж перыяд за межы Беларусі, паводле афіцыйных дадзеных, на працу выехалі звыш 3,8 тыс. чалавек, больш за ўсё у Расію — каля 2,2 тысячы трыццаць, ЗША — 675, Польшчу — больш за 380. За выключэннем 15 чалавек, па працоўных кантрактах выехалі рабочыя.
Меркаваць, што ў Беларусь едзе больш кваліфікаваных работнікаў, чым з'язджае з яе, пэўна нельга, так як дакладнай інфармацыі на гэты конт няма.
«Па дадзеных нашых расійскіх калег, да 100 тысяч грамадзян Беларусі працуе ў гэтай краіне. Наша заканадаўства дазваляе любому грамадзяніну самастойна знайсці працу ў любым пункце свету, заключыць кантракт і выехаць на свой страх і рызыка на працу», — адзначыў намеснік начальніка ўпраўлення па грамадзянстве і міграцыі МУС Эдуард Баландзін.
Калі ўтрымаць беларускіх работнікаў ад паездкі на працу за мяжу дзяржава не можа, то фільтраваць тых, хто прыязджае  сюды ў стане. У прыватнасці, Беларусь прадпрымае некаторыя крокі для прыцягнення высокакваліфікаванай працоўнай сілы.
Так, для гэтай катэгорыі работнікаў даведкі і дакументы, што дазваляюць уезд, дзейсныя два гады, тады як для іншых замежных работнікаў — толькі год.
Прэзідэнт Беларусі не раз публічна заяўляў, што наша краіна здольная пракарміць насельніцтва, у тры разы большае, чым сёння. Аднак спецыялісты неаднаразова звярталі ўвагу на тое, што дэмаграфічныя праблемы Беларусі патрэбна вырашаць не павелічэннем колькасці насельніцтва, а зрабіўшы стаўку на паляпшэнне якасці жыцця, у тым ліку медыцынскага абслугоўвання.
Калі ж пайсці па шляху прыцягнення мігрантаў, у тым ліку працоўных, то трэба быць гатовымі да выклікаў, з якімі цяпер сутыкнулася Расія, якая актыўна прыцягвае замежную рабочую сілу.
Штогод у гэтай краіне выдаюць больш за тры мільёны дазволаў на працу, у асноўным грамадзянам былых савецкіх рэспублік — Узбекістана, Таджыкістана, Украіны, а таксама Кітая, Філіпін, Індыі, Тайланда.
«Раней было прынята лічыць, што работнікі прыедуць, папрацуюць і паедуць. Аднак думалі, што прыедуць працоўныя рэсурсы, а прыехалі людзі, — адзначыў член-карэспандэнт Расійскай акадэміі навук, доктар эканамічных навук, прафесар Сяргей Разанцаў. — Сапраўды, людзі прыязджаюць працаваць, у іх узнікаюць сям'і, нараджаюцца дзеці. Хтосьці жыве 10-20 гадоў у Расеі, але мае узбекскі, таджыкскі пашпарт. У Расіі такая сітуацыя — грамадзянства складана атрымаць, нягледзячы на ​​пражыванне на тэрыторыі краіны на працягу многіх гадоў і інтэграцыю ў грамадства. Тым не менш, мы выдаем новыя дазволу тым, хто ўвогуле не размаўляе па-руску».
У Расіі штогод ад жанчын-іншаземак нараджаецца больш за 24 тысяч дзяцей. Такім чынам, за 10 гадоў іх колькасць перавысіла 240 тысяч чалавек: «У жанчыны прымаюць роды па-за залежнасці ад наяўнасці страхоўкі, але праблема кампенсацыі застаецца. У маштабах такой краіны як Расея гэта сур'ёзныя сумы».
Відавочна, калі Беларусь будзе прыцягваць усё больш замежных рабочых, ёй таксама прыйдзецца думаць аб аказанні меддапамогі гэтым людзям, навучанні іх дзяцей, інтэграцыі ў грамадства ў цэлым.
«Я прыхільнік абмежаванага выкарыстання замежнай працоўнай сілы, — адзначыў эксперт. — Не магу зразумець, навошта увозіць тры мільёны замежных рабочых у той час як у Расеі каля шасці мільёнаў беспрацоўных».
На думку Сяргея Рязанцева, залежнасць ад працоўных мігрантаў можна ліквідаваць «падвысіўшы прадукцыйнасць працы на некалькі адсоткаў», хоць  Расея актыўна выкарыстоўвае некваліфікаваную працоўную сілу.
«Пакуль жа расійская эканоміка з'яўляецца мігрантазалежнай. Гэтая сітуацыя стварае ўмовы, пры якіх не мае сэнсу ўкладваць сродкі ў мадэрнізацыю эканомікі. Інавацый не будзе, пакуль у краіне выкарыстоўваецца танная замежная працоўная сіла. Папросту кажучы, які сэнс купляць экскаватар, калі два рабочых могуць выкапаць катлаван. Гэта няправільная эканамічная сістэма», -—падсумаваў Разанцаў.
Беларусі было б нядрэнна вывучыць досвед ўсходняй суседкі, каб не паўтараць яе памылак у міграцыйнай палітыцы.
Паводле naviny.by